Goedkoop in 4 mei-lezing: het komt nu aan op óns morele kompas
AMSTERDAM (ANP) - De noodzaak om te varen op een kompas voor goed en kwaad, zoals het bestond bij verzetsmensen en onderduikgevers in de Tweede Wereldoorlog, is opnieuw actueel geworden door de oorlog in Oekraïne. Dat zei historicus en presentator Hans Goedkoop in de 4 mei-voordracht in de Nieuwe Kerk in Amsterdam. De lezing, getiteld Wat niet mag, gaat vooraf aan de Nationale Herdenking op de Dam.
"Nu komt het op ons aan, op ons kompas voor goed en kwaad. Alsof we nooit anders doen nemen we vluchtelingen op en sturen wapens. Hier moet het recht winnen. En toch zijn daar de tegenkrachten. Ook in ons land. Uit naam van dat recht steunen bedrijven sancties tegen de agressor, maar vragen ondertussen bij het ministerie of zij daar geen uitzondering op mogen zijn. Dat ministerie steunt de sancties ook, maar slaagt er ondertussen matig in ze uit te voeren", merkt Goedkoop op.
Hij stelt dat ieder van ons zich "de beschaving moet herinneren". "Nu we met een nieuw oog vaststellen wat er niet mag, blijkt dat we vastzitten aan regels en routines die zich voordoen als het recht, maar net de geest daarvan ontberen. De banaliteit van het kwaad - nazisme heb je er niet eens voor nodig. Is dat hoe we verder willen? En zo nee, gaan we er iets aan doen?" vraagt hij.
Abel Herzberg
In zijn lezing stond Goedkoop vooral stil bij het morele kompas dat de Joodse advocaat en schrijver Abel Herzberg aan de dag legde in het concentratiekamp Bergen-Belsen. Hij en een aantal medegevangenen, ook juristen, openden een rechtbank, die eens in de week rechtsprak. Daarmee wilde Herzberg zijn medegevangenen herinneren aan de beschaving. "Zelfs in het kampleven van 1944 bleek het mogelijk je niet bij de omstandigheden neer te leggen en jezelf een opdracht mee te geven. Stel vast wat niet mag en leef ernaar."
Herzberg zag daarvan volgens Goedkoop indrukwekkende voorbeelden in het kamp: "Een rabbijn bijvoorbeeld, die vanwege zijn rabbijnenbaard steeds in elkaar geslagen wordt door kampbewakers. Scheer toch af, zegt iedereen. Hij doet het niet. Of een schoolmeester die ondanks de honger zijn soep laat staan, omdat die niet volgens de spijswetten is. Eet op, zegt iedereen. Hij verdomt het."
"Het zijn mensen die hun eigen grens tussen wat mag en niet mag nooit meer over zullen gaan. Ze weten dat het hun bestaan eenvoudiger zou maken en hun lichaam goed zou doen. Maar niet hun ziel, die zouden ze verliezen, en je ziet dat Herzberg dat herkent. Hij vindt een soortgelijk beginsel. Niet in God maar in het recht - en ook hij houdt daar absoluut aan vast, hoe zwaar het kamp ook wordt", memoreerde Goedkoop.
Meer uit Binnenland
BELÉM (ANP) - Nederland en Brazilië willen nauwer met elkaar gaan samenwerken in de energietransitie. De twee landen hebben op de klimaattop in Belém een intentieverklaring ondertekend waarin ze afspreken hun samenwerking te "versterken en te ontwikkelen". Het draait om thema's als waterstof, windenergie op zee, biobrandstoffen, het afvangen van CO2 en het produceren van duurzamere brandstoffen voor de lucht- en scheepvaart.
11 minuten geleden
ZEERIJP (ANP) - Bij zijn bezoek aan het gebied in Groningen dat in de nacht van donderdag op vrijdag is getroffen door een aardbeving, verzekerde D66-leider Rob Jetten dat het weer openen van de gaskraan "absoluut niet aan de orde" en "onbespreekbaar" is. Een van zijn mogelijke coalitiepartners, namelijk JA21, pleit hier juist wel voor.
1 uur geleden
AMSTERDAM (ANP) - Het is betreurenswaardig maar niet heel verrassend dat de regering heeft besloten ook de komende tijd geen F-35-onderdelen aan Israël te leveren, vindt het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI). "Helaas gaat men wel voorbij aan het punt dat de F-35 een belangrijke rol speelt in de verdediging van Israël", zegt directeur Naomi Mestrum.
1 uur geleden
GRONINGEN (ANP) - De kades, gemalen en bruggen rond het Groningse dorp Zeerijp hebben geen grote schade opgelopen door de aardbeving in de nacht van donderdag op vrijdag. Waterschap Noorderzijlvest heeft alle "risicovolle objecten" in een straal van 10 kilometer rond het epicentrum geïnspecteerd. Volgens een woordvoerster zijn daarbij geen schades ontdekt die "de werking van deze objecten in gevaar brengen". Dat geldt ook voor de dijken en constructies van waterschap Hunze en Aa's, dat een deel van Groningen als werkgebied heeft.
2 uur geleden
GRONINGEN (ANP) - Bij het Instituut Mijnbouwschade Groningen zijn inmiddels 246 meldingen binnengekomen van mensen die schade hebben opgelopen door de aardbeving in de nacht van donderdag op vrijdag. Daarnaast belden tientallen mensen met de organisatie en deden zij melding van een zogenoemde Acuut Onveilige Situatie.
2 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Nederland levert ook de komende tijd geen F-35-onderdelen aan Israël, schrijven demissionair staatssecretaris Aukje de Vries van Buitenlandse Handel en David van Weel van Buitenlandse Zaken (beiden VVD) in een brief aan de Tweede Kamer. Binnen zes maanden wordt een besluit genomen over het hervatten van de levering. De Hoge Raad oordeelde op 3 oktober dat Nederland de uit- en doorvoer van onderdelen van de jachtvliegtuigen naar Israël opnieuw moest beoordelen.
2 uur geleden
GRONINGEN (ANP) - De hack op RTV Noord was geen gerichte aanval op de journalistieke organisatie. Ook kwam het niet door het klikken op een verkeerde link door een medewerker. Het bedrijf zou slachtoffer zijn geworden van een ransomware-aanvaller die wereldwijd willekeurig organisaties aanvalt, meldt de omroep vrijdag. Die heeft aangifte gedaan.
2 uur geleden