Startkapitaal DNB kwam van ondernemers met belangen in slavernij
AMSTERDAM (ANP) - De Nederlandsche Bank (DNB) was op verschillende manieren betrokken bij slavernij. Dat is de conclusie van het onderzoek 'Dienstbaar aan de keten?' van de Universiteit Leiden naar de betrokkenheid van DNB bij het Nederlandse slavernijverleden, vanaf de oprichting in 1814 tot aan de afschaffing van de slavernij in 1863. Zo kwam het startkapitaal van de bank voor een deel van ondernemers met directe belangen in de plantageslavernij. Van de kleine groep van zestien hoofdinvesteerders en bestuurders hadden er maar vijf geen "directe intensieve betrokkenheid bij slavernij".
Twee van de zestien investeerders zijn in Suriname geboren als kinderen van plantage-eigenaren. Dat is volgens de onderzoekers "illustratief voor de nabijheid van slavernij in deze groep". "Meer dan hun tijdgenoten", waren vooraanstaande DNB'ers "persoonlijk, bestuurlijk en politiek betrokken bij koloniale slavernij", concluderen zij. Sommige bestuurders waren direct betrokken bij het management van plantages.
Een aantal van hen verdedigde ook de politieke belangen van slaveneigenaren. Zo waren ze betrokken bij de totstandkoming van de wetgeving waarmee de slavernij werd afgeschaft. Slaveneigenaren kregen na de Nederlandse afschaffing van de slavernij een compensatie. "Die wetgeving was voordelig voor de slaveneigenaren, mede door de bijdrage van vooraanstaande DNB’ers", aldus het onderzoek. Van de zes DNB-bestuurders kregen er drie een tegemoetkoming na het afschaffen van de slavernij, waaronder de president.
Handelshuizen
Na de oprichting was DNB indirect betrokken bij de Nederlandse koloniale slavernij. Zo werd er geen onderscheid gemaakt tussen klanten die wel of niet betrokken waren bij slavernij. De bank verleende ook diensten aan handelshuizen die bij slavernij betrokken waren. Die beleenden goederen aan DNB die door middel van slavenarbeid waren gemaakt. Bijna 30 procent van de goederen die bij DNB werden beleend, waren door tot slaaf gemaakten geproduceerd.
In het dagelijkse betalingsverkeer ondersteunde DNB het ministerie van Koloniën. Daardoor had de bank een belangrijke rol in het uitbetalen van compensatie aan slaveneigenaren. Het dagelijkse slavernijgerelateerde financiële verkeer in de koloniën verliep niet via DNB, omdat de bank lange tijd geen vestigingen heeft geopend buiten Amsterdam.
De onderzoekers wijzen er wel op dat DNB in de negentiende eeuw nog niet de grote centrale bank en toezichthouder is van nu. Ook was slavernij nog niet bij wet verboden en was de verhouding tussen het parlement en het staatshoofd anders. "Ook opvattingen over oneigenlijke vormen van belangenverstrengeling verschillen van wat wij nu gewend zijn", stellen ze. Koning Willem I en de Nederlandse regering waren vanaf het begin ook investeerders van DNB, maar zijn niet gerekend tot de groep van zestien hoofdinvesteerders.
Meer uit Financieel
AUSTIN (ANP) - Autoproducent Tesla heeft zijn toeleveranciers gevraagd geen in China gemaakte onderdelen meer te gebruiken voor auto's die in de Verenigde Staten worden geproduceerd. Leidinggevenden van de elektrische autofabrikant hebben moeite met de wisselende importtarieven in het handelsconflict tussen de VS en China. Dit bemoeilijkt de prijsstrategieën van het bedrijf, meldt The Wall Street Journal op basis van bronnen.
2 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Boerenorganisatie Agractie pleit voor minder regeldruk, "zodat boeren kunnen blijven produceren en consumenten toegang houden tot gezond en betaalbaar voedsel." De organisatie reageert hiermee op de voorspellingen van brancheverenigingen dat rundvlees volgend jaar nog fors duurder wordt.
4 uur geleden
BRUSSEL (ANP) - De EU-lidstaten en het Europees Parlement hebben in de nacht van vrijdag op zaterdag een akkoord bereikt over de EU-begroting van 2026. Nederland, Finland en Oostenrijk hebben zich van stemming onthouden. Zweden stemde tegen. De landen vinden onder meer dat er te weinig wordt bezuinigd om dat vrijgekomen geld te besteden aan nieuwe prioriteiten. De vier voorzien daarmee een moeilijke opgave voor 2027. Ook Hongarije onthield zich van stemming.
4 uur geleden
CUPERTINO (ANP) - Tim Cook stapt mogelijk volgend jaar op als topman van het Amerikaanse technologiebedrijf Apple. De raad van bestuur en topmanagers bereiden zich voor op het vertrek van Cook na meer dan veertien jaar als leider van het bedrijf. Dat meldt de Britse zakenkrant Financial Times op basis van bronnen.
7 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Rundvlees, zoals biefstuk, hamburgers en rundergehakt, wordt volgend jaar opnieuw een stuk duurder, na de forse prijsstijgingen van dit jaar. Dit komt mede doordat in Nederland steeds meer boerenbedrijven verdwijnen door stikstofregels. "Het uitkopen van veehouderijen vindt nu plaats, dus de beschikbaarheid van vlees wordt hierdoor naar verwachting nog minder. Daardoor zullen de prijzen omhooggaan", zegt Marian Lemsom, directeur van Koninklijke Nederlandse Slagers (KNS).
8 uur geleden
MOUNTAIN VIEW (ANP/BLOOMBERG) - Het Amerikaanse techbedrijf Google gaat 40 miljard dollar investeren in drie nieuwe datacenters in Texas, in een wedloop tussen bedrijven om meer rekenkracht voor AI en dataverwerking te bemachtigen. Eerder investeerden concurrenten zoals OpenAI en Anthropic PBC al miljarden in datacenters in Texas.
8 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Kruidnoten zijn de afgelopen jaren een stuk duurder geworden, maar ze worden er niet minder door gegeten. Fabrikanten pasten de grootte van de zakken aan om zo de prijsstijging te dempen en dat lijkt te hebben gewerkt: mensen kopen nu vaker kleinere zakjes. Daardoor verkopen de belangrijkste producenten Van Delft en Bolletje alsnog ongeveer evenveel als een jaar eerder, laten ze weten aan persbureau ANP.
9 uur geleden