Startkapitaal DNB kwam van ondernemers met belangen in slavernij
AMSTERDAM (ANP) - De Nederlandsche Bank (DNB) was op verschillende manieren betrokken bij slavernij. Dat is de conclusie van het onderzoek 'Dienstbaar aan de keten?' van de Universiteit Leiden naar de betrokkenheid van DNB bij het Nederlandse slavernijverleden, vanaf de oprichting in 1814 tot aan de afschaffing van de slavernij in 1863. Zo kwam het startkapitaal van de bank voor een deel van ondernemers met directe belangen in de plantageslavernij. Van de kleine groep van zestien hoofdinvesteerders en bestuurders hadden er maar vijf geen "directe intensieve betrokkenheid bij slavernij".
Twee van de zestien investeerders zijn in Suriname geboren als kinderen van plantage-eigenaren. Dat is volgens de onderzoekers "illustratief voor de nabijheid van slavernij in deze groep". "Meer dan hun tijdgenoten", waren vooraanstaande DNB'ers "persoonlijk, bestuurlijk en politiek betrokken bij koloniale slavernij", concluderen zij. Sommige bestuurders waren direct betrokken bij het management van plantages.
Een aantal van hen verdedigde ook de politieke belangen van slaveneigenaren. Zo waren ze betrokken bij de totstandkoming van de wetgeving waarmee de slavernij werd afgeschaft. Slaveneigenaren kregen na de Nederlandse afschaffing van de slavernij een compensatie. "Die wetgeving was voordelig voor de slaveneigenaren, mede door de bijdrage van vooraanstaande DNB’ers", aldus het onderzoek. Van de zes DNB-bestuurders kregen er drie een tegemoetkoming na het afschaffen van de slavernij, waaronder de president.
Handelshuizen
Na de oprichting was DNB indirect betrokken bij de Nederlandse koloniale slavernij. Zo werd er geen onderscheid gemaakt tussen klanten die wel of niet betrokken waren bij slavernij. De bank verleende ook diensten aan handelshuizen die bij slavernij betrokken waren. Die beleenden goederen aan DNB die door middel van slavenarbeid waren gemaakt. Bijna 30 procent van de goederen die bij DNB werden beleend, waren door tot slaaf gemaakten geproduceerd.
In het dagelijkse betalingsverkeer ondersteunde DNB het ministerie van Koloniën. Daardoor had de bank een belangrijke rol in het uitbetalen van compensatie aan slaveneigenaren. Het dagelijkse slavernijgerelateerde financiële verkeer in de koloniën verliep niet via DNB, omdat de bank lange tijd geen vestigingen heeft geopend buiten Amsterdam.
De onderzoekers wijzen er wel op dat DNB in de negentiende eeuw nog niet de grote centrale bank en toezichthouder is van nu. Ook was slavernij nog niet bij wet verboden en was de verhouding tussen het parlement en het staatshoofd anders. "Ook opvattingen over oneigenlijke vormen van belangenverstrengeling verschillen van wat wij nu gewend zijn", stellen ze. Koning Willem I en de Nederlandse regering waren vanaf het begin ook investeerders van DNB, maar zijn niet gerekend tot de groep van zestien hoofdinvesteerders.
Meer uit Financieel
NEW YORK (ANP) - De beursgraadmeters op Wall Street zijn in 2025 flink gestegen, ondanks de handelsstrijd van president Donald Trump en andere geopolitieke onrust. Dat komt vooral door de onverzadigbare honger van beleggers naar AI-aandelen. Verder werden goud en zilver flink meer waard. Wel kende de dollar de sterkste waardedaling sinds 2017. Ook de bitcoin lukte het niet om zijn waarde vast te houden.
1 uur geleden
BERLIJN (ANP) - Tesla is van plan de productie in zijn Duitse fabriek, nabij Berlijn, in 2026 te verhogen, ondanks de moeilijke situatie op de markt in Duitsland. De productie is dit jaar ook al elk kwartaal volgens plan gegroeid, heeft fabrieksdirecteur André Thierig gezegd in een interview met het Duitse persbureau dpa.
5 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - De verkoop van vuurwerk in Nederland is dit jaar naar een recordbedrag gestegen van ongeveer 129 miljoen euro. Dat meldt voorzitter Leo Groeneveld van Belangenvereniging Pyrotechniek Nederland (BPN). Daarmee werd het record van circa 118 miljoen euro van vorig jaar verbroken.
6 uur geleden
NEW YORK (ANP/BLOOMBERG) - De olieprijzen zijn dit jaar het sterkst gedaald sinds de beginfase van de coronapandemie in 2020. Ook aan de pomp in Nederland gingen de prijzen iets omlaag, maar bij lange na niet zoveel als de olieprijzen. Toch kan het hier op oudejaarsdag druk zijn bij tankstations, omdat de accijnzen met de jaarwisseling omhooggaan. Dan wordt tanken in een klap weer wat duurder.
7 uur geleden
NEW YORK (ANP) - De aandelenbeurzen in New York zijn woensdag licht lager begonnen aan de laatste dag van 2025. Ondanks dat Wall Street de kerstrally van vorige week niet wist voort te zetten, stevenen de beursgraadmeters af op forse koerswinsten over het hele jaar. Dat werd gekenmerkt door de handelsoorlog van president Donald Trump en de euforie en bubbelvrees rond kunstmatige intelligentie (AI).
8 uur geleden
BRUSSEL (ANP/BELGA) - In België dreigt in januari een grote spoorstaking. Vakbonden willen een hele werkweek staken, van maandag 26 tot vrijdag 30 januari, hebben ze woensdag aangekondigd.
8 uur geleden
AMSTERDAM (ANP) - De AEX-index heeft woensdag het bewogen beursjaar 2025 onveranderd afgesloten. Het jaar stond vooral in het teken van de handelsoorlog van de Amerikaanse president Donald Trump, de opkomst van kunstmatige intelligentie en geopolitieke spanningen. Een sterke eindejaarsrally zat er dit jaar niet in. Beleggers namen weinig risico aan het einde van het positieve beursjaar.
10 uur geleden