Luctor et Detector: zwaar geschut in Zeeland
In de reeks ‘Ieder stukje metaal zijn eigen verhaal’, door Johan Elzinga van Luctor et Detector: ‘Zwaar geschut in Zeeland.Nooit zal de Tweede Wereldoorlog worden vergeten. Hoe kan dat ook als in ons landschap nog vele herinneringen te vinden zijn, zoals de bunkers die gebruikt zijn toentertijd. Een zwarte oorlogsperiode was het, maar zo heeft Nederland er meerdere van gekend. Wij zelf waren als zeevarend volk een geduchte tegenstander in vervlogen tijden. Maar nu wil ik het even hebben over de tachtigjarige oorlog die woedde van 1568 tot 1648 waarbij de Nederlanden streed tegen Prins Philips II van Spanje.
Ik ga u vertellen over twee kanonskogels die zijn gevonden in een dijk door een Walcherse zoeker die mij vroeg de kogels te ontdoen van roest en aanslag, en te conserveren. In dit geval hebben we het over twee kanonskogels van een ‘half Kartouw’. Een Kartouw is een 16e - 17e eeuws gietijzeren of bronzen kanon dat werd ingezet als vesting-, belegerings-, veld- en scheepsgeschut. Een heel kartouw vuurde 48 ponds kanonskogels af, en een half kartouw 24 ponds kogels en werden veelvuldig gebruikt in de tachtigjarige oorlog tegen Spanje.
Deze twee kanonskogels waren afkomstig uit een afgegraven dijk op Walcheren en lagen tegen elkaar aan. Dit doet vermoeden dat ze nooit zijn afgevuurd, maar opgestapeld hebben gelegen naast een Kartouw, en dus bedoeld om ons Zeeuwse land te beschermen tegen gevaren vanaf zee. Bovendien waren ze niet beschadigd zoals je mag verwachten bij kanonskogels die met hoge snelheid ergens tegenaan knallen. Zichtbaar was dat de zoute omstandigheden waarin ze eeuwen hadden gelegen hun sporen hadden achtergelaten. Een dikke laag roest) had zich gevormd.
Anderhalf jaar
Het reinigingsproject zou anderhalf jaar duren omdat de kogels eerst enkele maanden in ontzoutingsvloeistoffen hebben gelegen om alle zouten en zuren af te drijven. Nadat deze neutraal waren gemaakt, konden de beide kogels één voor één het electrolyseproces ingaan. Bij electrolyse ligt een voorwerp in een bad vloeistof waar een elektrische stroom doorheen wordt gevoerd. Het zorgt ervoor dat aangekoekte materialen en roesten loslaten, maar dan moet dit wel gecontroleerd wordt uitgevoerd. Voor deze opdracht heb ik een kleine constructie moeten maken om gelijkmatig 360° rond te kunnen reinigen. Tussentijds vaak een controlemoment en zacht afborstelen. Een langzaam proces van voorzichtigheid en herhalen.
Uiteindelijk kwamen de oorspronkelijke gietijzeren ballen tevoorschijn. Hoe verrassend dat één van de kanonskogels gestempeld bleek te zijn met een makersstempel van de gieterij. Als laatste kregen de twee zwaargewichten in het proces twee opeenvolgende beschermlagen zuurvrije was aangebracht. Die zorgen ervoor dat de kogels niet meer aangetast kunnen worden door zuren en vocht, maar ook voor de komende tientallen jaren beschermd zijn. Het is mooi om voorwerpen in mijn handen te mogen vasthouden die vervaardigd zijn in de 16e eeuw en waar de toenmalige soldaten mee rondsjouwden. Heel even sta ik in gedachten naast dat werkende kanon dat wordt klaargemaakt voor de strijd. In de verte zie ik het galjoen al op me af komen varen.
Meer uit Middelburg
MIDDELBURG- Een automobilist is zondagmorgen in Zeeuws-Vlaanderen aangehouden na een achtervolging. De 22-jarige man negeerde in Middelburg een stopteken van de politie. Hierna ging hij ervandoor. De politie reed vervolgens tot in Zeeuws-Vlaanderen achter de man aan. Hier kon hij aangehouden worden voor gevaarlijk rijgedrag. De man is overgebracht naar het politiebureau. Er is een bloedproef afgenomen vanwege het vermoeden van rijden onder invloed van drugs en/of alcohol.
1 uur geleden
WESTKAPELLE - Voor kunstenaars is Veere een bron van inspiratie. Hedendaagse kunstenaars zien Veere als een geliefde woon- en werkplek. Ook buiten het stadje, in de gemeente Veere, wonen en werken kunstenaars die zich graag door sfeer van hun leefomgeving laten inspireren. Maar wie zijn die kunstenaars? Hanny Mallekote stelt ze aan u voor in een reeks gesprekken speciaal voor De Bode. Deze keer is ze op bezoek bij Lein Kaland, beeldhouwer, houtsnijder uit Westkapelle.
2 uur geleden
MIDDELBURG/DOMBURG - Liefhebbers van Open Monumentendag kunnen hun hart ophalen in de gemeenten Middelburg en Veere. Kerken, molens en tal van andere bijzondere gebouwen zijn zaterdag 13 september, en soms ook de zondag erna, te bezichtigen. Vele van deze adressen zijn doorgaans niet toegankelijk voor het publiek. Daarnaast worden er vaak speciale activiteiten bij deelnemende locaties georganiseerd.
5 uur geleden
BIGGEKERKE- Op het kruispunt van de Hogelandseweg met de Krommenhoekseweg is zondagmorgen een jongen met zijn scooter in een sloot beland. Meerdere hulpdiensten gingen met spoed ter plaatse. Het ambulancepersoneel keek de jongen op de gemelde locatie na. Van de politie moest hij een blaastest afleggen. De jongen blies teveel, maar omdat de politie niet kon bewijzen dat de jongen daadwerkelijk gereden had, kreeg hij een rijverbod van 8 uur. Wel kreeg hij een bekeuring voor openbaar dronkenschap en voor het niet goed monteren van zijn kentekenplaat.
6 uur geleden
MIDDELBURG- De politie heeft in de nacht van zaterdag op zondag een man met een fiets van een rijbaan van de A58 gehaald. Een weggebruiker zag de man en belde 112. Op dat moment gold op de snelweg een maximumsnelheid van 120 kilometer per uur. De man kreeg een proces-verbaal en is samen met zijn fiets door de politie thuisgebracht. Het is niet duidelijk hoe de fietser op de snelweg terecht kwam.
7 uur geleden
MIDDELBURG- Een fietser is in de nacht van zaterdag op zondag met de traumahelikopter overgebracht naar het Erasmus MC in Rotterdam. Dit gebeurde na een incident in Middelburg. In eerste instantie werd het slachtoffer, onder begeleiding van de trauma-arts, naar het ziekenhuis in Goes gebracht. Nadat de fietser hier een korte behandeling kreeg werd hij/zij met de traumahelikopter overgebracht naar het Erasmus MC voor verdere zorg. Het is is niet duidelijk wat er precies gebeurd is.
8 uur geleden
VROUWENPOLDER - Yonas Rezene wint de prestigieuze halve marathon tijdens de 17e editie van de AM Kustloop Vrouwenpolder. Zo'n 1.500 deelnemers deden vandaag mee aan het bekende Zeeuwse hardloop- en wandelevenement. De hardlopers konden kiezen uit een ronde van 6 km, 12 km of de halve marathon (21 km). Voor de wandelaars was er een tocht van dezelfde lengte als de halve marathon.
1 dag geleden