‘Je hoopt eens in je loopbaan zo’n schat te ontdekken’
GOES - Als archivaris in het Gemeentearchief in Goes zit Frank de Klerk vaak met zijn neus in de boeken. Met ‘In de Polder bij elkander, het korte leven van Jan van den Bosch (1830-1850) in brieven’ werkte hij de afgelopen drie jaar aan zijn grootste privéproject tot nu toe. Dit boek is ontstaan nadat de archiefmedewerker brieven van een directeurszoon van de Wilhelminapolder in handen kreeg. “Ik lees veel, maar zó direct op papier ruzie maken met familie kwam ik niet eerder tegen”, vertelt De Klerk. “Ook zijn de brieven een geweldig tijdsdocument. Zo beschrijft Jan na zijn vlucht naar Amerika het tumult van de slavernij.”
Jan van den Bosch was een zoon van Iman van den Bosch, directeur van de Wilhelminapolder, een belangrijke werkgever. Om de arbeiders huisvesting te bieden is Wilhelminadorp gesticht. “Uit de brieven blijkt dat Iman als directeur veel aanzien had, maar in het opvoeden ging hij struikelend voorwaarts”, vertelt De Klerk, zelf ook vader. “Het is fascinerend dat Jan zijn vader in moderne taal verwijten maakt. Dat lijkt op de manier waarop ouders en kinderen nu ook ruziën.”
Kronkel
De problemen ontstaan als Iman niet zijn oudste zoon Jacob aanwijst als opvolger, maar zijn jongste zoon. Jan is de middelste telg. “Jacob heeft een kronkel in zijn kop en daarom acht Iman hem niet geschikt als directeur, tot woede van Jacob”, concludeert De Klerk uit de 85 brieven en het onderzoek dat hij deed om ze van een bredere context te voorzien. Er komen grote thema’s langs, van de inpoldering en opbouw van de Wilhelminapolder en Wilhelminadorp en de revolutiedreiging in 1848, tot de slavernij in Amerika. Want Jan heeft in zijn korte leven veel meegemaakt.
De brieven dateren uit 1838 tot 1850 en komen bijna allemaal van Jans hand, die goed kon schrijven. Als welgestelde jongen komt hij op een Duitse kostschool bij de Hernhutters terecht. Daarna gaat hij naar het gymnasium in Leiden, om later dokter te worden. “Op de strenge kostschool heeft hij heimwee en ook in Leiden voelt Jan zich regelmatig eenzaam.” Dan wordt het 1848 en breken er rellen uit. “Opeens staat Jacob bij Jan in Leiden op de stoep. Uit vrees voor anarchie wil hij vluchten naar Amerika en hij krijgt Jan zover om mee te gaan. In de brieven hoor je Iman bijna zuchten en kreunen, maar Jan is niet voor reden vatbaar. Uiteindelijk betaalt Iman boer Leenhouts, die ook naar Amerika gaat, duizend gulden om Jan te begeleiden. Een absurd bedrag voor die tijd.” Maar Jan blijkt geen lieverdje en troggelt bijvoorbeeld geld af van de kinderen Leenhouts. De boer wil zich niet langer ontfermen over Jan en wil - keurig netjes - de overgebleven zeshonderd gulden terugsturen naar Iman. “Iman schrijft dat hij het geld mag houden. Is het zwijggeld voor behoud van zijn goede naam?”
Eerbetoon
Na twee jaar in de Verenigde Staten keert Jan terug. “Jan heeft de goede familienaam te grabbel gegooid, maar Iman strijkt met de hand over zijn hart en regelt dat Jan in Duitsland voor dokter kan studeren. Maar op de dag dat Jan in Duitsland arriveert, overlijdt hij.” De Klerk heeft nergens een doodsoorzaak kunnen achterhalen. Ook nog levende afstammelingen zijn hem onbekend. “Ik zou graag een nazaat aan de telefoon krijgen door het boek.” De Klerk biedt een gevoelig inkijkje in het leven van de familie Van den Bosch, maar hij noemt het boek toch een eerbetoon aan Jan. “In de basis was Jan geen foute jongen.” Daarbij beschreef Jan pakkend grote wereldgebeurtenissen, vindt De Klerk. “In je loopbaan hoop je eens zo’n schat te ontdekken en dat gebeurde toen een mevrouw, geen familielid, met deze brieven, die ze al dertig jaar in haar bezit had, naar het archief kwam.”
‘In de Polder bij elkander, het korte leven van Jan van den Bosch (1830-1850) in brieven’ is verschenen bij Uitgeverij Het Paard van Troje in Goes en verkrijgbaar bij diverse boekhandels.
Meer uit Beveland
'S HEER ARENDSKERKE- De vrijwillige brandweer van Heinkenszand is vrijdagavond ingezet voor een buitenbrandje aan de Spoorstraat. Daar stond een stukje van de beplanting langs de weg in brand. Hoe het kon dat de beplanting vlam gevat heeft is niet duidelijk.
51 minuten geleden
DRIEWEGEN- De Westerscheldetunnel in de richting van Terneuzen is vrijdagavond enige tijd afgesloten geweest. De oorzaak hiervan was een aanrijding tussen drie auto's op de N62 ter hoogte van de tunnel. Meerdere hulpdiensten kwamen ter plaatse maar niemand hoefde naar het ziekenhuis overgebracht te worden. Vlak voor middernacht werd de tunnel weer opengesteld.
2 uur geleden
WESTKAPELLE - Het Polderhuis in Westkapelle is niet zomaar een museum, maar een levendig centrum van sociale en culturele activiteiten. Ivo van Beekhuizen weet dat als geen ander. Sinds 2006 is hij nauw betrokken bij de organisatie en heeft hij het Polderhuis zien groeien tot een dynamische ontmoetingsplek. Aan de keukentafel vertelt hij over zijn eigen ontwikkeling en over de unieke sfeer van de hechte gemeenschap waarin hij opgroeide. 'Je kent iedereen, het is een heel hechte gemeenschap.'
2 uur geleden
COLUMN - Een paar jaar geleden kreeg ik van iemand wat aantekeningen toegestuurd,waarin hij terugblikt op zijn belevenissen als politieagent in het vooroorlogse Goes.
5 uur geleden
MIDDELBURG - Rijkswaterstaat voert in mei onderhoud uit aan de Vlaketunnel bij Kapelle en het Dampoortaquaduct bij Middelburg. Ze kondigt afsluitingen aan om weggebruikers te attenderen op een langere reistijd.
1 dag geleden
HEINKENSZAND - Timmerfabriek De Mol uit Heinkenszand heeft de Groene Pluim ontvangen voor haar opvallende inzet op het gebied van duurzaamheid en sociaal beleid. Wethouder Arno Witkam van de gemeente Borsele reikte de erkenning uit aan eigenaar Marco Traas.
1 dag geleden
GOES - De jaarrekening over 2024 van waterschap Scheldestromen is opgemaakt. Van de begroting à ruim 165 miljoen euro is 8,2 miljoen euro overgebleven.
1 dag geleden