Tegenkultuur: een fascinerend boek
MIDDELBURG - In het nieuwe boek Tegenkultuur (waarvan de presentatie op 3 november in Middelburg plaatsvond) worden tijdschriften en kranten getoond en beschreven van de Nederlandse underground in de jaren 1964-1976. En dat alles in de sociale context van de jaren zestig.
DOOR BEN DAETER
Wat was er in die periode aan de hand? Er was toen (1960-1969) sprake van een ongekende welvaart. Overigens niet voor iedereen. Er was bijvoorbeeld een textielcrisis in Twente en Noord- Brabant. De armenzorg werd sociale bijstand. De vrije zaterdag deed zijn intrede. Het was de periode van het einde wederopbouw na de oorlog (maar er heerste wel nog woningnood). Men schafte van alles aan: koelkast, wasmachine, telefoon, rekenmachine en velen ook een auto. Centrum in gezin werd het bankstel gericht op de televisie. Mensen mochten steeds meer zelf beslissingen nemen, wat onder andere bleek uit de introductie van de anticonceptiepil. Toch was niet alles koek en ei. Eind jaren 60 begin 70 heerste het vraagstuk van het gezag; er ontstond steeds meer openlijker verzet tegen de starre verhoudingen in de maatschappij en overheid. Daarom vonden er ordeverstoringen plaats (Provo’s; Nozems); ook studentenrevoltes in de universiteitssteden en bezettingen van universiteiten. Het Rapport van de Club van Rome verscheen over de grenzen van de groei en waren er de eerste zorgen over het klimaat. Het was ook de periode van de opkomst van de moderne kunst: Popmuziek. Het was de roerige, maar ook kleurrijke, jeugdige, vernieuwende, wilde tijd van de hippies, Boudewijn de Groot en grote gebeurtenissen rond Kennedy, de maanlanding, de democratisering op school. Traditionele waarden en normen stonden ter discussie, zowel binnen het gezin (ouders en kinderen gingen anders met elkaar om) en de samenleving.
Verzet tegen de gevestigde orde
De opgroeiende jeugd nam de ruimte om zich te laten horen over allerlei maatschappelijke problemen en oplossingen. Er ontstond een soort underground, een stroming die zich verzette tegen de gevestigde orde. Men spreekt ook wel van Tegenkultuur, subcultuur of scene (avant-garde), waarin idealistische of kunstzinnige uitingen zich dan al dan niet bewust afzetten tegen de uitingen voor het grote publiek, vooral betreffende de beeldende kunst, literatuur, muziek, film en mode en media. Terecht ook alternatieve cultuur genaamd. De massamedia deden vooral verslag vanuit de bestaande normen en waarden; daar herkende de undergroundbeweging zich niet in. De jeugd wilde dit gat opvullen. Er ontstonden talrijke undergroundbladen. Aanvankelijk kregen veel aandacht de tijdschriften Hitweek (1965-1969) en Aloha, maar ook nog zeer veel andere undergoundbladen. Met name Peter J. Mulder (1946), de oprichter van Hitweek, speelde hierbij een belangrijke rol. Dit was een underground jongerentijdschrift met vooral aandacht voor de popmuziek van vaderlandse bodem (Nederbiet) en moderne cultuur.
Wagenwijd open
Vermeld werd ook een zwarte lijst van scholen en bedrijven die langharigen discrimineerden. Ook was er veel aandacht voor de mode en lezersbrieven. Dit tijdschrift had geen redactie en stond voor iedereen wagenwijd open. Het werd gemaakt door de jeugd en was bestemd voor de jeugd, die hun hoop, dromen en activiteiten weergaf. Hitweek werd opgevolgd door het tweewekelijkse tijdschrift Aloha (ook wel Witheek genoemd). Daar lag de nadruk op vooral de grafische vormgeving. Op een bepaald moment viel de underground uiteen door een toenemende opsplitsing in thema’s, zoals tijdschriften en kranten over seks, drugs, spiritualiteit, communes, Dolle Mina, homoseksualiteit en onderwijs.
