Ondernemerscolumn: ‘Kinderlijke kunstmatige intelligentie’

“Pap, bestaat de Matrix echt?”, vraagt mijn achtjarige dochter nadat op het scherm de aftiteling van de filmklassieker ‘The Matrix’ (1999) verschijnt. Het verhaal gaat over een kwaadaardig cybersysteem dat met superieure intelligentie de mensheid overheerst, maar uiteindelijk overwonnen wordt door de beperkende regels die het ooit is gevoed.Het is een vraag naar mijn hart en vol enthousiasme antwoord ik dat we niet in een gesimuleerde wereld leven die gedomineerd wordt door zelfdenkende computers. Schouderophalend weifelt mijn dochter dit weg en vraagt of ze vervolgens dan maar een game op de computer mag spelen.Nee, de wereld van kunstmatige intelligentie, oftewel artificial intelligence (A.I.), zoals die in sciencefiction vaak wordt voorgespiegeld, is vandaag de dag ver weg van de clichés die ons gepresenteerd worden. Toch is A.I. in de laatste jaren snel een gemeengoed geworden. Er zijn legio voorbeelden van alledaagse toepassingen die mogelijk zijn door zelflerende systemen: de auto die zelf inparkeert, zoeken op ‘rode wijn’ in je fotocollectie, de software die de oncoloog ondersteunt om kanker beter te diagnosticeren en de liftfabrikant die preventief onderhoud pleegt, omdat hij statistisch weet wanneer zaken snel kapot kunnen gaan.Aan de andere kant is het falen van deze systemen ook niet onbekend. De ‘slimme’ thermostaat die de verwarming op standje ‘oven’ zet wanneer we op vakantie zijn, gezichtsherkenning die politici als criminelen labelt, financiële systemen die de plank misslaan met slechte, geautomatiseerde beleggingen.Dat verschil tussen succes en falen zit hem in hoe de algoritmes zijn opgevoed. A.I. draait op geprogrammeerde algoritmes. Een uitgebreide reeks formules. En de toepasbaarheid hiervan in de industrie, het bedrijfsleven en ons alledaagse leven, staat in de kinderschoenen. Net als een dreumes die de wereld begint te ontdekken, zijn euforische momenten afhankelijk van de input van de opvoeders.Het aanleren en verbeteren van de algoritmes gebeurt door het programmeren van code en noemen we trainen. En dit trainen kost, net als bij de opvoeding van een kind, veel tijd en moeite. Vallen, opstaan en herhalen. En het vergt veel data. Heel erg veel data. Deze combinatie zorgt er uiteindelijk voor dat het zelf dingen kan gaan inschatten.En dit is de essentie van A.I. Wij, de mensen, hebben de werking nagemaakt naar ons eigen evenbeeld, het brein. A.I. is immers ook niets anders dan een zelflerend systeem dat autonome beslissingen maakt, beredeneerd alsof door mensen zelf genomen. Door situaties en patronen te leren herkennen, net zoals mensen die naar een vraagstuk of probleem kijken. Door alle mogelijke combinaties af te wegen en vooruit te denken. Zoals een uitdagend potje schaak. Daarmee ontwikkelen we het naar ons eigen beeld maar, ironisch genoeg, sluipen daarin ook de menselijke beperkingen.Uiteindelijk is het corrigeren van een falend stuk code vaak makkelijker dan een slechte gewoonte uit een kind te krijgen. Hoe dan ook, van situaties zoals in ‘The Matrix’ zijn we nog ver weg. Desondanks is het wonderlijk om te zien hoe onze creaties, zij het onze organische of digitale kinderen, toch snel groot worden.