Rubriek Goes Gezien: Huiveren bij een paar puzzelstukjes
Vorige keer bekeken we de plattegrond van Goes door Jacob Reynoutsen uit 1650, ook al bestond die in ons geval uit duizend stukjes. Een paar van die stukjes ziet u op de voorgrond, over de vage achtergrond straks meer. De puzzelstukjes laten de plek zien – toen buitendijks, op een schor – waar eeuwenlang een galg en een radstaak stonden. Dit schor met galgenveld lag aan de bescheiden zeearm het Nieuwe Diep, later het Goesche Diep genoemd. Ook op de cartografisch strakker ogende plattegrond van ‘Goesa’ uit 1649 van Frederick de Wit (‘Atlas De Wit’) zijn galg en rad op dezelfde plek present.
Steden als Goes hadden tot 1811, toen de Nederlandse rechtspraak drastisch wijzigde, officieel het recht om de doodstraf uit te voeren en een galgenveld te hebben. In Goes vond de uitvoering van de doodstraf – meestal door ophanging – plaats op de Grote Markt, liefst op dinsdag-marktdag als er veel publiek was. Na afloop werd het lichaam naar het galgenveld bij de Oosterschans gebracht om aan de galg gehangen te worden; het ontzielde lichaam werd daar aan den volke getoond. Later werd het lijk op de radstaak gelegd: een groot houten wiel (rad), horizontaal op een paal. De vogelen des hemels foerageerden hier. Wat overbleef werd uiteindelijk op het schor in de grond gestopt; ‘begraven’ is hiervoor een te nette uitdrukking. Het galgenveld diende om potentiële misdadigers op het rechte pad te houden, als afschrikwekkend voorbeeld. De doodstraf werd in Zeeland voor de laatste keer in 1850 te Middelburg voltrokken, maar al aan het eind van de eeuw ervoor werd van het ‘halsrecht’ telkens minder gebruik gemaakt. De doodstraf werd in 1870 officieel afgeschaft, oorlogsrecht uitgezonderd.
In mijn jonge jaren in het Westland fietste ik over het Galgepad naar de Galgeweg, waar een vriendje woonde. Zo gek waren die straatnamen niet, vroeger. Desgevraagd werd me ook netjes uitgelegd waarom dat pad en die weg zo heetten. Het Goese galgenveld van toen is nu het water tussen de Westhavendijk en de nieuwbouwwijk Goese Diep, de vage achtergrond op de foto. Die wijk heeft straatnamen zoals Stadsvisserijstraat, Ketelkade en Kalkblusserijstraat. Het zijn allemaal historisch verantwoorde straatnamen, die iets of veel met die precieze plek te maken hebben. Dat geen enkele straatnaam daar verwijst naar het galgenveld of naar het beroep van scherprechter (beul) begrijpen we allemaal wel. Want daar wil je niet wonen, daar wil je zelfs niet voor galg en rad opgroeien.
Tekst en foto: Arend van der Wel
Meer uit Beveland
GOES - Een man is woensdag 10 september met een traumahelikopter naar het ziekenhuis in Rotterdam gebracht na een medische noodsituatie in Goes.
7 minuten geleden
WOLPHAARTSDIJK - De gemeente Goes verplaatst de ondergrondse afvalcontainers aan het Wolfertsplein naar de Hoofdstraat, tegenover Boon's supermarkt. Het college van burgemeester en wethouders heeft dit besloten om het plantsoen bij het Wolfertsplein opnieuw in te richten en tegemoet te komen aan bewoners die al langer klachten hebben over de huidige locatie.
13 uur geleden
VLISSINGEN/KLOETINGE - Twee Vlissingers, een man uit Kloetinge en een Kapelse vrouw zijn dinsdagavond aangehouden bij de politie-inval in een woning aan de Aagje Dekenstraat in Vlissingen. Ze worden verdacht van handel en bezit van drugs en het voorhanden hebben van een vuurwapen. Ook is er een drugslab gevonden in een woning.
18 uur geleden
HEINKENSZAND - Heel de maand september is in de hal van het gemeentehuis werk te bewonderen van glaskunstenaar Rinus Rentmeester.
20 uur geleden
GOES - Vrijdagavond 12 september staat de Goese binnenstad opnieuw in het teken van de WEA Stadsloop. Voor twee iconen van het evenement wordt deze 28e editie echter een bijzondere: Ferdy Weemaes (69) en Acronius Kramer (72) doen na bijna dertig jaar een stapje terug. "Het is mooi geweest. Er is een tijd van komen en een tijd van gaan," zeggen de organisatoren.
22 uur geleden
GOES - Voor BMX'er en urban-sportliefhebber Mark Vos (41) draait alles om vrijheid, uitdaging en het overwinnen van angst. Wat begon met een crossfietsje met witte bandjes in 1989 groeide uit tot een levenslange passie. "Voor mij is BMX altijd meer geweest dan een sport," vertelt Mark. "Het is een manier om jezelf uit te dagen, je angsten te overwinnen en je grenzen te verleggen. Dat gevoel wil ik nu doorgeven aan een nieuwe generatie."
1 dag geleden
KRABBENDIJKE - Vanwege een aanrijding op een spoorwegovergang in Krabbendijke is het treinverkeer op het traject Vlissingen-Roosendaal momenteel verstoord.
1 dag geleden