'Ik ben nog meer van mijn stad gaan houden'

Jacques Cats is één van die mensen in een monument in Middelburg. Hij woont op de Dam, in een historisch pand met een hoog balkenplafond. “Dan ga je automatisch ook kijken naar andere monumenten. Daardoor ben ik nog meer van mijn stad gaan houden”, zegt hij.

Brand

Middelburg staat met 1164 objecten vijfde op de lijst van steden met de meeste rijksmonumenten. Cats schrijft in zijn boek dat het er veel meer hadden kunnen zijn als niet zoveel panden verloren waren gegaan door een grote brand in de Lange Delft in 1929 en de vlammenzee van 17 mei 1940. “Het is deze maand tachtig jaar geleden”, zegt Cats over de gebeurtenis die 573 panden verwoestte. “Het is één van de redenen dat ik nu met dit boek kom.”

Liefde

Cats’ liefde voor ‘het stedelijk schoon’ van Middelburg komt duidelijk naar voren in het boek dat hij samen met zijn zoon en vormgever Hans Peter Cats en fotograaf Myriam Drost heeft gemaakt. Er staan vele tientallen foto’s in van (details van) monumenten in de binnenstad, zowel van bestaande als panden die verloren zijn gegaan. Ze illustreren de verhalen van Cats, die over van alles en nog wat gaan.

Blikvanger

Middenin het boek staat een special over de bekendste blikvanger van Middelburg: de Lange Jan. Cats gaat in op de geschiedenis van de toren, de verwoesting in mei 1940, laat de torenwachter en twee beiaardiers aan het woord en laat zien welke halsbrekende toeren de mensen, die de vlag uithangen, moeten uithalen.

Droogdok

Een ander verhaal gaat over het Prins Hendrikdok, het droogdok bij de Dam waarin tot de jaren ‘20 van de vorige eeuw schepen werden gebouwd en gerepareerd en de boomstammen van houthandel Albert, die daarna in het water lagen. In het hoofdstuk ‘De achterkanten van Middelburg’ kijkt Cats niet naar de prachtige gevels aan de voorzijde, maar naar de ‘omsloten binnenterreinen, die in de tijd steeds complexer werden door vaak gewijzigde kavel- en eigendomsrituelen’.

Kuiperspoort

Ook spreekt hij met bewoners en kenners van monumenten. “Zij weten over het algemeen wat de uitstraling is van hun pand. Zij voelen zich ontzettend betrokken bij hun woning en de omgeving”, schetst Cats wat algemene karaktertrekken van bewoners van monumenten. Architect Ron Kodde woont in één van de mooiste stukjes Middelburg. Kodde heeft een huis in de Kuiperspoort. Het voor- maar ook nadelen. “De drukte wordt steeds rampzaliger. Als Middelburg zo verder gaat als mooie stad wordt het hier onbewoonbaar. Veel te veel toeristen. Soms loopt hier honderd man of meer in groepen langs”, zegt hij tegen Cats, voordat door de coronacrisis het aantal bezoekers drastisch verminderde.

Nieuw

Ook interviewt hij stadsgids Willem van den Broeke, die de hordes toeristen tot een paar maanden geleden door de stad leidde. “Een man die ontzettend veel weet over Middelburg. Maar zelfs hij krijgt soms vragen waarop hij het antwoord niet weet. Zelf zie ik ook nog steeds nieuwe dingen. Je kunt niet alles weten.” Mede daarom speelt Cats met de gedachte om een vervolg te maken op ‘Mensen en monumenten in Middelburg’. “Ik kom heel veel mensen tegen met mooie verhalen over historische panden in de stad. Er is nog genoeg te vertellen.”

‘Mensen en monumenten in Middelburg’ is te koop voor 18.95 euro bij de schrijver zelf ([email protected]) en in De Drvkkery in Middelburg.