Rubriek Goes Gezien: Een paar eeuwen geleden…

Het heeft wel wat weg van een verwaarloosde vliedberg, dat heuveltje aan de Westhavendijk waar de Oude Zeedijk begint, bij de noordelijke ingang van sportpark Het Schenge. Maar nee, het is het overblijfsel van de Westerschans, een van de twee schansen die in de 16e eeuw zijn gebouwd om Goes tegen aanvallen vanuit zee te beschermen. Ik had in de vorige aflevering mijn kleindochter een kaart van Goes uit 1649 laten zien. We zagen dat op die schansen kanonnetjes waren getekend, beslist een logische plek voor een kanon of vier, zodat je defensief alle windrichtingen kunt bestrijken. Dat sprak wel tot haar ontluikende verbeelding. Dus wij erheen gefietst, mét een kanon op zak – zonder affuit voor het gemak – voor het onmisbare aanschouwelijk onderwijs. Op deze plek stond Goes tot begin 19e eeuw in open verbinding met de zeearm Schenge. Kleindochter vindt het moeilijk zich voor te stellen dat hier nog maar een paar eeuwen geleden de zee klotste en dat deze Oude Zeedijk de woeste zee tegenhield. Ze komt vaak bij de Westkappelse Zeedijk, vandaar. De twee schansen waren van aarde, hadden vier – waarschijnlijk stenen – bastions, en soldaten konden daar de toegang tot Goes bewaken. De kanonnen bij de Stadshaven kunnen hier destijds hebben gestaan, maar van hun precieze herkomst is niets bekend, ook al hebben ze wel een soort kentekennummer. Mogelijk waren deze kanonnen eigendom van de Staat, waardoor ze her en der in den lande ingezet konden worden.Er was eind 19e eeuw geen oorlogsdreiging meer die met stadsvestingen adequaat kon worden bestreden. Steden groeiden ook uit hun vestingjasje en wilden uitbreiden. In Goes zijn vanaf 1847 de stadspoorten, wallen, vesten en ook de schansen in fases gesloopt of gedecimeerd. Op een kaart uit 1914 zag ik geen spoor meer van de Oosterschans, maar wel meer overblijfsel van de Westerschans dan nu: een bijna complete aarden wal rondom de boerderij uit 1906, die er nog steeds staat. De gepensioneerde kanonnen bij de Stadshaven zijn geconserveerd met dikke zwarte verf, zodat je er zonder kleerscheuren en roestvlekken in je zondagse pak op kunt klauteren. Hannesend met het lego-kanon komen we te praat over kanonnen en oorlog, dat in Goes kanonnen voor de sier staan en dat momenteel verderop in Europa moderne kanonnen echt gebruikt worden. ‘Dan is het toch net alsof het nu in Oekraïne een paar eeuwen geleden is’, zegt kleindochter aarzelend.