Rubriek Goes Gezien: Huiveren bij een paar puzzelstukjes
Vorige keer bekeken we de plattegrond van Goes door Jacob Reynoutsen uit 1650, ook al bestond die in ons geval uit duizend stukjes. Een paar van die stukjes ziet u op de voorgrond, over de vage achtergrond straks meer. De puzzelstukjes laten de plek zien – toen buitendijks, op een schor – waar eeuwenlang een galg en een radstaak stonden. Dit schor met galgenveld lag aan de bescheiden zeearm het Nieuwe Diep, later het Goesche Diep genoemd. Ook op de cartografisch strakker ogende plattegrond van ‘Goesa’ uit 1649 van Frederick de Wit (‘Atlas De Wit’) zijn galg en rad op dezelfde plek present.
Steden als Goes hadden tot 1811, toen de Nederlandse rechtspraak drastisch wijzigde, officieel het recht om de doodstraf uit te voeren en een galgenveld te hebben. In Goes vond de uitvoering van de doodstraf – meestal door ophanging – plaats op de Grote Markt, liefst op dinsdag-marktdag als er veel publiek was. Na afloop werd het lichaam naar het galgenveld bij de Oosterschans gebracht om aan de galg gehangen te worden; het ontzielde lichaam werd daar aan den volke getoond. Later werd het lijk op de radstaak gelegd: een groot houten wiel (rad), horizontaal op een paal. De vogelen des hemels foerageerden hier. Wat overbleef werd uiteindelijk op het schor in de grond gestopt; ‘begraven’ is hiervoor een te nette uitdrukking. Het galgenveld diende om potentiële misdadigers op het rechte pad te houden, als afschrikwekkend voorbeeld. De doodstraf werd in Zeeland voor de laatste keer in 1850 te Middelburg voltrokken, maar al aan het eind van de eeuw ervoor werd van het ‘halsrecht’ telkens minder gebruik gemaakt. De doodstraf werd in 1870 officieel afgeschaft, oorlogsrecht uitgezonderd.
In mijn jonge jaren in het Westland fietste ik over het Galgepad naar de Galgeweg, waar een vriendje woonde. Zo gek waren die straatnamen niet, vroeger. Desgevraagd werd me ook netjes uitgelegd waarom dat pad en die weg zo heetten. Het Goese galgenveld van toen is nu het water tussen de Westhavendijk en de nieuwbouwwijk Goese Diep, de vage achtergrond op de foto. Die wijk heeft straatnamen zoals Stadsvisserijstraat, Ketelkade en Kalkblusserijstraat. Het zijn allemaal historisch verantwoorde straatnamen, die iets of veel met die precieze plek te maken hebben. Dat geen enkele straatnaam daar verwijst naar het galgenveld of naar het beroep van scherprechter (beul) begrijpen we allemaal wel. Want daar wil je niet wonen, daar wil je zelfs niet voor galg en rad opgroeien.
Tekst en foto: Arend van der Wel
Meer uit Beveland
's GRAVENPOLDER - Op donderdag 6 november vindt in 's-Gravenpolder de jaarlijkse herdenking van de Slag om de Schelde plaats.
1 uur geleden
GOES - Op woensdag 5 november wordt het nieuwe Integraal Kindcentrum (IKC) De Wingerd officieel geopend aan de Hilleweg 3 in Goes. Wethouder Stan Meulblok verricht om 11.45 uur de openingshandeling. Het kindcentrum is een samenwerking tussen basisschool De Wingerd en kinderopvangorganisatie Gloed, en biedt opvang en onderwijs aan kinderen van 0 tot 13 jaar.
16 uur geleden
GOES - Heb jij het al gehoord? Op zaterdag 22 november komt Sinterklaas weer aan in Goes! De goedheiligman meert rond 13.00 uur aan in de stadshaven, waar hij op de historische kade feestelijk wordt verwelkomd door de Kinderburgemeester. Daarna trekt de Sint samen met zijn vrolijke Pieten, muziek en héél veel pepernoten door de binnenstad.
21 uur geleden
"Op het moment dat alles onzeker is, geef ik mensen duidelijkheid; dat is wat ze het meest nodig hebben." Fabian Franse (46) uit Kloetinge werkt sinds 2007 als Salvagecoördinator in Zuidwest-Nederland. Wanneer de brandweer uitrukt naar een brand, begint voor bewoners of ondernemers vaak een lange nasleep. Nog vóór de verzekeraar arriveert, biedt Franse als Salvagecoördinator eerste hulp en helpt hij gedupeerden hun situatie weer op orde te krijgen.
1 dag geleden
GOES - In de nacht van maandag op dinsdag is er brand uitgebroken bij muziekwinkel Bax in Goes. De brand ontstond rond 00.15 uur in een heftruck binnen het pand aan de Olympiastraat.
1 dag geleden
GOES - Op 31 oktober 2025 ontving burgemeester Cees van den Bos in 't Sas de vernieuwde wandelgids van het Oosterscheldepad.
1 dag geleden
NOORD-BEVELAND - De strijd om het kinderburgemeesterschap van Noord-Beveland is dit jaar spannender dan ooit. Waar in andere jaren zes of zeven kinderen meededen, zijn er dit keer twee kanshebbers: Livia Straub (11) uit Colijnsplaat en Benjamin Besems (11) uit Kamperland. Wie van hen de nieuwe kinderburgemeester wordt, blijft nog even geheim tot 17 november.
1 dag geleden