Startkapitaal DNB kwam van ondernemers met belangen in slavernij
AMSTERDAM (ANP) - De Nederlandsche Bank (DNB) was op verschillende manieren betrokken bij slavernij. Dat is de conclusie van het onderzoek 'Dienstbaar aan de keten?' van de Universiteit Leiden naar de betrokkenheid van DNB bij het Nederlandse slavernijverleden, vanaf de oprichting in 1814 tot aan de afschaffing van de slavernij in 1863. Zo kwam het startkapitaal van de bank voor een deel van ondernemers met directe belangen in de plantageslavernij. Van de kleine groep van zestien hoofdinvesteerders en bestuurders hadden er maar vijf geen "directe intensieve betrokkenheid bij slavernij".
Twee van de zestien investeerders zijn in Suriname geboren als kinderen van plantage-eigenaren. Dat is volgens de onderzoekers "illustratief voor de nabijheid van slavernij in deze groep". "Meer dan hun tijdgenoten", waren vooraanstaande DNB'ers "persoonlijk, bestuurlijk en politiek betrokken bij koloniale slavernij", concluderen zij. Sommige bestuurders waren direct betrokken bij het management van plantages.
Een aantal van hen verdedigde ook de politieke belangen van slaveneigenaren. Zo waren ze betrokken bij de totstandkoming van de wetgeving waarmee de slavernij werd afgeschaft. Slaveneigenaren kregen na de Nederlandse afschaffing van de slavernij een compensatie. "Die wetgeving was voordelig voor de slaveneigenaren, mede door de bijdrage van vooraanstaande DNB’ers", aldus het onderzoek. Van de zes DNB-bestuurders kregen er drie een tegemoetkoming na het afschaffen van de slavernij, waaronder de president.
Handelshuizen
Na de oprichting was DNB indirect betrokken bij de Nederlandse koloniale slavernij. Zo werd er geen onderscheid gemaakt tussen klanten die wel of niet betrokken waren bij slavernij. De bank verleende ook diensten aan handelshuizen die bij slavernij betrokken waren. Die beleenden goederen aan DNB die door middel van slavenarbeid waren gemaakt. Bijna 30 procent van de goederen die bij DNB werden beleend, waren door tot slaaf gemaakten geproduceerd.
In het dagelijkse betalingsverkeer ondersteunde DNB het ministerie van Koloniën. Daardoor had de bank een belangrijke rol in het uitbetalen van compensatie aan slaveneigenaren. Het dagelijkse slavernijgerelateerde financiële verkeer in de koloniën verliep niet via DNB, omdat de bank lange tijd geen vestigingen heeft geopend buiten Amsterdam.
De onderzoekers wijzen er wel op dat DNB in de negentiende eeuw nog niet de grote centrale bank en toezichthouder is van nu. Ook was slavernij nog niet bij wet verboden en was de verhouding tussen het parlement en het staatshoofd anders. "Ook opvattingen over oneigenlijke vormen van belangenverstrengeling verschillen van wat wij nu gewend zijn", stellen ze. Koning Willem I en de Nederlandse regering waren vanaf het begin ook investeerders van DNB, maar zijn niet gerekend tot de groep van zestien hoofdinvesteerders.
Meer uit Financieel
PARIJS (ANP/BLOOMBERG) - Airbus heeft vrijdag gewaarschuwd dat een groot aantal vliegtuigen van het type A320 een onmiddellijke softwarefix nodig kunnen hebben na een recent incident met een vliegtuig van het Amerikaanse JetBlue Airways. Dat toestel had te maken met plotseling hoogteverlies omdat de besturing verstoord zou zijn geraakt door "intense zonnestraling".
5 uur geleden
BERLIJN (ANP/DPA) - Ongeveer 3000 werknemers van distributiecentra van Amazon in Duitsland hebben vrijdag tijdens Black Friday het werk neergelegd in een loonconflict met vakbond Verdi. De staking trof grote distributiecentra van Amazon in onder meer Dortmund, Graben, Koblenz en Bad Hersfeld.
6 uur geleden
AMSTERDAM (ANP) - De AEX-index op de aandelenbeurs in Amsterdam is vrijdag op de laatste handelsdag van november met kleine winst gesloten. Over de gehele maand leed de hoofdgraadmeter op het Damrak wel verlies.
7 uur geleden
AMSTERDAM (ANP) - Nederlanders hebben in de week voor Black Friday meer aankopen gedaan dan in de week voor het koopjesfestijn vorig jaar. Dit komt naar voren uit cijfers die iDEAL rond Black Friday en Cyber Monday dagelijks publiceert.
7 uur geleden
BEIJING (ANP/RTR) - De Chinese eigenaar van Nexperia heeft de Nederlandse tak van de chipmaker vrijdag beschuldigd van samenzwering om een niet-Chinese toeleveringsketen op te zetten. Ook beweerde eigenaar Wingtech dat Nexperia Nederland het moederbedrijf permanent van zijn controle wil ontdoen.
7 uur geleden
AMSTERDAM (ANP) - Vakbond FNV heeft tot 17 december om met een definitief hervormingsplan te komen. Als de groepen die nu tegenover elkaar staan binnen de grootste vakbond van Nederland er dan nog niet uit zijn, grijpt de ondernemingskamer van het gerechtshof in Amsterdam in. Dat heeft de rechter vrijdag gezegd na een urenlange en rumoerige zitting over het oplossen van de bestuurscrisis binnen de bond.
8 uur geleden
NEW YORK (ANP) - De aandelenbeurzen in New York zijn vrijdag hoger geopend. Beleggers namen weinig risico op de laatste handelsdag van een turbulente beursmaand. November werd gekenmerkt door twijfel over de hoge waarderingen van de AI-bedrijven en onzekerheid over een verdere renteverlaging door de Federal Reserve. Wall Street bleef donderdag dicht voor Thanksgiving Day en is op Black Friday slechts een halve dag geopend. De New Yorkse beurzen sluiten op deze voor retailers belangrijke koopjesdag om 19.00 uur Nederlandse tijd.
10 uur geleden