‘Je hoopt eens in je loopbaan zo’n schat te ontdekken’
GOES - Als archivaris in het Gemeentearchief in Goes zit Frank de Klerk vaak met zijn neus in de boeken. Met ‘In de Polder bij elkander, het korte leven van Jan van den Bosch (1830-1850) in brieven’ werkte hij de afgelopen drie jaar aan zijn grootste privéproject tot nu toe. Dit boek is ontstaan nadat de archiefmedewerker brieven van een directeurszoon van de Wilhelminapolder in handen kreeg. “Ik lees veel, maar zó direct op papier ruzie maken met familie kwam ik niet eerder tegen”, vertelt De Klerk. “Ook zijn de brieven een geweldig tijdsdocument. Zo beschrijft Jan na zijn vlucht naar Amerika het tumult van de slavernij.”
Jan van den Bosch was een zoon van Iman van den Bosch, directeur van de Wilhelminapolder, een belangrijke werkgever. Om de arbeiders huisvesting te bieden is Wilhelminadorp gesticht. “Uit de brieven blijkt dat Iman als directeur veel aanzien had, maar in het opvoeden ging hij struikelend voorwaarts”, vertelt De Klerk, zelf ook vader. “Het is fascinerend dat Jan zijn vader in moderne taal verwijten maakt. Dat lijkt op de manier waarop ouders en kinderen nu ook ruziën.”
Kronkel
De problemen ontstaan als Iman niet zijn oudste zoon Jacob aanwijst als opvolger, maar zijn jongste zoon. Jan is de middelste telg. “Jacob heeft een kronkel in zijn kop en daarom acht Iman hem niet geschikt als directeur, tot woede van Jacob”, concludeert De Klerk uit de 85 brieven en het onderzoek dat hij deed om ze van een bredere context te voorzien. Er komen grote thema’s langs, van de inpoldering en opbouw van de Wilhelminapolder en Wilhelminadorp en de revolutiedreiging in 1848, tot de slavernij in Amerika. Want Jan heeft in zijn korte leven veel meegemaakt.
De brieven dateren uit 1838 tot 1850 en komen bijna allemaal van Jans hand, die goed kon schrijven. Als welgestelde jongen komt hij op een Duitse kostschool bij de Hernhutters terecht. Daarna gaat hij naar het gymnasium in Leiden, om later dokter te worden. “Op de strenge kostschool heeft hij heimwee en ook in Leiden voelt Jan zich regelmatig eenzaam.” Dan wordt het 1848 en breken er rellen uit. “Opeens staat Jacob bij Jan in Leiden op de stoep. Uit vrees voor anarchie wil hij vluchten naar Amerika en hij krijgt Jan zover om mee te gaan. In de brieven hoor je Iman bijna zuchten en kreunen, maar Jan is niet voor reden vatbaar. Uiteindelijk betaalt Iman boer Leenhouts, die ook naar Amerika gaat, duizend gulden om Jan te begeleiden. Een absurd bedrag voor die tijd.” Maar Jan blijkt geen lieverdje en troggelt bijvoorbeeld geld af van de kinderen Leenhouts. De boer wil zich niet langer ontfermen over Jan en wil - keurig netjes - de overgebleven zeshonderd gulden terugsturen naar Iman. “Iman schrijft dat hij het geld mag houden. Is het zwijggeld voor behoud van zijn goede naam?”
Eerbetoon
Na twee jaar in de Verenigde Staten keert Jan terug. “Jan heeft de goede familienaam te grabbel gegooid, maar Iman strijkt met de hand over zijn hart en regelt dat Jan in Duitsland voor dokter kan studeren. Maar op de dag dat Jan in Duitsland arriveert, overlijdt hij.” De Klerk heeft nergens een doodsoorzaak kunnen achterhalen. Ook nog levende afstammelingen zijn hem onbekend. “Ik zou graag een nazaat aan de telefoon krijgen door het boek.” De Klerk biedt een gevoelig inkijkje in het leven van de familie Van den Bosch, maar hij noemt het boek toch een eerbetoon aan Jan. “In de basis was Jan geen foute jongen.” Daarbij beschreef Jan pakkend grote wereldgebeurtenissen, vindt De Klerk. “In je loopbaan hoop je eens zo’n schat te ontdekken en dat gebeurde toen een mevrouw, geen familielid, met deze brieven, die ze al dertig jaar in haar bezit had, naar het archief kwam.”
‘In de Polder bij elkander, het korte leven van Jan van den Bosch (1830-1850) in brieven’ is verschenen bij Uitgeverij Het Paard van Troje in Goes en verkrijgbaar bij diverse boekhandels.
Meer uit Beveland
GOES - Hans Geldof stuurde deze foto van de vijver in de Goese Polder in. 'De rode aanslag in het water komt van ijzer en de Serratia marcescens-bacterie', schrijft hij erbij.
9 uur geleden
GOES - Betrouwbare diagnostiek in de buurt en passende zorg dichtbij. Met die visies van respectievelijk Diagnovum en Adrz introduceert Diagnovum per januari 2025 een heuse mobiele prik- en onderzoeksbus welke op de Zeeuwse eilanden de toegankelijkheid van diagnostiek versterkt.
11 uur geleden
GOES - Dankzij het nieuwe ledlicht in de Goese televisietoren kan stichting Sticht Licht voortaan de kleuren makkelijker en sneller aanpassen aan actuele situaties. "Zo wordt de tv-toren echt de thermometer van Goes", zei Eddy Beekman, voorzitter van Sticht Licht, dinsdagavond bij de presentatie van de verlichting. Burgemeester Cees van den Bos van de gemeente Goes mocht die met een druk op de knop onthullen.
12 uur geleden
GOES - Senioren Vereniging Goes heeft stichting Feest van Herkenning en Muziek blij gemaakt met een cheque van 450,- euro.
1 dag geleden
's-HEER HENDRIKSKINDEREN - Van 11 januari tot 31 maart kunnen inwoners en bezoekers genieten van een fototentoonstelling bij de kerk van 's-Heer Hendrikskinderen. De buitenexpositie is gratis te bezoeken.
1 dag geleden
GOES - Leden van de schildersclub van zorggroep Ter Weel hebben woensdag het eerste exemplaar van hun tweede dichtbundel overhandigd aan de burgemeester van Goes, Cees van den Bos. Op het marktplein van zorgcentrum Randhof in Goes kwamen velen samen voor een nieuwjaarsborrel en een feestelijke overhandiging.
1 dag geleden
WISSENKERKE- Van eenzijdige ongevallen tot kop-staartbotsingen en aanrijdingen: het aantal ongelukken in het Zeeuwse verkeer neemt toe, stelt Independer na onderzoek. 'In 2023 ging het om 2.668 incidenten, een stijging van precies 4 procent ten opzichte van 2022.'
1 dag geleden