Nobelprijs voor Natuurkunde naar onderzoekers zwarte gaten
STOCKHOLM (ANP) - De Nobelprijs voor de Natuurkunde is dit jaar voor de helft toegekend aan de Brit Roger Penrose en de andere helft aan de Duitser Reinhard Genzel en de Amerikaanse Andrea Ghez. Ze krijgen de prijs voor hun onderzoek naar zwarte gaten in de ruimte.
Penrose ontwikkelde wiskundige methoden om de relativiteitstheorie van Albert Einstein te onderzoeken. Genzel en Ghez ontdekten de invloed van zwarte gaten op de banen van sterren.
Zwarte gaten zijn gebieden in de ruimte waar de zwaartekracht zo sterk is dat niets eraan kan ontsnappen, zelfs licht niet.
Genzel en Ghez doen, beiden met hun eigen teams, al sinds begin jaren negentig onderzoek naar het centrum van onze Melkweg. Dat gebied heet Sagittarius A*, omdat het aan de rand van het sterrenbeeld Boogschutter (Sagittarius) staat. Ze ontdekten, los van elkaar, dat zich daar een onzichtbaar en extreem zwaar object moet bevinden, dat sterren om zich heen slingert. Het moet een zogenoemd supermassief zwart gat zijn, maar omdat zwarte gaten elk licht opslokken, is het heel moeilijk om ze waar te nemen. Uit het onderzoek kwam onder meer naar voren dat het zwarte gat 4,3 miljoen keer zo zwaar is als onze zon. Ook konden andere verklaringen worden uitgesloten.
Penrose, de andere winnaar, gebruikte volgens het Nobelcomité "vindingrijke wiskundige methodes" om te bewijzen dat zwarte gaten een rechtstreeks gevolg zijn van de relativiteitstheorie van Einstein. Dat deed hij in 1965, tien jaar na het overlijden van Einstein. De theorie was zo baanbrekend, dat zelfs Einstein zelf niet geloofde dat zwarte gaten echt konden bestaan.
De prijs voor de Nobelprijs bedraagt 10 miljoen Zweedse kronen, omgerekend bijna een miljoen euro. Penrose krijgt de ene helft van dat bedrag, Genzel en Ghez verdelen de andere helft. Het geld komt uit de erfenis van de Zweedse zakenman Alfred Nobel, die schatrijk was geworden met de ontwikkeling van explosieven, waaronder het door hem uitgevonden dynamiet. Een van de ondernemingen van Nobel fuseerde in 1994 met het Nederlandse Akzo, waardoor AkzoNobel ontstond.
Meer uit Technologie
LEIDEN (ANP) - Onderzoekers van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) hebben hoop gekregen op een coronavaccin dat beter geschikt is voor mensen met een verzwakt immuunsysteem. Die hebben minder baat bij de huidige coronavaccins, die vooral de aanmaak van antistoffen stimuleren. De wetenschappers zijn daarom bezig een ander vaccin te ontwikkelen, dat de aanmaak van bepaalde afweercellen extra bevordert. Bij muizen werkt het al goed, zo is nu vastgesteld.
1 jaar geleden
NIEUWERSLUIS (ANP) - Uitvinder Ap Verheggen krijgt de Over Hoop Prijs 2021 (25.000 euro) voor de SunGlacier, een apparaat dat waterdamp uit de buitenlucht condenseert en zo water oplevert op een plek waar dat niet lijkt te zijn. De vinding werd eerder gepresenteerd op de World Expo in Dubai. De koning en de koningin bezochten de installatie daar al en hadden zelfs een paraplu nodig. De SunGlacier leverde er 1200 liter water per dag op, dat als een regen naar beneden kwam. Buiten was het snikheet en gortdroog.
1 jaar geleden
DEN HAAG (ANP) - Vanaf 2028 moet het mogelijk zijn om met een middelgroot passagiersvliegtuig met tot tachtig zitplaatsen op waterstof van Amsterdam over de Noordzee naar Londen te vliegen. Een grote Nederlandse samenwerking bouwt momenteel een waterstofsysteem dat in bestaande vliegtuigen kan worden ingebouwd. Aan het initiatief doen verschillende bedrijven en instanties van eigen bodem mee.
1 jaar geleden
GRONINGEN (ANP) - Niet alleen op de aarde komen bevingen voor, dat kan ook op sterren gebeuren. En soms zijn die 'sterbevingen' zo hevig dat er een soort tsunami ontstaat van het materiaal waar de ster van gemaakt is. Dat is een van de ontdekkingen die is gedaan met de Europese ruimtetelescoop Gaia.
1 jaar geleden
GARCHING (ANP) - Wetenschappers zijn er voor het eerst in geslaagd een afbeelding te maken van het superzware zwarte gat in het hart van onze eigen Melkweg. Dat heet Sagittarius A*. De zwaartekracht is er zo sterk dat zelfs licht er niet aan kan ontsnappen.
1 jaar geleden
PASADENA (ANP) - De planeet Mars is vorige week getroffen door een redelijk zware aardbeving. Die had een kracht van 5,0 en daarmee is het de zwaarste schok die ooit op een andere planeet is geregistreerd. Bevingen op Mars kunnen ook niet veel sterker worden dan dit, de magnitude komt in de buurt van het maximum.
1 jaar geleden
PARIJS (ANP/AFP) - De Europese ruimtevaartorganisatie ESA stopt voorlopig de samenwerking met Rusland en schort drie geplande missies naar de maan op. Vorige maand beëindigde ESA al een missie met Rusland die een onbemande verkenner naar de planeet Mars moest brengen. De Russische oorlog in Oekraïne leidt volgens de Europese organisatie tot "fundamenteel veranderde omstandigheden".
2 jaar geleden