Rubriek Albert Kort: Zeeuwse vrijwilligers naar Nederlands-Indië

De oorlog in Nederlands-Indië in 1947-1948 kende ik als kind slechts uit verhalen. Van mijn oudoom Jan, die als bemanningslid van een Nederlandse onderzeeër in de Javazee voer en daar angstaanjagende avonturen had beleefd. Voor mij spraken zijn verhalen tot de verbeelding en kennelijk gold dat ook voor mijn vader, die mij jaren later toevertrouwde vroeger jaloers te zijn geweest op zijn oom. Zoiets had hij in 1945 niet willen missen. Onmiddellijk na de bevrijding van ons land had hij zich als vrijwilliger aangemeld voor het leger dat, geloofden ze, korte metten zou maken met de opstandelingen. De animo om naar het verre Indië te vertrekken was in Zeeland groot. Zo'n duizend vrijwilligers verlieten de provincie. Mijn vader was daar echter niet bij. Wegens bijziendheid werd hij, tot zijn grote teleurstelling, afgekeurd. Achteraf gezien maar gelukkig, als je leest over de gruwelijkheden waarvan de soldaten daar bijna dagelijks getuige waren.Uit de brieven die de Zeeuwse vrijwilligers naar huis stuurden, krijgen we een indruk van hun belevenissen. Zo schreef de in Kapelle geboren Bram V. dat de bevolking op Java bang was voor zowel de rebellen als de Nederlanders. Maar, zo vervolgde hij, 'met eten is veel te bereiken, want de mensen hebben veel honger'. Voortdurend moest je op je hoede zijn, op ieder moment kon je worden beschoten of in een hinderlaag worden gelokt. Moeite om iemand te doden had hij niet. 'Met het grootste gemak', schreef hij, 'schiet je een stel oproerlingen neer.' De politiek in Den Haag was voor de soldaten een ver-van-hun-bed-show. De meesten hadden er geen idee van dat het er in de loop van de tijd steeds meer naar ging uitzien dat de Nederlandse regering een verloren strijd voerde.Had Jan M. uit 's-Gravenpolder in 1947 nog alle vertrouwen in een goede afloop, een jaar later liet de Bevelander Ko de V. zijn ouders weten dat de strijd zinloos was. In zijn ogen lag dat echter niet aan de dappere soldaten, maar aan de Amerikanen die aandrongen op een spoedig vertrek van de Nederlanders. 'Als ze dat doen', schreef hij, 'vraag ik me af of we hier voor Piet Snot zitten. Zijn daarvoor zo veel jongens gesneuveld?' Een vraag die veel mensen nog steeds bezighoudt.