Goedkoop in 4 mei-lezing: het komt nu aan op óns morele kompas
AMSTERDAM (ANP) - De noodzaak om te varen op een kompas voor goed en kwaad, zoals het bestond bij verzetsmensen en onderduikgevers in de Tweede Wereldoorlog, is opnieuw actueel geworden door de oorlog in Oekraïne. Dat zei historicus en presentator Hans Goedkoop in de 4 mei-voordracht in de Nieuwe Kerk in Amsterdam. De lezing, getiteld Wat niet mag, gaat vooraf aan de Nationale Herdenking op de Dam.
"Nu komt het op ons aan, op ons kompas voor goed en kwaad. Alsof we nooit anders doen nemen we vluchtelingen op en sturen wapens. Hier moet het recht winnen. En toch zijn daar de tegenkrachten. Ook in ons land. Uit naam van dat recht steunen bedrijven sancties tegen de agressor, maar vragen ondertussen bij het ministerie of zij daar geen uitzondering op mogen zijn. Dat ministerie steunt de sancties ook, maar slaagt er ondertussen matig in ze uit te voeren", merkt Goedkoop op.
Hij stelt dat ieder van ons zich "de beschaving moet herinneren". "Nu we met een nieuw oog vaststellen wat er niet mag, blijkt dat we vastzitten aan regels en routines die zich voordoen als het recht, maar net de geest daarvan ontberen. De banaliteit van het kwaad - nazisme heb je er niet eens voor nodig. Is dat hoe we verder willen? En zo nee, gaan we er iets aan doen?" vraagt hij.
Abel Herzberg
In zijn lezing stond Goedkoop vooral stil bij het morele kompas dat de Joodse advocaat en schrijver Abel Herzberg aan de dag legde in het concentratiekamp Bergen-Belsen. Hij en een aantal medegevangenen, ook juristen, openden een rechtbank, die eens in de week rechtsprak. Daarmee wilde Herzberg zijn medegevangenen herinneren aan de beschaving. "Zelfs in het kampleven van 1944 bleek het mogelijk je niet bij de omstandigheden neer te leggen en jezelf een opdracht mee te geven. Stel vast wat niet mag en leef ernaar."
Herzberg zag daarvan volgens Goedkoop indrukwekkende voorbeelden in het kamp: "Een rabbijn bijvoorbeeld, die vanwege zijn rabbijnenbaard steeds in elkaar geslagen wordt door kampbewakers. Scheer toch af, zegt iedereen. Hij doet het niet. Of een schoolmeester die ondanks de honger zijn soep laat staan, omdat die niet volgens de spijswetten is. Eet op, zegt iedereen. Hij verdomt het."
"Het zijn mensen die hun eigen grens tussen wat mag en niet mag nooit meer over zullen gaan. Ze weten dat het hun bestaan eenvoudiger zou maken en hun lichaam goed zou doen. Maar niet hun ziel, die zouden ze verliezen, en je ziet dat Herzberg dat herkent. Hij vindt een soortgelijk beginsel. Niet in God maar in het recht - en ook hij houdt daar absoluut aan vast, hoe zwaar het kamp ook wordt", memoreerde Goedkoop.
Meer uit Binnenland
DEN HAAG (ANP) - Voor nabestaanden van de slachtoffers van vlucht MH17 is het "een enorme steun in de rug" dat het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) Rusland verantwoordelijk houdt voor het neerhalen van het toestel. "Het is erkenning voor wat wij als nabestaanden allang wisten. Toch is het belangrijk om die erkenning te krijgen. Het kan niet zo zijn dat een land hier zomaar mee wegkomt", reageert voorzitter Piet Ploeg van de Stichting Vliegramp MH17 op de uitspraak.
10 minuten geleden
UTRECHT (ANP) - De NS heeft meer dan 100.000 aanvragen ontvangen van mensen die een vergoeding willen voor de reiskosten die ze moesten maken toen het treinverkeer onlangs stillag door stakingen. In een mail aan gedupeerden meldt de spoorvervoerder dat de behandeling van aanvragen hierdoor langer kan duren. Normaal gebeurt dat binnen vier weken, maar de NS heeft iets meer tijd nodig om elke aanvraag "met zorg" te behandelen.
21 minuten geleden
AMSTERDAM (ANP) - De rechter doet geen uitspraak over de "buitensporige winsten" die de Amerikaanse farmaceut AbbVie zou hebben gemaakt met het reumamedicijn Humira. Een eis van de stichting Farma ter Verantwoording is woensdag afgewezen. Volgens de rechtbank in Amsterdam is de organisatie niet ontvankelijk en daarom komt er geen inhoudelijk oordeel. De stichting denkt nog na over volgende stappen.
1 uur geleden
STRAATSBURG (ANP) - Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens oordeelt dat Rusland verantwoordelijk is voor het neerhalen van vlucht MH17 en daarmee mensenrechten heeft geschonden. Onder andere het recht op leven, vastgelegd in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens is volgens het Hof geschonden.
1 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - De snelwegen in Frankrijk en Spanje die dicht waren door bosbranden zijn sinds woensdagochtend vroeg weer open. Volgens de verkeersdienst van de ANWB moet het verkeer er nog wel rekening mee houden dat het vuur kan oplaaien.
1 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Statushouders mogen niet standaard worden beboet als ze hun inburgeringsexamen niet op tijd halen, oordeelt de Raad van State. Daarmee volgt de hoogste bestuursrechter een eerdere uitspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie, die voorschreef dat dit alleen bij uitzondering is toegestaan.
2 uur geleden
ROTTERDAM (ANP) - De douane heeft dinsdag 92 kilo cocaïne onderschept in de Rotterdamse haven, met een straatwaarde van ruim 2 miljoen euro. De drugs werden gevonden in twee containers die op hetzelfde schip stonden. De partij is inmiddels vernietigd.
3 uur geleden