Joods lichtmonument komt naar Vlissingen

Op 27 januari 2020 is het 75 jaar geleden dat concentratie- en vernietigingskamp Auschwitz in Polen, het internationale symbool van de Holocaust, werd bevrijd. Voor de herdenking van de slachtoffers van de Holocaust ontwierp Daan Roosegaarde op verzoek van het Nationaal Comité 4 en 5 mei het lichtmonument Levenslicht. Dat bestaat uit 104.000 lichtgevende herdenkingsstenen, die het aantal slachtoffers uit Nederland, symboliseren. In het donker lichten de herdenkingsstenen op.

Vlissingen

Na de landelijke onthulling worden in elke betrokken Nederlandse gemeente, waar in de Tweede Wereldoorlog Joodse inwoners zijn weggevoerd en om het leven gekomen zijn, een deel van de stenen tentoongesteld. Dit gebeurt naar verwachting in januari. Ook uit de gemeente Vlissingen zijn Joodse inwoners weggevoerd. Daarom ontving de gemeente een brief van het Nationaal Comité 4 en 5 mei met het verzoek om deel te nemen aan het project en hiervoor tweeduizend euro beschikbaar te stellen. “We willen graag aansluiten bij dit project”, vertelt de Vlissingse burgemeester Bas Van den Tillaar. “We bekijken nog waar we het lichtmonument zullen tentoonstellen.”

Stenen

Het doel van Levenslicht is het bewustzijn onder de bevolking vergroten dat in heel Nederland Joden, Roma en Sinti woonden en dat velen van hen de Tweede Wereldoorlog niet hebben overleefd. Het lichtmonument is een eenmalige aanvulling op de bestaande oorlogs- en Holocaustmonumenten, in het kader van 75 jaar vrijheid.

Zowel in de Joodse herdenkingstraditie als in de Roma- en Sinticultuur zijn stenen belangrijk, legt het Nationaal Comité 4 en 5 mei uit. ‘Daan Roosegaarde liet zich inspireren door deze traditie en kwam in gesprek met Holocaust-overlevenden en hun familie tot het ontwerp voor Levenslicht.’ Roosegaarde oogstte eerder al bewondering met onder meer zijn lichtproject ‘Waterlicht’, dat onder meer Middelburg aandeed. Ook Levenslicht is een openbaar kunstwerk, zegt hij op de website van het Nationaal Comité. ‘Levenslicht is geen traditioneel statisch monument waarin de mens puur een observant is. Dit tijdelijke kunstwerk vraagt om participatie. Jij bent onderdeel van het verhaal.’

De herdenkingsstenen van Levenslicht lichten op in het donker. ‘De stenen “ademen” in licht en symboliseren daarmee dat de herinnering aan de slachtoffers in leven moet blijven’, aldus het Nationaal Comité.

Struikelstenen

In de ‘stenentraditie’ zijn er ook op vier locaties in de Vlissingse binnenstad struikelstenen in de stoep geplaatst. Deze keien met bronskleurige, metalen plaatjes zijn sinds juni te zien in de Lepelstraat en Walstraat en op de Nieuwendijk. Struikelstenen zijn een eerbetoon aan de Joodse mensen die hier woonden en werkten en in de oorlog zijn weggevoerd. Op elke steen is de naam, het geboortejaar en de plaats en datum van overlijden gestanst.

Stichting Struikelstenen Zeeland zet zich in om weggevoerde en omgebrachte Joden uit de provincie met een struikelsteen te herdenken. Met de hulp van de Zeeuwse archiefdiensten zoekt ze naar het laatste Zeeuwse woonadres van de Joodse mensen. Daarna treedt de stichting in overleg gemeenten en omwonenden om de struikelstenen te plaatsen.