Een auteur van dit boek Tegenkultuur is Peter Sijnke (1951), die zijn sporen verdiend heeft in het archiefwezen. Hij is auteur van lokale en regionale geschiedenis en schreef zeven boeken over popmuziek. De andere auteur is Jan Pen, (1955) die tot 2019 eigenaar van een bureau voor zakelijk advies op gebied van biotechnologie was. Hij verzamelde zeer veel posters, tijdschriften, pamfletten van bewegingen als Provo, Kabouter, Underground en Punk.
Brede groep lezers
Tegenkultuur is een fascinerend boek met typeringen van al die tijdschriften en een perfecte weergave ervan, zoals van de Nederlandse muziektijdschriften en undergroundpublicaties (Twen/Taboe; Iets; Knijp; Roodkapje; Holland Hapt enz). Er bestaan maar weinig publicaties met zo’n schat aan beeldmateriaal.Kortom, een representatief naslagwerk betreffende de undergroundpers in de jaren 1964-1976, bedoeld voor een brede groep lezers, zoals ook voor hen die deze periode zelf meegemaakt hebben. Ook interessant voor iedereen die geïnteresseerd is in grafische vormgeving. Grote complimenten voor de schrijvers!
Meer uit Middelburg
MIDDELBURG/DOMBURG - Zondagavond vonden in de gemeenten Middelburg en Veere meerdere Dodenherdenkingen plaats. Vanwege de zondagsrust is de plechtigheid in sommige dorpen, zoals Arnemuiden, naar zaterdagavond verplaatst. In de gemeente Veere zijn ze allemaal zondag gehouden.
11 uur geleden
VEERE - Voor kunstenaars is Veere een bron van inspiratie. Hedendaagse kunstenaars zien Veere als een geliefde woon- en werkplek. Ook buiten het stadje, in de gemeente Veere, wonen en werken kunstenaars die zich graag door de sfeer van hun leefomgeving laten inspireren. Maar wie zijn die kunstenaars? Hanny Mallekote stelt ze aan u voor in een reeks gesprekken speciaal voor De Bode. Deze keer is ze in gesprek met Erna Kooi den Hollander, secretaresse en beeldhouwer bij 'Beeld in Balans'.
12 uur geleden
MIDDELBURG- In de Zandstraat is in de nacht van zaterdag op zondag een auto uitgebrand. Brandweerlieden van brandweerpost Rooseveltlaan kwamen ter plaatse om het vuur te doven. Zij gebruikten hiervoor twee stralen hogedruk. Eén straal werd gebruikt om een geparkeerde auto naast het brandende voertuig te beschermen, de andere om de brand zelf te blussen. De oorzaak van de brand is niet bekend gemaakt.
1 dag geleden
MIDDELBURG - Burgemeester Yvonne van Mastrigt van de gemeente Middelburg heeft zondag een koninklijke onderscheiding uitgereikt aan Gert-Jan de Rooij. Hij is verrast met het lintje tijdens het 25-jarig jubileum van de jaarlijkse boekenmarkt op de Markt in Middelburg.
1 dag geleden
GRIJPSKERKE - De 29e editie van het jaarlijkse festival Hrieps zit erop. Op het festivalterrein bij Grijpskerke genoten de duizende bezoekers vrijdag en zaterdag van optredens van meer dan 50 artiesten op zeven podia. Na een drukke en gezellige editie 2025 kan de organisatie zich opmaken voor de jubileumeditie voor volgend jaar.
1 dag geleden
MIDDELBURG - In de Nieuwe Kerk in Middelburg is zaterdag het Verdrag van Middelburg ondertekend. Bij deze slotbijeenkomst van de Internationale Jongeren Vrijheidsconferentie, georganiseerd in het kader van tachtig jaar vrijheid, waren jonge mensen uit de hele wereld aanwezig. Ook onder meer minister van Defensie Ruben Brekelmans en voormalig minister-president Jan Peter Balkenende woonden de bijeenkomst bij.
1 dag geleden
GRIJPSKERKE- Na het verlaten van het festivalterrein in Hrieps zijn in de nacht van zaterdag op zondag meerdere fietsers gewond geraakt. Zij kwamen ongelukkig ten val na het gebruik van alcohol. De politie meldt dat meerdere personen doorverwezen moesten worden naar de huisartsenpost.
1 dag geleden