
Luctor et Detector: zwaar geschut in Zeeland
In de reeks ‘Ieder stukje metaal zijn eigen verhaal’, door Johan Elzinga van Luctor et Detector: ‘Zwaar geschut in Zeeland.Nooit zal de Tweede Wereldoorlog worden vergeten. Hoe kan dat ook als in ons landschap nog vele herinneringen te vinden zijn, zoals de bunkers die gebruikt zijn toentertijd. Een zwarte oorlogsperiode was het, maar zo heeft Nederland er meerdere van gekend. Wij zelf waren als zeevarend volk een geduchte tegenstander in vervlogen tijden. Maar nu wil ik het even hebben over de tachtigjarige oorlog die woedde van 1568 tot 1648 waarbij de Nederlanden streed tegen Prins Philips II van Spanje.
Ik ga u vertellen over twee kanonskogels die zijn gevonden in een dijk door een Walcherse zoeker die mij vroeg de kogels te ontdoen van roest en aanslag, en te conserveren. In dit geval hebben we het over twee kanonskogels van een ‘half Kartouw’. Een Kartouw is een 16e - 17e eeuws gietijzeren of bronzen kanon dat werd ingezet als vesting-, belegerings-, veld- en scheepsgeschut. Een heel kartouw vuurde 48 ponds kanonskogels af, en een half kartouw 24 ponds kogels en werden veelvuldig gebruikt in de tachtigjarige oorlog tegen Spanje.
Deze twee kanonskogels waren afkomstig uit een afgegraven dijk op Walcheren en lagen tegen elkaar aan. Dit doet vermoeden dat ze nooit zijn afgevuurd, maar opgestapeld hebben gelegen naast een Kartouw, en dus bedoeld om ons Zeeuwse land te beschermen tegen gevaren vanaf zee. Bovendien waren ze niet beschadigd zoals je mag verwachten bij kanonskogels die met hoge snelheid ergens tegenaan knallen. Zichtbaar was dat de zoute omstandigheden waarin ze eeuwen hadden gelegen hun sporen hadden achtergelaten. Een dikke laag roest) had zich gevormd.
Anderhalf jaar
Het reinigingsproject zou anderhalf jaar duren omdat de kogels eerst enkele maanden in ontzoutingsvloeistoffen hebben gelegen om alle zouten en zuren af te drijven. Nadat deze neutraal waren gemaakt, konden de beide kogels één voor één het electrolyseproces ingaan. Bij electrolyse ligt een voorwerp in een bad vloeistof waar een elektrische stroom doorheen wordt gevoerd. Het zorgt ervoor dat aangekoekte materialen en roesten loslaten, maar dan moet dit wel gecontroleerd wordt uitgevoerd. Voor deze opdracht heb ik een kleine constructie moeten maken om gelijkmatig 360° rond te kunnen reinigen. Tussentijds vaak een controlemoment en zacht afborstelen. Een langzaam proces van voorzichtigheid en herhalen.
Uiteindelijk kwamen de oorspronkelijke gietijzeren ballen tevoorschijn. Hoe verrassend dat één van de kanonskogels gestempeld bleek te zijn met een makersstempel van de gieterij. Als laatste kregen de twee zwaargewichten in het proces twee opeenvolgende beschermlagen zuurvrije was aangebracht. Die zorgen ervoor dat de kogels niet meer aangetast kunnen worden door zuren en vocht, maar ook voor de komende tientallen jaren beschermd zijn. Het is mooi om voorwerpen in mijn handen te mogen vasthouden die vervaardigd zijn in de 16e eeuw en waar de toenmalige soldaten mee rondsjouwden. Heel even sta ik in gedachten naast dat werkende kanon dat wordt klaargemaakt voor de strijd. In de verte zie ik het galjoen al op me af komen varen.
Meer uit Middelburg
DOMBURG - Op 12 juni nam Max Huiszoon afscheid als eerste kinderburgemeester van de gemeente Veere.
11 uur geledenWALCHEREN - Op 5 juli organiseert de Rotary Club Walcheren weer de gezellige fietstour over Walcheren. De route kan ook per brommer of auto worden gemaakt.
14 uur geledenMIDDELBURG - De politie heeft maandag twee Middelburgers opgepakt op verdenking van het produceren van synthetische drugs in een pand aan de President Wilsonlaan in Middelburg. Op deze locatie vond de politie tientallen lege en halfvolle vaten van 25 en 60 liter jerrycans met (restanten) geelkleurige en zuurrokende vloeistoffen.
18 uur geledenMIDDELBURG - De jaarlijkse Zeeuwse Zonnige Zomeravonden bij de sterrenwacht in Middelburg beginnen woensdag. Dit zijn thema-avonden over de relatie tussen de zon en de aarde.
20 uur geledenAgridienst wordt TOPS: klaar voor de toekomst met een nieuwe naam
20 uur geledenMIDDELBURG - Zeeuwse bestuurders overhandigen woensdag het kabinet in Den Haag het Toekomstperspectief Zeeland 2050.
21 uur geledenARNEMUIDEN - Een motorrijder is afgelopen nacht gewond geraakt nadat hij op de Muidenweg bij Arnemuiden ten val was gekomen. De gewonde is naar het ziekenhuis gebracht.
21 uur geleden