Goedkoop in 4 mei-lezing: het komt nu aan op óns morele kompas
AMSTERDAM (ANP) - De noodzaak om te varen op een kompas voor goed en kwaad, zoals het bestond bij verzetsmensen en onderduikgevers in de Tweede Wereldoorlog, is opnieuw actueel geworden door de oorlog in Oekraïne. Dat zei historicus en presentator Hans Goedkoop in de 4 mei-voordracht in de Nieuwe Kerk in Amsterdam. De lezing, getiteld Wat niet mag, gaat vooraf aan de Nationale Herdenking op de Dam.
"Nu komt het op ons aan, op ons kompas voor goed en kwaad. Alsof we nooit anders doen nemen we vluchtelingen op en sturen wapens. Hier moet het recht winnen. En toch zijn daar de tegenkrachten. Ook in ons land. Uit naam van dat recht steunen bedrijven sancties tegen de agressor, maar vragen ondertussen bij het ministerie of zij daar geen uitzondering op mogen zijn. Dat ministerie steunt de sancties ook, maar slaagt er ondertussen matig in ze uit te voeren", merkt Goedkoop op.
Hij stelt dat ieder van ons zich "de beschaving moet herinneren". "Nu we met een nieuw oog vaststellen wat er niet mag, blijkt dat we vastzitten aan regels en routines die zich voordoen als het recht, maar net de geest daarvan ontberen. De banaliteit van het kwaad - nazisme heb je er niet eens voor nodig. Is dat hoe we verder willen? En zo nee, gaan we er iets aan doen?" vraagt hij.
Abel Herzberg
In zijn lezing stond Goedkoop vooral stil bij het morele kompas dat de Joodse advocaat en schrijver Abel Herzberg aan de dag legde in het concentratiekamp Bergen-Belsen. Hij en een aantal medegevangenen, ook juristen, openden een rechtbank, die eens in de week rechtsprak. Daarmee wilde Herzberg zijn medegevangenen herinneren aan de beschaving. "Zelfs in het kampleven van 1944 bleek het mogelijk je niet bij de omstandigheden neer te leggen en jezelf een opdracht mee te geven. Stel vast wat niet mag en leef ernaar."
Herzberg zag daarvan volgens Goedkoop indrukwekkende voorbeelden in het kamp: "Een rabbijn bijvoorbeeld, die vanwege zijn rabbijnenbaard steeds in elkaar geslagen wordt door kampbewakers. Scheer toch af, zegt iedereen. Hij doet het niet. Of een schoolmeester die ondanks de honger zijn soep laat staan, omdat die niet volgens de spijswetten is. Eet op, zegt iedereen. Hij verdomt het."
"Het zijn mensen die hun eigen grens tussen wat mag en niet mag nooit meer over zullen gaan. Ze weten dat het hun bestaan eenvoudiger zou maken en hun lichaam goed zou doen. Maar niet hun ziel, die zouden ze verliezen, en je ziet dat Herzberg dat herkent. Hij vindt een soortgelijk beginsel. Niet in God maar in het recht - en ook hij houdt daar absoluut aan vast, hoe zwaar het kamp ook wordt", memoreerde Goedkoop.
Meer uit Binnenland
DEN HAAG (ANP) - Het aantal vrouwen dat werd gedood door een partner of door een ex, is in de afgelopen 15 jaar onveranderd gebleven. Dit heeft het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) berekend. Bij gescheiden vrouwen komt moord of doodslag door een (ex-)partner het vaakst voor.
1 uur geleden
WANSSUM (ANP) - In het Noord-Limburgse Wanssum is de bestuurder van een auto in de nacht van donderdag op vrijdag om het leven gekomen bij een botsing tegen een boom aan de Helling. Dat meldt de politie.
4 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Ruim een op de tien jongeren wordt minstens een keer verdacht van een misdrijf. Dat staat in een donderdag gepubliceerd onderzoek in opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC). De kosten van criminaliteit per groep adolescenten die in hetzelfde jaar van de basisschool kwamen, worden geschat op bijna 2,6 miljard euro.
10 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Demissionair minister-president Dick Schoof is donderdagavond in aanvaring gekomen met de Tweede Kamer over extra geld voor Oekraïne. Een meerderheid wil volgend jaar 2 miljard euro extra steun aan de regering in Kyiv geven, maar Schoof wil daar pas bij de voorjaarsnota over praten.
11 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Dick Schoof heeft de Sierra Leoonse president Julius Maada Bio eerder deze week gevraagd om de uitlevering van Jos Leijdekkers, ook wel Bolle Jos. Dat bevestigt een woordvoerder van de demissionaire premier na berichtgeving door het AD.
12 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Defensie treft geen maatregelen tegen medewerkers die betrokken waren bij het mortierongeval in Mali, waarbij in 2006 twee militairen om het leven kwamen en een derde zwaargewond raakte. Defensieminister Ruben Brekelmans (VVD) vindt het niet passend om "rechtspositionele maatregelen" te nemen. Want, zo redeneert hij in een Kamerbrief, veel van de onderliggende problemen zijn veroorzaakt door de manier waarop zijn ministerie is georganiseerd.
12 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Asielminister Mona Keijzer (BBB) wil dat Oekraïense vluchtelingen met een baan huur en premie voor de ziektekostenverzekering gaan betalen, bevestigen ingewijden na berichtgeving van RTL Nieuws. Ook krijgen zij een speciale vluchtelingenstatus die erop gericht is dat ze terugkeren naar hun moederland als daar vrede is. Dat moet de Europese regeling voor deze groep vervangen, die in maart 2027 verloopt. Dat staat in een voorstel dat de demissionaire bewindsvrouw vrijdag voorlegt in de ministerraad.
14 uur geleden