Volop aandacht voor discussie over Gouden Koets in expositie
AMSTERDAM (ANP) - Na een restauratie van ruim vijf jaar is de Gouden Koets vanaf vrijdag weer te zien voor publiek. En wel in Amsterdam, de stad waar het koninklijke rijtuig zijn herkomst vindt aangezien koningin Wilhelmina hem in 1898 cadeau kreeg van de Amsterdammers. De expositie De Gouden Koets in het Amsterdam Museum vertelt over de geschiedenis van het pronkstuk maar staat ook uitgebreid stil bij de maatschappelijke discussie over het rijtuig.
Een tentoonstelling maken over de veelbesproken Gouden Koets was best een spannende opgave, erkent artistiek directeur Margriet Schavemaker. Vlak voordat koning Willem-Alexander toestemming gaf voor de bruikleen, kwam het museum in 2019 in opspraak vanwege het besluit de term Gouden Eeuw niet meer te gebruiken, aangezien dit de lading van de zeventiende eeuw niet voldoende zou dekken. "We schrokken van de reacties, juist omdat we het gesprek erover heel erg wilden verbreden." Daarom liet het museum bij deze expositie 25 mensen met verschillende achtergronden meedenken, om alle kanten van de Gouden Koets te belichten. Zo waren er onder meer historici, de voorzitter van de Koninklijke bond Oranjevereniging, diverse experts op het gebied van het koloniale verleden en een republikein bij betrokken.
Hoewel de koets in het verleden doelwit was van onder meer rookbommen (1966), een verfbom (2002) en een waxinelichthouder (2010) is hij tegenwoordig onderwerp van een discussie. Dit komt door het paneel Hulde der Koloniën, geschilderd door Nicolaas van der Waay. Volgens het museum beschouwt een groeiend aantal mensen het rijtuig als beladen erfgoed. De diverse meningen - van zowel critici als liefhebbers - zijn al direct in de eerste zaal te vinden. De expositie gaat verder in op de relatie tussen de Oranjes en de koloniale wereld en ook op de vraag in hoeverre de makers van de koets de omstreden beeltenis baseerden op de in 1883 drukbezochte koloniale wereldtentoonstelling op het Museumplein. Aan het eind van de expositie is een aparte ruimte waar mensen met elkaar in gesprek kunnen over de toekomst van de Gouden Koets.
Cadeau
De koets volgde vanuit het idee om namens de stad een cadeau te geven voor de inhuldiging van de nieuwe koningin. Met een huis-aan-huiscampagne werd gevraagd een kwartje te doneren. Hoeveel die actie uiteindelijk heeft opgebracht, is niet bekend. Het rijtuig kostte vermoedelijk 70.000 gulden. Uiteindelijk nam Wilhelmina hem in 1901 pas in gebruik bij haar huwelijk, vermoedelijk omdat haar moeder voor de inhuldiging al een andere koets had besteld. Sindsdien deed hij dienst bij inhuldigingen, huwelijken en doopfeesten van de Oranjes en sinds 1903 op Prinsjesdag.
In het museum zijn verder honderden cultuurhistorische objecten, schilderijen, Oranjesnuisterijen, kledingstukken, spotprenten, foto's en filmpjes te zien die de geschiedenis van de Gouden Koets belichten. Ook hebben zestien hedendaagse kunstenaars speciaal voor de expositie een kunstwerk gemaakt, onder wie Erwin Olaf, Naomie Pieter en Nelson Carrilho.
Prinsjesdag
Koning Willem-Alexander opent de tentoonstelling donderdag. Hij zei eerder dat na afronding van de restauratie zou worden beslist of de Gouden Koets blijft rijden. Ook liet hij weten dat hij de discussie erover volgt, maar er niet aan deelneemt.
De Gouden Koets reed voor het laatst met Prinsjesdag 2015. Het rijtuig staat de komende acht maanden in een glazen behuizing op de binnenplaats van het museum.
Meer uit Binnenland
DEN HAAG (ANP) - Het Nationaal Archief in Den Haag heeft 25 eeuwenoude documenten teruggekregen die tien jaar geleden waren gestolen door een toenmalig medewerker. Kunstdetective Arthur Brand kreeg de stukken in handen en bracht ze in samenwerking met de Amsterdamse politie terug naar Den Haag. Onder de archiefstukken zijn onder meer een verslag van de eerste vergadering van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) uit 1602 en een scheepslogboek van admiraal Michiel de Ruyter.
18 minuten geleden
DEN HAAG (ANP) - Nederlandse experts bouwen samen een nieuw satellietsysteem dat wereldwijd de uitstoot van de belangrijkste broeikasgassen nauwkeurig kan meten. De twee satellieten brengen naast 'pluimen' van koolstofdioxide (CO2) en methaangas ook luchtvervuiling door stikstofdioxide (NO2) in kaart. Dat doen ze volgens planning vanaf 2028. De betrokken organisaties noemen het "een uniek Europees meetsysteem".
45 minuten geleden
OOSTERBEEK (ANP) - Een man die dinsdag in het Gelderse Oosterbeek is aangehouden is in het politievoertuig onwel geworden en overleden. De politie meldt dat hulp niet mocht baten en dat de Rijksrecherche, die onder het Openbaar Ministerie valt, onderzoek doet naar de omstandigheden.
5 uur geleden
ENSCHEDE (ANP) - De gemeenteraad van Enschede heeft voor een plan gestemd om fatbikes uit de binnenstad te verbannen. Die motie komt uit de koker van VVD-raadslid Rachel Denneboom. Hoewel de motie is aangenomen, benadrukte wethouder Marc Teutelink dat een verbod juridisch niet zomaar mogelijk is. Hij steunde het plan toch door het te interpreteren als een onderzoek naar betere veiligheid.
8 uur geleden
UTRECHT (ANP) - Met een minuut stilte, toespraken en gezang hebben naar schatting rond de 250 gelovigen actie gevoerd bij de Protestantse Kerk Nederland (PKN) in Utrecht. De veelal in het rood geklede betogers willen dat de PKN zich meer uitspreekt tegen de oorlogvoering van Israël in Gaza en het optreden van Joodse kolonisten op de Westelijke Jordaanoever.
16 uur geleden
LEEUWARDEN (ANP) - Het Openbaar Ministerie heeft dinsdag werkstraffen van 180 uur geëist tegen de kapitein van een snelboot en een schipper van de watertaxi die in oktober 2022 op de Waddenzee een dodelijke aanvaring hadden. Daarnaast eiste het OM in de rechtbank in Leeuwarden voorwaardelijke celstraffen van drie maanden tegen beide verdachten.
17 uur geleden
ALKMAAR (ANP) - De rechtbank in Alkmaar heeft dinsdag vijf supporters van de Poolse voetbalclub Legia Warschau veroordeeld tot acht maanden cel, waarvan een deel voorwaardelijk, voor hun aandeel in het geweld tegen agenten van de Mobiele Eenheid. Dat gebeurde voor de wedstrijd AZ - Legia Warschau op 5 oktober 2023.
17 uur geleden