Goedkoop in 4 mei-lezing: het komt nu aan op óns morele kompas
AMSTERDAM (ANP) - De noodzaak om te varen op een kompas voor goed en kwaad, zoals het bestond bij verzetsmensen en onderduikgevers in de Tweede Wereldoorlog, is opnieuw actueel geworden door de oorlog in Oekraïne. Dat zei historicus en presentator Hans Goedkoop in de 4 mei-voordracht in de Nieuwe Kerk in Amsterdam. De lezing, getiteld Wat niet mag, gaat vooraf aan de Nationale Herdenking op de Dam.
"Nu komt het op ons aan, op ons kompas voor goed en kwaad. Alsof we nooit anders doen nemen we vluchtelingen op en sturen wapens. Hier moet het recht winnen. En toch zijn daar de tegenkrachten. Ook in ons land. Uit naam van dat recht steunen bedrijven sancties tegen de agressor, maar vragen ondertussen bij het ministerie of zij daar geen uitzondering op mogen zijn. Dat ministerie steunt de sancties ook, maar slaagt er ondertussen matig in ze uit te voeren", merkt Goedkoop op.
Hij stelt dat ieder van ons zich "de beschaving moet herinneren". "Nu we met een nieuw oog vaststellen wat er niet mag, blijkt dat we vastzitten aan regels en routines die zich voordoen als het recht, maar net de geest daarvan ontberen. De banaliteit van het kwaad - nazisme heb je er niet eens voor nodig. Is dat hoe we verder willen? En zo nee, gaan we er iets aan doen?" vraagt hij.
Abel Herzberg
In zijn lezing stond Goedkoop vooral stil bij het morele kompas dat de Joodse advocaat en schrijver Abel Herzberg aan de dag legde in het concentratiekamp Bergen-Belsen. Hij en een aantal medegevangenen, ook juristen, openden een rechtbank, die eens in de week rechtsprak. Daarmee wilde Herzberg zijn medegevangenen herinneren aan de beschaving. "Zelfs in het kampleven van 1944 bleek het mogelijk je niet bij de omstandigheden neer te leggen en jezelf een opdracht mee te geven. Stel vast wat niet mag en leef ernaar."
Herzberg zag daarvan volgens Goedkoop indrukwekkende voorbeelden in het kamp: "Een rabbijn bijvoorbeeld, die vanwege zijn rabbijnenbaard steeds in elkaar geslagen wordt door kampbewakers. Scheer toch af, zegt iedereen. Hij doet het niet. Of een schoolmeester die ondanks de honger zijn soep laat staan, omdat die niet volgens de spijswetten is. Eet op, zegt iedereen. Hij verdomt het."
"Het zijn mensen die hun eigen grens tussen wat mag en niet mag nooit meer over zullen gaan. Ze weten dat het hun bestaan eenvoudiger zou maken en hun lichaam goed zou doen. Maar niet hun ziel, die zouden ze verliezen, en je ziet dat Herzberg dat herkent. Hij vindt een soortgelijk beginsel. Niet in God maar in het recht - en ook hij houdt daar absoluut aan vast, hoe zwaar het kamp ook wordt", memoreerde Goedkoop.
Meer uit Binnenland
DEN HAAG (ANP) - Twintig gemeenten hanteren dit jaar een vuurwerkverbod. Dat is er één meer dan vorig jaar. Ruim honderd andere gemeenten hebben vuurwerkvrije zones waar je geen vuurwerk mag afsteken. Uit een rondgang van het ANP blijkt dat dit jaar een afsteekverbod geldt in de gemeenten Alkmaar, Amersfoort, Amsterdam, Apeldoorn, Arnhem, Bloemendaal, Eindhoven, Haarlem, Heemstede, Heumen, Mook en Middelaar, Nijmegen, Rotterdam, Schiedam, Soest, Tilburg, Utrecht, Utrechtse Heuvelrug, Zutphen en Zwolle.
28 minuten geleden
DEN HAAG (ANP) - Het Rode Kruis maakt zich grote zorgen over de gevolgen van het afsteken van legaal en illegaal vuurwerk de komende jaarwisseling. Naar verwachting wordt er rond oud en nieuw meer dan ooit geknald. "Daarmee gaat het risico op ernstige verwondingen omhoog", stelt de organisatie.
1 uur geleden
SINT-MICHIELSGESTEL (ANP) - De politie heeft veel vuurwerk gevonden in een bestelbus in het Brabantse Sint-Michielsgestel. Het ging in totaal om 1045 kilo, waaronder illegaal vuurwerk.
2 uur geleden
HEDEL (ANP) - In delen van Hedel en Kerkdriel geldt vanaf woensdag 18.00 uur tot donderdagochtend 06.00 uur een veiligheidsrisicogebied, waar preventief gefouilleerd mag worden. Dit heeft burgemeester Antoine Walraven van Maasdriel, waar beide plaatsen onder vallen, besloten na eerdere ongeregeldheden de afgelopen jaren.
17 uur geleden
EDE (ANP) - De 64-jarige man die op eerste kerstdag in Ede op een ruziënde groep mensen zou zijn ingereden, blijft veertien dagen langer in voorarrest. Een woordvoerster van het Openbaar Ministerie zegt dat de man uit Ede maandagochtend is voorgeleid bij de rechter-commissaris op verdenking van poging tot doodslag. De rechter besloot het voorarrest van de verdachte te verlengen.
18 uur geleden
HILVERSUM (ANP) - De politie bereidt zich voor op een jaarwisseling als alle andere. Dat zegt de nationaal commandant jaarwisseling van de politie, Paul Entken. Er zijn geen signalen voor grote onrust of groepen die zich bewust tegen de politie willen keren. Komende jaarwisseling is naar verwachting de laatste waarop consumenten vuurwerk mogen afsteken. "We beseffen ons terdege dat dit jaar een bijzonder jaar kan zijn, maar we zien nog niet veel heel andere dingen dan andere jaren."
19 uur geleden
HEEMSKERK (ANP) - De politie zoekt onder meer met een boot op het water van Park Scheybeeck in Beverwijk naar de vermiste Milan (16). De Oekraïense jongen raakte vorige week donderdag vermist in het nabijgelegen Heemskerk. Hij heeft een verstandelijke beperking en moeite met praten.
20 uur geleden