Goedkoop in 4 mei-lezing: het komt nu aan op óns morele kompas
AMSTERDAM (ANP) - De noodzaak om te varen op een kompas voor goed en kwaad, zoals het bestond bij verzetsmensen en onderduikgevers in de Tweede Wereldoorlog, is opnieuw actueel geworden door de oorlog in Oekraïne. Dat zei historicus en presentator Hans Goedkoop in de 4 mei-voordracht in de Nieuwe Kerk in Amsterdam. De lezing, getiteld Wat niet mag, gaat vooraf aan de Nationale Herdenking op de Dam.
"Nu komt het op ons aan, op ons kompas voor goed en kwaad. Alsof we nooit anders doen nemen we vluchtelingen op en sturen wapens. Hier moet het recht winnen. En toch zijn daar de tegenkrachten. Ook in ons land. Uit naam van dat recht steunen bedrijven sancties tegen de agressor, maar vragen ondertussen bij het ministerie of zij daar geen uitzondering op mogen zijn. Dat ministerie steunt de sancties ook, maar slaagt er ondertussen matig in ze uit te voeren", merkt Goedkoop op.
Hij stelt dat ieder van ons zich "de beschaving moet herinneren". "Nu we met een nieuw oog vaststellen wat er niet mag, blijkt dat we vastzitten aan regels en routines die zich voordoen als het recht, maar net de geest daarvan ontberen. De banaliteit van het kwaad - nazisme heb je er niet eens voor nodig. Is dat hoe we verder willen? En zo nee, gaan we er iets aan doen?" vraagt hij.
Abel Herzberg
In zijn lezing stond Goedkoop vooral stil bij het morele kompas dat de Joodse advocaat en schrijver Abel Herzberg aan de dag legde in het concentratiekamp Bergen-Belsen. Hij en een aantal medegevangenen, ook juristen, openden een rechtbank, die eens in de week rechtsprak. Daarmee wilde Herzberg zijn medegevangenen herinneren aan de beschaving. "Zelfs in het kampleven van 1944 bleek het mogelijk je niet bij de omstandigheden neer te leggen en jezelf een opdracht mee te geven. Stel vast wat niet mag en leef ernaar."
Herzberg zag daarvan volgens Goedkoop indrukwekkende voorbeelden in het kamp: "Een rabbijn bijvoorbeeld, die vanwege zijn rabbijnenbaard steeds in elkaar geslagen wordt door kampbewakers. Scheer toch af, zegt iedereen. Hij doet het niet. Of een schoolmeester die ondanks de honger zijn soep laat staan, omdat die niet volgens de spijswetten is. Eet op, zegt iedereen. Hij verdomt het."
"Het zijn mensen die hun eigen grens tussen wat mag en niet mag nooit meer over zullen gaan. Ze weten dat het hun bestaan eenvoudiger zou maken en hun lichaam goed zou doen. Maar niet hun ziel, die zouden ze verliezen, en je ziet dat Herzberg dat herkent. Hij vindt een soortgelijk beginsel. Niet in God maar in het recht - en ook hij houdt daar absoluut aan vast, hoe zwaar het kamp ook wordt", memoreerde Goedkoop.
Meer uit Binnenland
ARNHEM (ANP) - Het ziekenhuis Rijnstate in Arnhem treft een schikking met de mensen die in het verleden gedupeerd zijn door verkeerd gebruik van sperma in een vruchtbaarheidskliniek. Het ziekenhuis bevestigt de overeenkomst vrijdag naar aanleiding van berichtgeving in het programma Pointer van KRO-NCRV.
3 minuten geleden
UTRECHT (ANP) - De deskundigengroep dierziekten, die het ministerie van Landbouw adviseert over vogelgriep, maakt zich "veel zorgen" over de huidige stand van de vogelgriep in Nederland. Dat zegt Arjan Stegeman, hoogleraar Gezondheid van Landbouwhuisdieren van de Universiteit Utrecht en voorzitter van de deskundigengroep. Stegeman waarschuwt ook dat de huidige methode om vogelgriep te bestrijden verouderd is.
7 minuten geleden
LELYSTAD (ANP) - De zussen van de vermoorde Ryan al Najjar zijn nog altijd doodsbang voor hun vader. "Mijn vader is nooit een vader geweest zoals andere vaders. Hij zorgde altijd voor spanning en angst en richtte zijn woede altijd op ons", zei een van de zussen van de 18-jarige vrouw uit het Friese Joure die in de nacht van 27 op 28 mei 2024 werd gedood in de buurt van Lelystad. Twee van haar broers en haar voortvluchtige vader worden verdacht van de moord.
9 minuten geleden
WIERUM (ANP) - De gaswinning onder de Waddenzee bij Ternaard in Friesland gaat definitief niet door. De Staat heeft een deal met gaswinningsbedrijf NAM gesloten, maakte energieminister Sophie Hermans (VVD) vrijdag bekend in het dorpshuis van het nabijgelegen Wierum.
18 minuten geleden
DEN HAAG (ANP) - Simone Smit wordt de nieuwe directeur-generaal van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD). Zij volgt Erik Akerboom op, die de functie ruim vijf jaar bekleedde.
21 minuten geleden
GRONINGEN (ANP) - Mensen met een aangeboren hartafwijking kunnen daar vanaf januari weer aan worden geopereerd in het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG). De operaties waren in september stilgelegd na zorgen over sociale veiligheid. Een onderzoek daarnaar is afgerond.
1 uur geleden
DEN BOSCH (ANP) - De provincie Noord-Brabant stelt een besluit over het mogelijk verdwijnen van het dorp Moerdijk uit. De provincie wil de komende maanden diverse onderzoeken laten doen, onder meer om de maatschappelijke kosten en baten en de milieugevolgen te kunnen afwegen. Wat de gemeente Moerdijk betreft, maakt het dorp met ruim 1100 inwoners plaats voor uitbreiding van het bestaande haven- en industrieterrein in die plaats.
1 uur geleden