Replica Blaauwe Steen geplaatst bij stadshaven Goes

De replica en bijbehorend informatiebord aan de gevel van het pand aan de Blaauwe Steen 6 vertellen straks over de geschiedenis van de Blaauwe Steen, die eind negentiende eeuw uit Goes verdween. Vermoedelijk is de steen verpulverd om elders als fundering te dienen. ‘In het straatje heeft mogelijk vanaf de late middeleeuwen, en in ieder geval vanaf het midden van de zeventiende eeuw een “blauwe steen” gelegen’, weet archivaris Frank de Klerk van het gemeentearchief Goes. ‘Dit was een rechthoekige blauw-arduinen steen, mogelijk een omgekeerde grafzerk. Vanaf de tweede helft van de zeventiende eeuw tot circa 1832 waren zakkendragers verplicht om op de Blaauwe Steen te dobbelen naar hun werk.’ Zakkendragers waren arbeiders die, met name in havens, zakken meel, graan en turf droegen. ‘Een aandenken aan deze steen zou het verhaal van Goes als havenstad, en de ruige folklore rond het werk van havenarbeiders, meer beleefbaar maken.’

Stadsgidsen

De Goese stadsgidsen Schigt en Paauwe van ‘t Gilde de Bevelanden woonden vorig jaar voor een bijscholing een lezing van archivaris De Klerk bij, waarin hij vertelde over de Blaauwe Steen. “Zo kwamen de twee stadsgidsen op het idee voor een replica van de Blaauwe Steen’, vertelt de Goese wethouder Cees Pille. “Bij de gemeentelijke opslag vonden we restanten van de oude kademuur van de haven. Hiervan wordt de replica gemaakt.”

Het hele plan kost zo’n drieduizend euro. “Stichting Maatschappelijke Belangen wil een groot deel van de kosten op zich nemen.” Ze hebben voor dit initiatief de Willem den Herder-prijs toegekend. “Een voorwaarde is dat de stichting een deel van de tekst op het informatiebord mag aanleveren, met onder andere de naamgever van de prijs.”

Historie

De stadsgidsen kunnen straks tijdens hun rondleidingen veel vertellen over de bijzondere steen. ‘De Goese haven is, pakweg tussen de Sint Maartensbrug en Turfkade, rond 1200 met de hand uitgegraven’, aldus De Klerk. ‘Door deze havenuitbreiding ontwikkelt het dorp Goes zich voorspoedig. Grotere schepen kunnen Goes nu bereiken, en goederen kunnen dichterbij het marktveld (de Grote Markt) worden aan- en afgevoerd.’ Diverse opgangen leiden naar de haven, zoals de Opril Grote Markt, Opril Beestenmarkt en het begin van de ’s-Heer Hendrikskinderenstraat bij de Kleine Kade. Ook het straatje de Blaauwe Steen leidt naar de haven. ‘Aan de zuidzijde van de Blaauwe Steen staan huizen van kooplieden en handeldrijvende schippers. Onder deze huizen, die in de late middeleeuwen nog geheel of gedeeltelijk van hout zijn, graaft men kelders uit. Twee ervan zijn voor de twee gilden van havenwerkers; de bierdragers en zakkendragers. Bij elkaar tellen deze gilden soms wel zo’n honderdvijftig tot honderdtachtig man.’

Volgens eeuwenoud voorschrift moeten ze in ploegjes dobbelen om het aanbod van vrachten te verdelen. ‘Dit dobbelen vindt plaats in de gildekeldertjes aan de Blaauwe Steen. Onderlinge ruzies en vechtpartijen verplichten het stadsbestuur soms om de gilden op te heffen of te verkleinen door uitsterving. In de tweede helft van de zeventiende eeuw verbiedt het stadsbestuur het dobbelen in de kelder. Telkens ontaardt het in vechtpartijen.’ De arbeiders moeten daarna buiten dobbelen, op de Blaauwe Steen. ‘Degene die de hoogste aantal ogen gooit, krijgt het karwei. Ieder die zijn dobbelbeurt heeft gehad, stapt drie voeten terug van de steen. Wellicht zijn dit de treden van de terrasachtige stoep waarop de steen lag. Van het oorspronkelijke ‘terras’ is nu weinig meer over.