‘Je hoopt eens in je loopbaan zo’n schat te ontdekken’
GOES - Als archivaris in het Gemeentearchief in Goes zit Frank de Klerk vaak met zijn neus in de boeken. Met ‘In de Polder bij elkander, het korte leven van Jan van den Bosch (1830-1850) in brieven’ werkte hij de afgelopen drie jaar aan zijn grootste privéproject tot nu toe. Dit boek is ontstaan nadat de archiefmedewerker brieven van een directeurszoon van de Wilhelminapolder in handen kreeg. “Ik lees veel, maar zó direct op papier ruzie maken met familie kwam ik niet eerder tegen”, vertelt De Klerk. “Ook zijn de brieven een geweldig tijdsdocument. Zo beschrijft Jan na zijn vlucht naar Amerika het tumult van de slavernij.”
Jan van den Bosch was een zoon van Iman van den Bosch, directeur van de Wilhelminapolder, een belangrijke werkgever. Om de arbeiders huisvesting te bieden is Wilhelminadorp gesticht. “Uit de brieven blijkt dat Iman als directeur veel aanzien had, maar in het opvoeden ging hij struikelend voorwaarts”, vertelt De Klerk, zelf ook vader. “Het is fascinerend dat Jan zijn vader in moderne taal verwijten maakt. Dat lijkt op de manier waarop ouders en kinderen nu ook ruziën.”
Kronkel
De problemen ontstaan als Iman niet zijn oudste zoon Jacob aanwijst als opvolger, maar zijn jongste zoon. Jan is de middelste telg. “Jacob heeft een kronkel in zijn kop en daarom acht Iman hem niet geschikt als directeur, tot woede van Jacob”, concludeert De Klerk uit de 85 brieven en het onderzoek dat hij deed om ze van een bredere context te voorzien. Er komen grote thema’s langs, van de inpoldering en opbouw van de Wilhelminapolder en Wilhelminadorp en de revolutiedreiging in 1848, tot de slavernij in Amerika. Want Jan heeft in zijn korte leven veel meegemaakt.
De brieven dateren uit 1838 tot 1850 en komen bijna allemaal van Jans hand, die goed kon schrijven. Als welgestelde jongen komt hij op een Duitse kostschool bij de Hernhutters terecht. Daarna gaat hij naar het gymnasium in Leiden, om later dokter te worden. “Op de strenge kostschool heeft hij heimwee en ook in Leiden voelt Jan zich regelmatig eenzaam.” Dan wordt het 1848 en breken er rellen uit. “Opeens staat Jacob bij Jan in Leiden op de stoep. Uit vrees voor anarchie wil hij vluchten naar Amerika en hij krijgt Jan zover om mee te gaan. In de brieven hoor je Iman bijna zuchten en kreunen, maar Jan is niet voor reden vatbaar. Uiteindelijk betaalt Iman boer Leenhouts, die ook naar Amerika gaat, duizend gulden om Jan te begeleiden. Een absurd bedrag voor die tijd.” Maar Jan blijkt geen lieverdje en troggelt bijvoorbeeld geld af van de kinderen Leenhouts. De boer wil zich niet langer ontfermen over Jan en wil - keurig netjes - de overgebleven zeshonderd gulden terugsturen naar Iman. “Iman schrijft dat hij het geld mag houden. Is het zwijggeld voor behoud van zijn goede naam?”
Eerbetoon
Na twee jaar in de Verenigde Staten keert Jan terug. “Jan heeft de goede familienaam te grabbel gegooid, maar Iman strijkt met de hand over zijn hart en regelt dat Jan in Duitsland voor dokter kan studeren. Maar op de dag dat Jan in Duitsland arriveert, overlijdt hij.” De Klerk heeft nergens een doodsoorzaak kunnen achterhalen. Ook nog levende afstammelingen zijn hem onbekend. “Ik zou graag een nazaat aan de telefoon krijgen door het boek.” De Klerk biedt een gevoelig inkijkje in het leven van de familie Van den Bosch, maar hij noemt het boek toch een eerbetoon aan Jan. “In de basis was Jan geen foute jongen.” Daarbij beschreef Jan pakkend grote wereldgebeurtenissen, vindt De Klerk. “In je loopbaan hoop je eens zo’n schat te ontdekken en dat gebeurde toen een mevrouw, geen familielid, met deze brieven, die ze al dertig jaar in haar bezit had, naar het archief kwam.”
‘In de Polder bij elkander, het korte leven van Jan van den Bosch (1830-1850) in brieven’ is verschenen bij Uitgeverij Het Paard van Troje in Goes en verkrijgbaar bij diverse boekhandels.
Meer uit Beveland
KLOETINGE - Met een feestelijke aftrap hebben VV Kloetinge en de gemeente Goes zaterdag 13 september de vernieuwde sportvelden op sportpark Wesselopark officieel in gebruik genomen. Daarmee werd een traject afgesloten dat al in 2021 begon met de voorbereidingen.
2 uur geleden
WISSENKERKE - Het kleine dijkhuisje aan de Oosterschelde bij Wissenkerke bestaat dit jaar precies 100 jaar. Ooit was het een onmisbare werkplek voor de dijkbaas, die vanaf hier de veiligheid van de dijken bewaakte. "Het was vaak penibel, maar ook een mooie tijd," vertelt voormalig dijkbaas Bas van Liere. In 1970 begon Van Liere bij het waterschap Noord-Beveland. Het werk als dijkbaas betekende lange nachten en barre omstandigheden. "We hadden niet die goede jassen van tegenwoordig. Je stond daar maar in de kou en nattigheid. Als het stormde, vloog het water soms over de kruin en werd het gras zwart van het zout."
6 uur geleden
GOES - De gemeente Goes wil de komende jaren drie plekken in de binnenstad flink vergroenen: de Zusterstraat, het Bastion en de omgeving van het stadskantoor. Het plan maakt deel uit van het Europese project Cool Neighbourhoods, waarbij Goes samenwerkt met andere steden.
8 uur geleden
's-GRAVENPOLDER - Elektromonteur John Eggebeen (21) uit 's Gravenpolder heeft goud veroverd op EuroSkills 2025, het Europees kampioenschap beroepen. In het Deense Herning streden ruim 580 jongeren uit 32 landen om de Europese titels in 38 vakrichtingen.
9 uur geleden
BORSSELE - Op het traject van de Westerscheldetunnel is vanmorgen een vrachtwagen met een kraan in een sloot beland. De chauffeur is naar een ziekenhuis vervoerd.
11 uur geleden
OVEZANDE - Mannenzangkoor PIUS X vierde zaterdag 13 september zijn 70-jarig jubileum met een speciale viering in Ovezande. Tijdens de feestavond werd Kees Boonman, die al vanaf de oprichting lid is, geëerd met een uniek erediploma van de Gregoriusvereniging en benoemd tot Mister PIUS X.
12 uur geleden
GOES - Twee jaar geleden arriveerde de Turkse vluchteling Kamil Özdemir in Nederland. Sinds tien maanden woont hij met zijn vrouw en drie kinderen in het asielzoekerscentrum (AZC) in Goes. Samen bouwen ze stap voor stap aan een nieuw leven. Daarbij krijgen ze hulp van taalcoach Bert Braamse uit Nisse, die hen wegwijs maakt in de Nederlandse taal en cultuur.
14 uur geleden