Rubriek Goes Gezien: Huiveren bij een paar puzzelstukjes
Vorige keer bekeken we de plattegrond van Goes door Jacob Reynoutsen uit 1650, ook al bestond die in ons geval uit duizend stukjes. Een paar van die stukjes ziet u op de voorgrond, over de vage achtergrond straks meer. De puzzelstukjes laten de plek zien – toen buitendijks, op een schor – waar eeuwenlang een galg en een radstaak stonden. Dit schor met galgenveld lag aan de bescheiden zeearm het Nieuwe Diep, later het Goesche Diep genoemd. Ook op de cartografisch strakker ogende plattegrond van ‘Goesa’ uit 1649 van Frederick de Wit (‘Atlas De Wit’) zijn galg en rad op dezelfde plek present.
Steden als Goes hadden tot 1811, toen de Nederlandse rechtspraak drastisch wijzigde, officieel het recht om de doodstraf uit te voeren en een galgenveld te hebben. In Goes vond de uitvoering van de doodstraf – meestal door ophanging – plaats op de Grote Markt, liefst op dinsdag-marktdag als er veel publiek was. Na afloop werd het lichaam naar het galgenveld bij de Oosterschans gebracht om aan de galg gehangen te worden; het ontzielde lichaam werd daar aan den volke getoond. Later werd het lijk op de radstaak gelegd: een groot houten wiel (rad), horizontaal op een paal. De vogelen des hemels foerageerden hier. Wat overbleef werd uiteindelijk op het schor in de grond gestopt; ‘begraven’ is hiervoor een te nette uitdrukking. Het galgenveld diende om potentiële misdadigers op het rechte pad te houden, als afschrikwekkend voorbeeld. De doodstraf werd in Zeeland voor de laatste keer in 1850 te Middelburg voltrokken, maar al aan het eind van de eeuw ervoor werd van het ‘halsrecht’ telkens minder gebruik gemaakt. De doodstraf werd in 1870 officieel afgeschaft, oorlogsrecht uitgezonderd.
In mijn jonge jaren in het Westland fietste ik over het Galgepad naar de Galgeweg, waar een vriendje woonde. Zo gek waren die straatnamen niet, vroeger. Desgevraagd werd me ook netjes uitgelegd waarom dat pad en die weg zo heetten. Het Goese galgenveld van toen is nu het water tussen de Westhavendijk en de nieuwbouwwijk Goese Diep, de vage achtergrond op de foto. Die wijk heeft straatnamen zoals Stadsvisserijstraat, Ketelkade en Kalkblusserijstraat. Het zijn allemaal historisch verantwoorde straatnamen, die iets of veel met die precieze plek te maken hebben. Dat geen enkele straatnaam daar verwijst naar het galgenveld of naar het beroep van scherprechter (beul) begrijpen we allemaal wel. Want daar wil je niet wonen, daar wil je zelfs niet voor galg en rad opgroeien.
Tekst en foto: Arend van der Wel
Meer uit Beveland
COLIJNSPLAAT - Zondagochtend heeft zich in een woning aan de Voorstraat in Colijnsplaat een ernstige medische situatie voorgedaan waarbij een reanimatie nodig was.
1 maand geleden
GOES - Zaterdagochtend ontstond een brand in een bijgebouw aan de J.D. van Mellestraat in Goes. De brandweer kwam snel ter plaatse en heeft de brand geblust.
1 maand geleden
GOES - Het college van burgemeester en wethouders van Goes heeft besloten om Stichting Musea de Bevelanden voor het jaar 2026 een structurele subsidie van 273.502 euro toe te kennen. Daarnaast wordt de subsidie over 2024 vastgesteld op 263.236 euro, met een aanvullende incidentele bijdrage van 17.500 euro.
1 maand geleden
GOES - Ook tijdens de periode voor de jaarwisseling treden politie, Bureau Halt en de gemeente Goes samen op tegen vuurwerkoverlast. Vuurwerk mag je afsteken tijdens de jaarwisseling tussen 18:00 uur en 02:00 uur Het afsteken van vuurwerk buiten deze tijden is verboden.
1 maand geleden
GOES - Van donderdag 13 tot en met zondag 16 november 2025 vindt in filmtheater 't Beest en de Da Vinci Bioscoop de derde editie van de Goese Filmdagen plaats. Dit jaar staat Italië centraal. Het filmweekend biedt een gevarieerd programma met Italiaanse en Europese films, lezingen, kinderfilms en live muziek.
1 maand geleden
GOES - De Goese tweedehands kledingwinkel Deeltwee reikte onlangs drie royale cheques uit aan goede doelen. Tijdens een feestelijke bijeenkomst in de winkel aan de Gasthuisstraat ontvangen drie stichtingen elk een bedrag van maar liefst 30.000 euro.
1 maand geleden
Borsele - De gemeente Borsele is een nieuwe campagne gestart om inwoners en ondernemers te stimuleren hun woning of pand energiezuiniger te maken. Onder de noemer 'Zuunig Borsele' komt de gemeente met vier subsidieregelingen en extra financiële steun bovenop bestaande programma's. Daarmee wil Borsele inwoners helpen bij het isoleren en verduurzamen van hun woningen, met als doel een comfortabeler en energiezuiniger leefklimaat in de hele gemeente.
1 maand geleden