Goedkoop in 4 mei-lezing: het komt nu aan op óns morele kompas
AMSTERDAM (ANP) - De noodzaak om te varen op een kompas voor goed en kwaad, zoals het bestond bij verzetsmensen en onderduikgevers in de Tweede Wereldoorlog, is opnieuw actueel geworden door de oorlog in Oekraïne. Dat zei historicus en presentator Hans Goedkoop in de 4 mei-voordracht in de Nieuwe Kerk in Amsterdam. De lezing, getiteld Wat niet mag, gaat vooraf aan de Nationale Herdenking op de Dam.
"Nu komt het op ons aan, op ons kompas voor goed en kwaad. Alsof we nooit anders doen nemen we vluchtelingen op en sturen wapens. Hier moet het recht winnen. En toch zijn daar de tegenkrachten. Ook in ons land. Uit naam van dat recht steunen bedrijven sancties tegen de agressor, maar vragen ondertussen bij het ministerie of zij daar geen uitzondering op mogen zijn. Dat ministerie steunt de sancties ook, maar slaagt er ondertussen matig in ze uit te voeren", merkt Goedkoop op.
Hij stelt dat ieder van ons zich "de beschaving moet herinneren". "Nu we met een nieuw oog vaststellen wat er niet mag, blijkt dat we vastzitten aan regels en routines die zich voordoen als het recht, maar net de geest daarvan ontberen. De banaliteit van het kwaad - nazisme heb je er niet eens voor nodig. Is dat hoe we verder willen? En zo nee, gaan we er iets aan doen?" vraagt hij.
Abel Herzberg
In zijn lezing stond Goedkoop vooral stil bij het morele kompas dat de Joodse advocaat en schrijver Abel Herzberg aan de dag legde in het concentratiekamp Bergen-Belsen. Hij en een aantal medegevangenen, ook juristen, openden een rechtbank, die eens in de week rechtsprak. Daarmee wilde Herzberg zijn medegevangenen herinneren aan de beschaving. "Zelfs in het kampleven van 1944 bleek het mogelijk je niet bij de omstandigheden neer te leggen en jezelf een opdracht mee te geven. Stel vast wat niet mag en leef ernaar."
Herzberg zag daarvan volgens Goedkoop indrukwekkende voorbeelden in het kamp: "Een rabbijn bijvoorbeeld, die vanwege zijn rabbijnenbaard steeds in elkaar geslagen wordt door kampbewakers. Scheer toch af, zegt iedereen. Hij doet het niet. Of een schoolmeester die ondanks de honger zijn soep laat staan, omdat die niet volgens de spijswetten is. Eet op, zegt iedereen. Hij verdomt het."
"Het zijn mensen die hun eigen grens tussen wat mag en niet mag nooit meer over zullen gaan. Ze weten dat het hun bestaan eenvoudiger zou maken en hun lichaam goed zou doen. Maar niet hun ziel, die zouden ze verliezen, en je ziet dat Herzberg dat herkent. Hij vindt een soortgelijk beginsel. Niet in God maar in het recht - en ook hij houdt daar absoluut aan vast, hoe zwaar het kamp ook wordt", memoreerde Goedkoop.
Meer uit Binnenland
MAASTRICHT (ANP) - In Limburg zijn hagelstenen zo groot als knikkers naar beneden gekomen, zegt Buienradar. Het KNMI waarschuwde eerder al voor onweer en mogelijk wateroverlast in het zuiden van de provincie.
8 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - De overheid moet mede-aandeelhouder worden van 'strategisch relevante' defensiebedrijven, bepleit Frans Timmermans zaterdagavond in de talkshow Dit is Tijs. "Die bedrijven hebben maar één klant, en dat is de belastingbetaler", aldus de leider van de grootste oppositiepartij GroenLinks-PvdA. Daarom vindt hij dat de overheid er ook wat over te zeggen moet hebben.
9 uur geleden
WEERT (ANP) - Een 42-jarige Poolse man is zaterdag overleden tijdens het zwemmen in een meer bij het Limburgse Weert. Het gaat volgens de politie om een noodlottig ongeval.
9 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Het aantal meldingen over verwaarloosde huisdieren is vorig jaar verder toegenomen, meldt de Landelijke Inspectie Dierenwelzijn (LID). Vooral het aantal verwaarloosde katten is gestegen.
12 uur geleden
HILVERSUM (ANP) - Het protest van enkele tientallen activisten van Extinction Rebellion (XR) op het Media Park in Hilversum, bij het gebouw van de NOS, is zonder incidenten verlopen. De actie, die rond het middaguur begon, is omstreeks 14.30 uur beëindigd.
13 uur geleden
HILVERSUM (ANP) - Tientallen activisten van Extinction Rebellion voeren actie op het Media Park in Hilversum, bij een gebouw van de NOS. Ze vinden dat de berichtgeving van de omroep over klimaatzaken is gebaseerd op "misleidende frames" en stellen dat de NOS een duidelijker verband moet leggen tussen "de klimaatcrisis en extreem weer". Ook pleiten ze voor een wekelijks "klimaatjournaal waarin klimaatrechtvaardigheid centraal staat".
15 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - In Den Haag zijn twintig woningen ontruimd nadat brand was uitgebroken in een spouwmuur. Het vuur ontstond rond 11.00 uur in de Markensestraat in de wijk Duindorp. Ongeveer een uur later was de brand onder controle, laat een woordvoerder van de Veiligheidsregio Haaglanden weten. Niemand raakte gewond.
15 uur geleden