Goedkoop in 4 mei-lezing: het komt nu aan op óns morele kompas
AMSTERDAM (ANP) - De noodzaak om te varen op een kompas voor goed en kwaad, zoals het bestond bij verzetsmensen en onderduikgevers in de Tweede Wereldoorlog, is opnieuw actueel geworden door de oorlog in Oekraïne. Dat zei historicus en presentator Hans Goedkoop in de 4 mei-voordracht in de Nieuwe Kerk in Amsterdam. De lezing, getiteld Wat niet mag, gaat vooraf aan de Nationale Herdenking op de Dam.
"Nu komt het op ons aan, op ons kompas voor goed en kwaad. Alsof we nooit anders doen nemen we vluchtelingen op en sturen wapens. Hier moet het recht winnen. En toch zijn daar de tegenkrachten. Ook in ons land. Uit naam van dat recht steunen bedrijven sancties tegen de agressor, maar vragen ondertussen bij het ministerie of zij daar geen uitzondering op mogen zijn. Dat ministerie steunt de sancties ook, maar slaagt er ondertussen matig in ze uit te voeren", merkt Goedkoop op.
Hij stelt dat ieder van ons zich "de beschaving moet herinneren". "Nu we met een nieuw oog vaststellen wat er niet mag, blijkt dat we vastzitten aan regels en routines die zich voordoen als het recht, maar net de geest daarvan ontberen. De banaliteit van het kwaad - nazisme heb je er niet eens voor nodig. Is dat hoe we verder willen? En zo nee, gaan we er iets aan doen?" vraagt hij.
Abel Herzberg
In zijn lezing stond Goedkoop vooral stil bij het morele kompas dat de Joodse advocaat en schrijver Abel Herzberg aan de dag legde in het concentratiekamp Bergen-Belsen. Hij en een aantal medegevangenen, ook juristen, openden een rechtbank, die eens in de week rechtsprak. Daarmee wilde Herzberg zijn medegevangenen herinneren aan de beschaving. "Zelfs in het kampleven van 1944 bleek het mogelijk je niet bij de omstandigheden neer te leggen en jezelf een opdracht mee te geven. Stel vast wat niet mag en leef ernaar."
Herzberg zag daarvan volgens Goedkoop indrukwekkende voorbeelden in het kamp: "Een rabbijn bijvoorbeeld, die vanwege zijn rabbijnenbaard steeds in elkaar geslagen wordt door kampbewakers. Scheer toch af, zegt iedereen. Hij doet het niet. Of een schoolmeester die ondanks de honger zijn soep laat staan, omdat die niet volgens de spijswetten is. Eet op, zegt iedereen. Hij verdomt het."
"Het zijn mensen die hun eigen grens tussen wat mag en niet mag nooit meer over zullen gaan. Ze weten dat het hun bestaan eenvoudiger zou maken en hun lichaam goed zou doen. Maar niet hun ziel, die zouden ze verliezen, en je ziet dat Herzberg dat herkent. Hij vindt een soortgelijk beginsel. Niet in God maar in het recht - en ook hij houdt daar absoluut aan vast, hoe zwaar het kamp ook wordt", memoreerde Goedkoop.
Meer uit Binnenland
AMSTERDAM (ANP) - De belangenorganisaties Free Press Unlimited (FPU) en de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) hebben opnieuw een brief gestuurd om aandacht te vragen voor de journalisten in Gaza. De brief is gericht aan demissionair minister van Buitenlandse Zaken David van Weel, melden de organisaties. Ze roepen de minister onder meer op om zich uit te spreken tegen doelgerichte lastercampagnes tegen Palestijnse journalisten en in gesprek te gaan met de Israëlische ambassadeur.
44 minuten geleden
HILVERSUM (ANP) - De Evangelische Omroep (EO) gaat de genres fictie en documentaire schrappen als gevolg van de bezuinigingen op de publieke omroep. De EO maakte de afgelopen jaren prijswinnende fictieproducties en documentaires als De Joodse Raad, De Terugreis en Mijn grote broer. De EO spreekt dinsdag van een "pijnlijk besluit".
1 uur geleden
ARNHEM (ANP) - De provincie Gelderland verlengt de toestemming om de wolf te doden die dit voorjaar een hardloopster beet op de Hoge Veluwe. Jagers krijgen tot 1 juli volgend jaar de tijd om het dier met codenaam GW4655m te doden. Ook is het gebied waarin dat mag gebeuren uitgebreid met het terrein van vliegbasis Deelen. De vergunning voor het afschieten van de wolf zou 1 januari aflopen.
2 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - De overheid hoeft de regels voor hulp bij zelfdoding niet te versoepelen. De Coöperatie Laatste Wil had dat gevraagd, maar het gerechtshof in Den Haag heeft dat dinsdag afgewezen, net als de rechtbank eerder.
3 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Voormalig advocaat Inez Weski heeft dinsdag in een procedure tegen de Staat bij de bestuursrechter in Den Haag inzage geëist in haar detentiedossier. Ze heeft eerder al inzage gehad, maar meent dat er gegevens worden achtergehouden. In overleg met de rechter is besloten tot een nieuwe inzageronde. De zaak is daarom voor onbepaalde tijd aangehouden.
3 uur geleden
BILTHOVEN (ANP) - Nederlanders werken steeds langer door en doen dat meestal in goede gezondheid, wijst onderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) uit. De meeste mensen zijn ook op latere leeftijd lichamelijk en mentaal in staat om hun werk uit te voeren.
3 uur geleden
BRUSSEL (ANP/BELGA) - In Brussel wordt al 541 dagen onderhandeld over een nieuwe regering en evenaart daarmee het Belgische formatierecord. De Belgische hoofdstad valt onder het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de coalitieonderhandelingen daar zitten muurvast.
3 uur geleden