‘Je hoopt eens in je loopbaan zo’n schat te ontdekken’
GOES - Als archivaris in het Gemeentearchief in Goes zit Frank de Klerk vaak met zijn neus in de boeken. Met ‘In de Polder bij elkander, het korte leven van Jan van den Bosch (1830-1850) in brieven’ werkte hij de afgelopen drie jaar aan zijn grootste privéproject tot nu toe. Dit boek is ontstaan nadat de archiefmedewerker brieven van een directeurszoon van de Wilhelminapolder in handen kreeg. “Ik lees veel, maar zó direct op papier ruzie maken met familie kwam ik niet eerder tegen”, vertelt De Klerk. “Ook zijn de brieven een geweldig tijdsdocument. Zo beschrijft Jan na zijn vlucht naar Amerika het tumult van de slavernij.”
Jan van den Bosch was een zoon van Iman van den Bosch, directeur van de Wilhelminapolder, een belangrijke werkgever. Om de arbeiders huisvesting te bieden is Wilhelminadorp gesticht. “Uit de brieven blijkt dat Iman als directeur veel aanzien had, maar in het opvoeden ging hij struikelend voorwaarts”, vertelt De Klerk, zelf ook vader. “Het is fascinerend dat Jan zijn vader in moderne taal verwijten maakt. Dat lijkt op de manier waarop ouders en kinderen nu ook ruziën.”
Kronkel
De problemen ontstaan als Iman niet zijn oudste zoon Jacob aanwijst als opvolger, maar zijn jongste zoon. Jan is de middelste telg. “Jacob heeft een kronkel in zijn kop en daarom acht Iman hem niet geschikt als directeur, tot woede van Jacob”, concludeert De Klerk uit de 85 brieven en het onderzoek dat hij deed om ze van een bredere context te voorzien. Er komen grote thema’s langs, van de inpoldering en opbouw van de Wilhelminapolder en Wilhelminadorp en de revolutiedreiging in 1848, tot de slavernij in Amerika. Want Jan heeft in zijn korte leven veel meegemaakt.
De brieven dateren uit 1838 tot 1850 en komen bijna allemaal van Jans hand, die goed kon schrijven. Als welgestelde jongen komt hij op een Duitse kostschool bij de Hernhutters terecht. Daarna gaat hij naar het gymnasium in Leiden, om later dokter te worden. “Op de strenge kostschool heeft hij heimwee en ook in Leiden voelt Jan zich regelmatig eenzaam.” Dan wordt het 1848 en breken er rellen uit. “Opeens staat Jacob bij Jan in Leiden op de stoep. Uit vrees voor anarchie wil hij vluchten naar Amerika en hij krijgt Jan zover om mee te gaan. In de brieven hoor je Iman bijna zuchten en kreunen, maar Jan is niet voor reden vatbaar. Uiteindelijk betaalt Iman boer Leenhouts, die ook naar Amerika gaat, duizend gulden om Jan te begeleiden. Een absurd bedrag voor die tijd.” Maar Jan blijkt geen lieverdje en troggelt bijvoorbeeld geld af van de kinderen Leenhouts. De boer wil zich niet langer ontfermen over Jan en wil - keurig netjes - de overgebleven zeshonderd gulden terugsturen naar Iman. “Iman schrijft dat hij het geld mag houden. Is het zwijggeld voor behoud van zijn goede naam?”
Eerbetoon
Na twee jaar in de Verenigde Staten keert Jan terug. “Jan heeft de goede familienaam te grabbel gegooid, maar Iman strijkt met de hand over zijn hart en regelt dat Jan in Duitsland voor dokter kan studeren. Maar op de dag dat Jan in Duitsland arriveert, overlijdt hij.” De Klerk heeft nergens een doodsoorzaak kunnen achterhalen. Ook nog levende afstammelingen zijn hem onbekend. “Ik zou graag een nazaat aan de telefoon krijgen door het boek.” De Klerk biedt een gevoelig inkijkje in het leven van de familie Van den Bosch, maar hij noemt het boek toch een eerbetoon aan Jan. “In de basis was Jan geen foute jongen.” Daarbij beschreef Jan pakkend grote wereldgebeurtenissen, vindt De Klerk. “In je loopbaan hoop je eens zo’n schat te ontdekken en dat gebeurde toen een mevrouw, geen familielid, met deze brieven, die ze al dertig jaar in haar bezit had, naar het archief kwam.”
‘In de Polder bij elkander, het korte leven van Jan van den Bosch (1830-1850) in brieven’ is verschenen bij Uitgeverij Het Paard van Troje in Goes en verkrijgbaar bij diverse boekhandels.
Meer uit Beveland
's-HEER HENDRIKSKINDEREN - Een traumahelikopter is vrijdagavond geland op het schoolplein in 's-Heer Hendrikskinderen in verband met een medische noodsituatie op het aanliggende Plein. De toestand van het slachtoffer is onbekend.
20 uur geleden
Verwijspraktijk Zeeland is sinds begin februari actief in het hart van Goes. De praktijk is opgericht door Alexander Verhelst - gespecialiseerd in parodontologie, implantologie en slaapstoornissen, en zijn vrouw Marjolein van Ulsen, tandarts-pedodontoloog. Inmiddels is het uitgegroeid tot een regionaal centrum voor gespecialiseerde mondzorg. Patiënten komen hier op verwijzing van hun eigen tandarts of mondhygiënist terecht voor behandelingen die in reguliere praktijken niet mogelijk zijn.
21 uur geleden
GOES - Wat ooit begon als een uit de hand gelopen hobby, is uitgegroeid tot een sfeervolle en kleinschalige antiekmarkt met karakter. De Antiekmarkt Oude Stijl vindt plaats op vrijdag 11 juli van 9.00 tot 17.00 uur op het historische Bleekveld in Goes. Een plek waar liefhebbers van antiek en curiosa elkaar ontmoeten te midden van authentieke vondsten en nostalgische sfeer.
1 dag geleden
GOES - Het college van Goes wil het succesvolle programma Balansstraat voortzetten in 2025 en 2026. De Balansstraat helpt 65-plussers en chronisch zieken om hun balans te verbeteren en zo het risico op vallen te verkleinen. In totaal stelt de gemeente voor de komende twee jaar 240.000 euro beschikbaar.
2 dagen geleden
GOES - De eerste vijftien studenten van het Participatielab bij sociaal werkbedrijf De Betho in Goes hebben hun mbo-diploma niveau 1 in ontvangst genomen. De officiële uitreiking markeerde het einde van een traject waarin werken en leren centraal stonden. Tijdens de ceremonie sprak André van der Reest, voorzitter van het Dagelijks Bestuur van De Betho, zijn waardering uit: "Dit is een moment vol erkenning, verbinding en trots. Studenten én medewerkers hebben een uitzonderlijke prestatie geleverd."
2 dagen geleden
GOES - Sacha Welleman (26) uit Goes werd eeerder dit jaar verkozen tot Miss Universe Zeeland en vertegenwoordigt sindsdien Zeeland in het landelijke Miss Universe Netherlands-traject.
2 dagen geleden
WOLPHAARTSDIJK - Op zaterdag 12 juli vindt de nieuwe editie van het Oogstfeest Wolphaartsdijk plaats. Aanleiding voor het oogstfeest is het oogsten van gerst. Sebastiaan Poppe, lid van de organisatie, vertelt dat het veel meer is dan dat: "Het is echt een dag voor en door het hele dorp."
3 dagen geleden