Goedkoop in 4 mei-lezing: het komt nu aan op óns morele kompas
AMSTERDAM (ANP) - De noodzaak om te varen op een kompas voor goed en kwaad, zoals het bestond bij verzetsmensen en onderduikgevers in de Tweede Wereldoorlog, is opnieuw actueel geworden door de oorlog in Oekraïne. Dat zei historicus en presentator Hans Goedkoop in de 4 mei-voordracht in de Nieuwe Kerk in Amsterdam. De lezing, getiteld Wat niet mag, gaat vooraf aan de Nationale Herdenking op de Dam.
"Nu komt het op ons aan, op ons kompas voor goed en kwaad. Alsof we nooit anders doen nemen we vluchtelingen op en sturen wapens. Hier moet het recht winnen. En toch zijn daar de tegenkrachten. Ook in ons land. Uit naam van dat recht steunen bedrijven sancties tegen de agressor, maar vragen ondertussen bij het ministerie of zij daar geen uitzondering op mogen zijn. Dat ministerie steunt de sancties ook, maar slaagt er ondertussen matig in ze uit te voeren", merkt Goedkoop op.
Hij stelt dat ieder van ons zich "de beschaving moet herinneren". "Nu we met een nieuw oog vaststellen wat er niet mag, blijkt dat we vastzitten aan regels en routines die zich voordoen als het recht, maar net de geest daarvan ontberen. De banaliteit van het kwaad - nazisme heb je er niet eens voor nodig. Is dat hoe we verder willen? En zo nee, gaan we er iets aan doen?" vraagt hij.
Abel Herzberg
In zijn lezing stond Goedkoop vooral stil bij het morele kompas dat de Joodse advocaat en schrijver Abel Herzberg aan de dag legde in het concentratiekamp Bergen-Belsen. Hij en een aantal medegevangenen, ook juristen, openden een rechtbank, die eens in de week rechtsprak. Daarmee wilde Herzberg zijn medegevangenen herinneren aan de beschaving. "Zelfs in het kampleven van 1944 bleek het mogelijk je niet bij de omstandigheden neer te leggen en jezelf een opdracht mee te geven. Stel vast wat niet mag en leef ernaar."
Herzberg zag daarvan volgens Goedkoop indrukwekkende voorbeelden in het kamp: "Een rabbijn bijvoorbeeld, die vanwege zijn rabbijnenbaard steeds in elkaar geslagen wordt door kampbewakers. Scheer toch af, zegt iedereen. Hij doet het niet. Of een schoolmeester die ondanks de honger zijn soep laat staan, omdat die niet volgens de spijswetten is. Eet op, zegt iedereen. Hij verdomt het."
"Het zijn mensen die hun eigen grens tussen wat mag en niet mag nooit meer over zullen gaan. Ze weten dat het hun bestaan eenvoudiger zou maken en hun lichaam goed zou doen. Maar niet hun ziel, die zouden ze verliezen, en je ziet dat Herzberg dat herkent. Hij vindt een soortgelijk beginsel. Niet in God maar in het recht - en ook hij houdt daar absoluut aan vast, hoe zwaar het kamp ook wordt", memoreerde Goedkoop.
Meer uit Binnenland
AMSTERDAM (ANP) - De leefomstandigheden en het welzijn van de zeeleeuwen in dierentuin Artis zijn niet verbeterd. Dat blijkt volgens de Amsterdamse afdeling van de Partij voor de Dieren uit nieuwe beelden. De Partij voor de Dieren heeft daarom een formeel handhavingsverzoek gedaan bij het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur.
4 uur geleden
TERNEUZEN (ANP) - Erik van Merrienboer vertrekt definitief als burgemeester van Terneuzen. De provincie gaat op zoek naar een waarnemer. Dat heeft de commissaris van de Koning in Zeeland, Hugo de Jonge, dinsdagavond laat gezegd na een besloten vergadering van de gemeenteraad van Terneuzen.
5 uur geleden
AMSTERDAM (ANP) - De politie zoekt twee vermoedelijk Nederlandse mannen die mogelijk meer weten over de omstandigheden rond de dood van een 11-jarig meisje in België. Dat gebeurde op 9 januari 2023. Een woning aan de Nieuwdreef in Antwerpen werd toen onder vuur genomen. De kogels gingen door de garage, waar zich een keuken bevond waar het gezin aan het eten was. Het meisje kwam om, haar vader (58) en zussen van 13 en 18 jaar raakten lichtgewond.
8 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Demissionair landbouwminister Femke Wiersma heeft de Tweede Kamer excuses aangeboden omdat ze niet heeft laten weten dat het haar niet lukte om het stroomstootverbod in de veehouderij in te voeren op 1 juli 2025. Dat deed ze in het debat over de kwestie nadat er ongeduld uit de Kamer had geklonken. "Het is heel stom" en "dat had wel gemoeten, dat is een fout", gaf de BBB-minister toe.
8 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Jesse Klaver van GroenLinks-PvdA ziet in het formatiestuk van D66 en CDA voldoende reden om te gaan praten over het vormen van een meerderheidskabinet. Dat schrijft Klaver op X.
12 uur geleden
AMSTERDAM (ANP) - De 41-jarige Sherwin Peterhof, wiens lichaam half augustus werd gevonden in een maisveld net over de grens met België, zou zijn gedood bij een ruzie over gestolen geld. Dat bleek tijdens een eerste zitting tegen Priscilla B.(40). De vrouw wordt ervan verdacht met anderen betrokken te zijn geweest bij zijn dood en het wegmaken van het lichaam. "Zij is de spil", zei de officier van justitie. B. ontkende dinsdag in de Amsterdamse rechtbank in tranen.
12 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - VVD-leider Dilan Yeşilgöz wil de komende tijd graag verder praten met D66 en het CDA over "een centrumrechtse samenwerking", waar zij het eerder steevast had over een "centrumrechts kabinet". Volgens Yeşilgöz doet de verkiezingsuitslag het meeste recht aan een dergelijke samenwerking.
12 uur geleden