Goedkoop in 4 mei-lezing: het komt nu aan op óns morele kompas
AMSTERDAM (ANP) - De noodzaak om te varen op een kompas voor goed en kwaad, zoals het bestond bij verzetsmensen en onderduikgevers in de Tweede Wereldoorlog, is opnieuw actueel geworden door de oorlog in Oekraïne. Dat zei historicus en presentator Hans Goedkoop in de 4 mei-voordracht in de Nieuwe Kerk in Amsterdam. De lezing, getiteld Wat niet mag, gaat vooraf aan de Nationale Herdenking op de Dam.
"Nu komt het op ons aan, op ons kompas voor goed en kwaad. Alsof we nooit anders doen nemen we vluchtelingen op en sturen wapens. Hier moet het recht winnen. En toch zijn daar de tegenkrachten. Ook in ons land. Uit naam van dat recht steunen bedrijven sancties tegen de agressor, maar vragen ondertussen bij het ministerie of zij daar geen uitzondering op mogen zijn. Dat ministerie steunt de sancties ook, maar slaagt er ondertussen matig in ze uit te voeren", merkt Goedkoop op.
Hij stelt dat ieder van ons zich "de beschaving moet herinneren". "Nu we met een nieuw oog vaststellen wat er niet mag, blijkt dat we vastzitten aan regels en routines die zich voordoen als het recht, maar net de geest daarvan ontberen. De banaliteit van het kwaad - nazisme heb je er niet eens voor nodig. Is dat hoe we verder willen? En zo nee, gaan we er iets aan doen?" vraagt hij.
Abel Herzberg
In zijn lezing stond Goedkoop vooral stil bij het morele kompas dat de Joodse advocaat en schrijver Abel Herzberg aan de dag legde in het concentratiekamp Bergen-Belsen. Hij en een aantal medegevangenen, ook juristen, openden een rechtbank, die eens in de week rechtsprak. Daarmee wilde Herzberg zijn medegevangenen herinneren aan de beschaving. "Zelfs in het kampleven van 1944 bleek het mogelijk je niet bij de omstandigheden neer te leggen en jezelf een opdracht mee te geven. Stel vast wat niet mag en leef ernaar."
Herzberg zag daarvan volgens Goedkoop indrukwekkende voorbeelden in het kamp: "Een rabbijn bijvoorbeeld, die vanwege zijn rabbijnenbaard steeds in elkaar geslagen wordt door kampbewakers. Scheer toch af, zegt iedereen. Hij doet het niet. Of een schoolmeester die ondanks de honger zijn soep laat staan, omdat die niet volgens de spijswetten is. Eet op, zegt iedereen. Hij verdomt het."
"Het zijn mensen die hun eigen grens tussen wat mag en niet mag nooit meer over zullen gaan. Ze weten dat het hun bestaan eenvoudiger zou maken en hun lichaam goed zou doen. Maar niet hun ziel, die zouden ze verliezen, en je ziet dat Herzberg dat herkent. Hij vindt een soortgelijk beginsel. Niet in God maar in het recht - en ook hij houdt daar absoluut aan vast, hoe zwaar het kamp ook wordt", memoreerde Goedkoop.
Meer uit Binnenland
DEN HAAG (ANP) - Rusland is schuldig aan het neerhalen van vlucht MH17 en heeft daarmee de internationale afspraken over burgerluchtvaart geschonden, oordeelt de Raad van de Internationale Burgerluchtvaart Organisatie (ICAO-Raad). De organisatie heeft dit besluit genomen in een zaak die is aangespannen door Nederland en Australië, meldt het ministerie van Buitenlandse Zaken.
39 minuten geleden
DEN HAAG (ANP) - Het Noodfonds Energie, voor hulp bij het betalen van de energierekening, krijgt er volgens staatssecretaris Jurgen Nobel (Sociale Zaken, VVD) dit jaar geen extra geld bij. Het kabinet had er 56,3 miljoen euro voor uitgetrokken, maar dat is nu al op.
2 uur geleden
BRUSSEL (ANP) - Schuldhoudbaarheid is voor minister Eelco Heinen (Financiën, VVD) nog steeds de belangrijkste voorwaarde voor eventuele defensieleningen van de Europese Commissie aan EU-lidstaten. Pas als dat is geregeld, kan wat hem betreft over andere voorwaarden worden gepraat, zoals deelname van niet-EU-landen aan gezamenlijke defensie-investeringen, zei Heinen voor het begin van een tweedaags overleg met de EU-ministers.
2 uur geleden
UTRECHT (ANP) - De 29-jarige Hamzah L. die verdacht wordt van het doodsteken van een 11-jarig meisje afgelopen februari in Nieuwegein, heeft "ontzettend veel spijt". Hij zei dat hij last had van wanen, in een psychose verkeerde en drugs had gebruikt. Hij is zich nadien naar eigen zeggen steeds meer gaan herinneren van wat hij heeft gedaan. "Ik kan niet naar mezelf kijken, ik ben er echt kapot van", vertelde hij maandag in de rechtbank in Utrecht, tijdens de eerste voorbereidende zitting.
3 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Ook basisscholen in Den Haag willen minder vaak externe leraren inhuren. "Het uitgangspunt: geen externe leraren, tenzij er geen andere optie is. Schoolbesturen zetten zich in om personeel vast aan de school te binden en niet afhankelijk te zijn van externen", aldus een woordvoerder van onderwijswethouder Hilbert Bredemeijer.
3 uur geleden
NIJMEGEN (ANP) - Het bestuur van de Radboud Universiteit wil het advies volgen om de samenwerking met twee Israëlische universiteiten op te schorten. Op de universiteit in Nijmegen wordt maandag overleg gevoerd over het voornemen. De medezeggenschap mag eerst nog advies uitbrengen, daarna volgt het definitieve besluit. De verwachting is dat dit later deze week komt.
4 uur geleden
AMSTERDAM (ANP) - Een ambtenaar van de gemeente Amsterdam is maandag opgepakt op verdenking van corruptie en medeplichtigheid aan het veroorzaken van explosies en andere geweldsincidenten. Dat meldt het OM. De 46-jarige man wordt ervan verdacht dat hij gedurende "een langere periode" op verzoek van "criminele contacten" adressen heeft opgezocht in systemen van de gemeente. Op die adressen waren vervolgens explosies of gebeurden andere geweldsincidenten.
5 uur geleden