‘Je hoopt eens in je loopbaan zo’n schat te ontdekken’
GOES - Als archivaris in het Gemeentearchief in Goes zit Frank de Klerk vaak met zijn neus in de boeken. Met ‘In de Polder bij elkander, het korte leven van Jan van den Bosch (1830-1850) in brieven’ werkte hij de afgelopen drie jaar aan zijn grootste privéproject tot nu toe. Dit boek is ontstaan nadat de archiefmedewerker brieven van een directeurszoon van de Wilhelminapolder in handen kreeg. “Ik lees veel, maar zó direct op papier ruzie maken met familie kwam ik niet eerder tegen”, vertelt De Klerk. “Ook zijn de brieven een geweldig tijdsdocument. Zo beschrijft Jan na zijn vlucht naar Amerika het tumult van de slavernij.”
Jan van den Bosch was een zoon van Iman van den Bosch, directeur van de Wilhelminapolder, een belangrijke werkgever. Om de arbeiders huisvesting te bieden is Wilhelminadorp gesticht. “Uit de brieven blijkt dat Iman als directeur veel aanzien had, maar in het opvoeden ging hij struikelend voorwaarts”, vertelt De Klerk, zelf ook vader. “Het is fascinerend dat Jan zijn vader in moderne taal verwijten maakt. Dat lijkt op de manier waarop ouders en kinderen nu ook ruziën.”
Kronkel
De problemen ontstaan als Iman niet zijn oudste zoon Jacob aanwijst als opvolger, maar zijn jongste zoon. Jan is de middelste telg. “Jacob heeft een kronkel in zijn kop en daarom acht Iman hem niet geschikt als directeur, tot woede van Jacob”, concludeert De Klerk uit de 85 brieven en het onderzoek dat hij deed om ze van een bredere context te voorzien. Er komen grote thema’s langs, van de inpoldering en opbouw van de Wilhelminapolder en Wilhelminadorp en de revolutiedreiging in 1848, tot de slavernij in Amerika. Want Jan heeft in zijn korte leven veel meegemaakt.
De brieven dateren uit 1838 tot 1850 en komen bijna allemaal van Jans hand, die goed kon schrijven. Als welgestelde jongen komt hij op een Duitse kostschool bij de Hernhutters terecht. Daarna gaat hij naar het gymnasium in Leiden, om later dokter te worden. “Op de strenge kostschool heeft hij heimwee en ook in Leiden voelt Jan zich regelmatig eenzaam.” Dan wordt het 1848 en breken er rellen uit. “Opeens staat Jacob bij Jan in Leiden op de stoep. Uit vrees voor anarchie wil hij vluchten naar Amerika en hij krijgt Jan zover om mee te gaan. In de brieven hoor je Iman bijna zuchten en kreunen, maar Jan is niet voor reden vatbaar. Uiteindelijk betaalt Iman boer Leenhouts, die ook naar Amerika gaat, duizend gulden om Jan te begeleiden. Een absurd bedrag voor die tijd.” Maar Jan blijkt geen lieverdje en troggelt bijvoorbeeld geld af van de kinderen Leenhouts. De boer wil zich niet langer ontfermen over Jan en wil - keurig netjes - de overgebleven zeshonderd gulden terugsturen naar Iman. “Iman schrijft dat hij het geld mag houden. Is het zwijggeld voor behoud van zijn goede naam?”
Eerbetoon
Na twee jaar in de Verenigde Staten keert Jan terug. “Jan heeft de goede familienaam te grabbel gegooid, maar Iman strijkt met de hand over zijn hart en regelt dat Jan in Duitsland voor dokter kan studeren. Maar op de dag dat Jan in Duitsland arriveert, overlijdt hij.” De Klerk heeft nergens een doodsoorzaak kunnen achterhalen. Ook nog levende afstammelingen zijn hem onbekend. “Ik zou graag een nazaat aan de telefoon krijgen door het boek.” De Klerk biedt een gevoelig inkijkje in het leven van de familie Van den Bosch, maar hij noemt het boek toch een eerbetoon aan Jan. “In de basis was Jan geen foute jongen.” Daarbij beschreef Jan pakkend grote wereldgebeurtenissen, vindt De Klerk. “In je loopbaan hoop je eens zo’n schat te ontdekken en dat gebeurde toen een mevrouw, geen familielid, met deze brieven, die ze al dertig jaar in haar bezit had, naar het archief kwam.”
‘In de Polder bij elkander, het korte leven van Jan van den Bosch (1830-1850) in brieven’ is verschenen bij Uitgeverij Het Paard van Troje in Goes en verkrijgbaar bij diverse boekhandels.
Meer uit Beveland
WOLPHAARTSDIJK - Op zaterdag 9 december wordt door het COV Goes een adventsconcert gegeven in Wolphaartsdijk. Het concert bestrijkt drie verschillende muziekstijlperiodes, de klassieke, romantische en barokperiode met werken van drie componisten.
12 uur geleden
In een Goessche Courant uit 1921 kwam ik toevallig tegen dat het raadslid Constandse in een gemeenteraadsvergadering vroeg om 'meer toezicht op de spelling der naambordjes'. Helaas ontbreken deze straatnamen in het artikel. Maar welke nieuwe straten aanvankelijk dubieus gespeld waren, doet er nu niet toe. Want de kwestie is uiteindelijk goed gekomen; straks leest u hoe dat ging.
16 uur geleden
VLISSINGEN-OOST - Pieter van Rijs (56) geeft sinds drie maanden leiding aan de fabriek van Stepan Netherlands B.V. in Vlissingen-Oost. Daarvoor werkte hij negen jaar in Rotterdam en hij is blij dat hij nu dichter bij zijn woonplaats Middelburg aan de slag kan. “We maken hier hard isolatieschuim, een grondstof voor brandvertragend en brandwerend isolatiemateriaal. Het verlaat de fabriek als een soort stroopachtige substantie," vertelt Van Rijs. “En in deze tijd van verduurzaming en energiebesparingen is daar veel vraag naar. We verwachten dan ook de komende jaren verder te groeien."
18 uur geleden
GOES - De gemeenteraad van Goes heeft donderdagavond Cees van den Bos voorgedragen als nieuwe burgemeester. Naar verwachting wordt hij per 1 februari 2024 benoemd.
2 dagen geleden
's-GRAVENPOLDER - Het heeft langer geduurd dan verwacht - bijna anderhalf jaar - maar sinds donderdag prijkt er weer een torenspits op de Maartenskerk in 's-Gravenpolder.
2 dagen geleden
ELLEWOUTSDIJK - De N.V. Westerscheldetunnel heeft onderzoek gedaan naar de mogelijke oorzaak van de eerder dit jaar ontdekte betonschade in de oostbuis van de tunnel. 'Het meest waarschijnlijk is dat een aantal omstandigheden gezamenlijk heeft geleid tot de betonschade', laat de organisatie donderdag weten. Ze verwacht pas in het tweede kwartaal van volgend jaar uitsluitsel over de oorzaak en het herstelplan.
2 dagen geleden
GOES - Rotary Nederland markeert in 2023 haar eeuwfeest met een grootschalige estafette, waarbij een symbolische bakfiets het hele land doorkruist en elke Rotary Club aandoet. Deze viering bereikt zaterdag 2 december de Grote Markt in Goes, waar de drie Bevelandse Rotary clubs zich presenteren en geld inzamelen voor Shelter Box.
2 dagen geleden