
Luctor et Detector: zwaar geschut in Zeeland
In de reeks ‘Ieder stukje metaal zijn eigen verhaal’, door Johan Elzinga van Luctor et Detector: ‘Zwaar geschut in Zeeland.Nooit zal de Tweede Wereldoorlog worden vergeten. Hoe kan dat ook als in ons landschap nog vele herinneringen te vinden zijn, zoals de bunkers die gebruikt zijn toentertijd. Een zwarte oorlogsperiode was het, maar zo heeft Nederland er meerdere van gekend. Wij zelf waren als zeevarend volk een geduchte tegenstander in vervlogen tijden. Maar nu wil ik het even hebben over de tachtigjarige oorlog die woedde van 1568 tot 1648 waarbij de Nederlanden streed tegen Prins Philips II van Spanje.
Ik ga u vertellen over twee kanonskogels die zijn gevonden in een dijk door een Walcherse zoeker die mij vroeg de kogels te ontdoen van roest en aanslag, en te conserveren. In dit geval hebben we het over twee kanonskogels van een ‘half Kartouw’. Een Kartouw is een 16e - 17e eeuws gietijzeren of bronzen kanon dat werd ingezet als vesting-, belegerings-, veld- en scheepsgeschut. Een heel kartouw vuurde 48 ponds kanonskogels af, en een half kartouw 24 ponds kogels en werden veelvuldig gebruikt in de tachtigjarige oorlog tegen Spanje.
Deze twee kanonskogels waren afkomstig uit een afgegraven dijk op Walcheren en lagen tegen elkaar aan. Dit doet vermoeden dat ze nooit zijn afgevuurd, maar opgestapeld hebben gelegen naast een Kartouw, en dus bedoeld om ons Zeeuwse land te beschermen tegen gevaren vanaf zee. Bovendien waren ze niet beschadigd zoals je mag verwachten bij kanonskogels die met hoge snelheid ergens tegenaan knallen. Zichtbaar was dat de zoute omstandigheden waarin ze eeuwen hadden gelegen hun sporen hadden achtergelaten. Een dikke laag roest) had zich gevormd.
Anderhalf jaar
Het reinigingsproject zou anderhalf jaar duren omdat de kogels eerst enkele maanden in ontzoutingsvloeistoffen hebben gelegen om alle zouten en zuren af te drijven. Nadat deze neutraal waren gemaakt, konden de beide kogels één voor één het electrolyseproces ingaan. Bij electrolyse ligt een voorwerp in een bad vloeistof waar een elektrische stroom doorheen wordt gevoerd. Het zorgt ervoor dat aangekoekte materialen en roesten loslaten, maar dan moet dit wel gecontroleerd wordt uitgevoerd. Voor deze opdracht heb ik een kleine constructie moeten maken om gelijkmatig 360° rond te kunnen reinigen. Tussentijds vaak een controlemoment en zacht afborstelen. Een langzaam proces van voorzichtigheid en herhalen.
Uiteindelijk kwamen de oorspronkelijke gietijzeren ballen tevoorschijn. Hoe verrassend dat één van de kanonskogels gestempeld bleek te zijn met een makersstempel van de gieterij. Als laatste kregen de twee zwaargewichten in het proces twee opeenvolgende beschermlagen zuurvrije was aangebracht. Die zorgen ervoor dat de kogels niet meer aangetast kunnen worden door zuren en vocht, maar ook voor de komende tientallen jaren beschermd zijn. Het is mooi om voorwerpen in mijn handen te mogen vasthouden die vervaardigd zijn in de 16e eeuw en waar de toenmalige soldaten mee rondsjouwden. Heel even sta ik in gedachten naast dat werkende kanon dat wordt klaargemaakt voor de strijd. In de verte zie ik het galjoen al op me af komen varen.
Meer uit Middelburg
MIDDELBURG - Onder toeziend oog van Bas Moens, directeur ADSR en Peter Mooibroek, directeur 's Heeren Loo slaan toekomstige bewoners en een medewerker van 's Heeren Loo 5 palen in de grond. "De cliënten kijken er enorm naar uit om op deze prachtige locatie te gaan wonen."
1 uur geledenGOES/VROUWENPOLDER - Ties de Kok (20) uit Vrouwenpolder, student van Scalda in Goes, heeft met zijn Team Zuid de landelijke titel van mbo-ambassadeursteam van het jaar gewonnen.
6 uur geledenWESTKAPELLE - Negen basisscholen uit Walcheren en Schouwen-Duiveland doen van 19 mei tot en met 12 juni mee met de E-waste Race. Het project is officieel van start gegaan met een Kick-off door burgemeester Schouwenaar op de Lichtstraal in Westkapelle. De negen deelnemende teams gaan vier weken lang de strijd aan met elektronisch afval (ook wel e-waste). De kinderen zorgen ervoor dat zoveel mogelijk klein elektronisch afval een tweede leven krijgt. Zo leveren ze een prachtige bijdrage aan de circulaire economie!
9 uur geledenTILBURG/MIDDELBURG - Bij een controle op de Noordhoekring in Tilburg heeft de politie maandagavond een vuurwapen en mogelijk vals geld gevonden in de auto. De bestuurder, een 20-jarige Middelburger, en zijn bijrijder, een 20-jarige Tilburger, zijn aangehouden.
1 dag geledenMIDDELBURG - Op zaterdag 17 mei opende de Brandweerpost Stromenweg in Middelburg haar deuren voor het publiek ter ere van het 20-jarig bestaan. Het was een drukte van belang op het terrein. Familie en vrienden van de huidige brandweerlieden, buurtbewoners die regelmatig de sirenes horen en iedereen die geïnteresseerd is in het werk van de brandweer kon een kijkje nemen achter de schermen bij de brandweer.
2 dagen geledenBIGGEKERKE - Een bestuurster van 91 jaar is vrijdagmiddag met haar auto tegen een boom gereden aan de Hogelandseweg in Biggekerke. De vrouw raakte lichtgewond.
4 dagen geledenMIDDELBURG - In de nacht van vrijdag op zaterdag is in Middelburg een fietser gewond geraakt na een eenzijdige valpartij op de Torenweg.
4 dagen geleden