Goedkoop in 4 mei-lezing: het komt nu aan op óns morele kompas
AMSTERDAM (ANP) - De noodzaak om te varen op een kompas voor goed en kwaad, zoals het bestond bij verzetsmensen en onderduikgevers in de Tweede Wereldoorlog, is opnieuw actueel geworden door de oorlog in Oekraïne. Dat zei historicus en presentator Hans Goedkoop in de 4 mei-voordracht in de Nieuwe Kerk in Amsterdam. De lezing, getiteld Wat niet mag, gaat vooraf aan de Nationale Herdenking op de Dam.
"Nu komt het op ons aan, op ons kompas voor goed en kwaad. Alsof we nooit anders doen nemen we vluchtelingen op en sturen wapens. Hier moet het recht winnen. En toch zijn daar de tegenkrachten. Ook in ons land. Uit naam van dat recht steunen bedrijven sancties tegen de agressor, maar vragen ondertussen bij het ministerie of zij daar geen uitzondering op mogen zijn. Dat ministerie steunt de sancties ook, maar slaagt er ondertussen matig in ze uit te voeren", merkt Goedkoop op.
Hij stelt dat ieder van ons zich "de beschaving moet herinneren". "Nu we met een nieuw oog vaststellen wat er niet mag, blijkt dat we vastzitten aan regels en routines die zich voordoen als het recht, maar net de geest daarvan ontberen. De banaliteit van het kwaad - nazisme heb je er niet eens voor nodig. Is dat hoe we verder willen? En zo nee, gaan we er iets aan doen?" vraagt hij.
Abel Herzberg
In zijn lezing stond Goedkoop vooral stil bij het morele kompas dat de Joodse advocaat en schrijver Abel Herzberg aan de dag legde in het concentratiekamp Bergen-Belsen. Hij en een aantal medegevangenen, ook juristen, openden een rechtbank, die eens in de week rechtsprak. Daarmee wilde Herzberg zijn medegevangenen herinneren aan de beschaving. "Zelfs in het kampleven van 1944 bleek het mogelijk je niet bij de omstandigheden neer te leggen en jezelf een opdracht mee te geven. Stel vast wat niet mag en leef ernaar."
Herzberg zag daarvan volgens Goedkoop indrukwekkende voorbeelden in het kamp: "Een rabbijn bijvoorbeeld, die vanwege zijn rabbijnenbaard steeds in elkaar geslagen wordt door kampbewakers. Scheer toch af, zegt iedereen. Hij doet het niet. Of een schoolmeester die ondanks de honger zijn soep laat staan, omdat die niet volgens de spijswetten is. Eet op, zegt iedereen. Hij verdomt het."
"Het zijn mensen die hun eigen grens tussen wat mag en niet mag nooit meer over zullen gaan. Ze weten dat het hun bestaan eenvoudiger zou maken en hun lichaam goed zou doen. Maar niet hun ziel, die zouden ze verliezen, en je ziet dat Herzberg dat herkent. Hij vindt een soortgelijk beginsel. Niet in God maar in het recht - en ook hij houdt daar absoluut aan vast, hoe zwaar het kamp ook wordt", memoreerde Goedkoop.
Meer uit Binnenland
HILVERSUM (ANP) - Renze Klamer stopt als presentator van het programma RTL Tonight. Dat maakte de zender vrijdag bekend. Volgens RTL gaat het om een gezamenlijke beslissing.
22 minuten geleden
ZEERIJP (ANP) - Het aantal schademeldingen bij het Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG) na de aardbeving bij Zeerijp is opgelopen naar 3346, meldt de organisatie vrijdag. Deze update over het aantal schademeldingen is de laatste in een reeks. De aardbeving met een kracht van 3.4 vond vorige week plaats in de nacht van donderdag op vrijdag.
3 uur geleden
HILVERSUM (ANP) - De passagiers die in een trein zaten die vrijdagmiddag bij Hilversum werd stilgezet vanwege "een verdachte situatie", hebben het voertuig inmiddels verlaten. Dat meldt de politie. Er zijn drie mensen aangehouden.
3 uur geleden
HILVERSUM (ANP) - Er is een "verdachte situatie" in een trein op het traject Amersfoort-Amsterdam, meldt de politie. De trein staat momenteel stil voor station Hilversum, in de buurt van station Hilversum Sportpark, aldus een NS-woordvoerder. De politie meldt dat het treinverkeer in beide richtingen gestremd is.
4 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Volkszanger René Karst is op 59-jarige leeftijd overleden. Dat heeft zijn management via Instagram bekendgemaakt. Karst scoorde grote hits met nummers als Atje Voor De Sfeer en Liever Te Dik In De Kist.
8 uur geleden
OEGSTGEEST (ANP) - Acteur en regisseur Paul van Gorcum is op 91-jarige leeftijd overleden. Dat heeft zijn secretariaat aan het ANP laten weten. Van Gorcum, vooral bekend van zijn rol als Baron van Neemweggen in de televisieserie Bassie en Adriaan, overleed in Oegstgeest.
8 uur geleden
AMSTERDAM (ANP) - Meerdere pleegkinderen zijn zo'n vier jaar geleden al weggehaald uit een gezinshuis in het noorden van het land, omdat ze er verkeerd werden behandeld. Het huis kwam deze week in het nieuws doordat twee kinderen van negen en tien jaar oud er jarenlang ernstig werden verwaarloosd en mishandeld.
9 uur geleden