Goedkoop in 4 mei-lezing: het komt nu aan op óns morele kompas
AMSTERDAM (ANP) - De noodzaak om te varen op een kompas voor goed en kwaad, zoals het bestond bij verzetsmensen en onderduikgevers in de Tweede Wereldoorlog, is opnieuw actueel geworden door de oorlog in Oekraïne. Dat zei historicus en presentator Hans Goedkoop in de 4 mei-voordracht in de Nieuwe Kerk in Amsterdam. De lezing, getiteld Wat niet mag, gaat vooraf aan de Nationale Herdenking op de Dam.
"Nu komt het op ons aan, op ons kompas voor goed en kwaad. Alsof we nooit anders doen nemen we vluchtelingen op en sturen wapens. Hier moet het recht winnen. En toch zijn daar de tegenkrachten. Ook in ons land. Uit naam van dat recht steunen bedrijven sancties tegen de agressor, maar vragen ondertussen bij het ministerie of zij daar geen uitzondering op mogen zijn. Dat ministerie steunt de sancties ook, maar slaagt er ondertussen matig in ze uit te voeren", merkt Goedkoop op.
Hij stelt dat ieder van ons zich "de beschaving moet herinneren". "Nu we met een nieuw oog vaststellen wat er niet mag, blijkt dat we vastzitten aan regels en routines die zich voordoen als het recht, maar net de geest daarvan ontberen. De banaliteit van het kwaad - nazisme heb je er niet eens voor nodig. Is dat hoe we verder willen? En zo nee, gaan we er iets aan doen?" vraagt hij.
Abel Herzberg
In zijn lezing stond Goedkoop vooral stil bij het morele kompas dat de Joodse advocaat en schrijver Abel Herzberg aan de dag legde in het concentratiekamp Bergen-Belsen. Hij en een aantal medegevangenen, ook juristen, openden een rechtbank, die eens in de week rechtsprak. Daarmee wilde Herzberg zijn medegevangenen herinneren aan de beschaving. "Zelfs in het kampleven van 1944 bleek het mogelijk je niet bij de omstandigheden neer te leggen en jezelf een opdracht mee te geven. Stel vast wat niet mag en leef ernaar."
Herzberg zag daarvan volgens Goedkoop indrukwekkende voorbeelden in het kamp: "Een rabbijn bijvoorbeeld, die vanwege zijn rabbijnenbaard steeds in elkaar geslagen wordt door kampbewakers. Scheer toch af, zegt iedereen. Hij doet het niet. Of een schoolmeester die ondanks de honger zijn soep laat staan, omdat die niet volgens de spijswetten is. Eet op, zegt iedereen. Hij verdomt het."
"Het zijn mensen die hun eigen grens tussen wat mag en niet mag nooit meer over zullen gaan. Ze weten dat het hun bestaan eenvoudiger zou maken en hun lichaam goed zou doen. Maar niet hun ziel, die zouden ze verliezen, en je ziet dat Herzberg dat herkent. Hij vindt een soortgelijk beginsel. Niet in God maar in het recht - en ook hij houdt daar absoluut aan vast, hoe zwaar het kamp ook wordt", memoreerde Goedkoop.
Meer uit Binnenland
AMSTERDAM (ANP) - In Amsterdam blijft er ruimte voor feesten tijdens Koningsdag in de binnenstad, maar een en ander moet "beter beheersbaar worden". Over een nieuwe aanpak schrijft burgemeester Femke Halsema dinsdag in een brief aan de gemeenteraad. Volgens haar is Koningsdag in het centrum van Amsterdam nu uitgegroeid tot een "moeilijk beheersbaar openluchtfestival" waarvan "de risico's te groot" zijn.
1 uur geleden
TERNEUZEN (ANP) - Oud-minister Franc Weerwind (D66) wordt tijdelijk burgemeester van Terneuzen. Hij is op het stadhuis in Terneuzen benoemd door commissaris van de Koning Hugo de Jonge. Weerwind volgt Erik van Merrienboer (PvdA) op. Die maakte eind november zijn aftreden bekend, omdat de wethouders op advies van de gemeenteraad geen vergunning willen verstrekken voor de komst van een asielzoekerscentrum.
3 uur geleden
MAASTRICHT (ANP) - De provincie Limburg legt Arriva een boete van ruim 760.000 euro op, omdat bussen en treinen van de vervoerder in 2023 te vaak uitvielen of te laat kwamen. Dat was in strijd met de afspraken die de provincie met Arriva maakte over het regionale vervoer in de provincie.
3 uur geleden
AMSTERDAM (ANP) - Ook de strafzaak tegen Raily B., verdacht van het leiden van een groep die een moordaanslag zou hebben voorbereid op Peter R. de Vries, heeft last van de problemen die advocaten hebben met de nieuwe toezichtsregels in de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) in Vught. De zaak loopt daardoor mogelijk vertraging op.
4 uur geleden
LONDEN/DEN HAAG (ANP) - Juist nu de vredesplannen van Oekraïne, zijn Europese bondgenoten en de VS vaart lijken te krijgen, moet Oekraïne meer militaire hulp ontvangen, vindt defensieminister Ruben Brekelmans. Dan staat het sterker in de onderhandelingen met Rusland. Brekelmans deed die oproep tijdens een inzamelingsoverleg van een veertigtal landen dat Oekraïne helpt.
6 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Het demissionaire kabinet begrijpt dat het gevoel van onveiligheid onder de Joodse gemeenschap toeneemt, maar is van mening dat er momenteel al alles aan wordt gedaan om de gemeenschap in Nederland te beschermen. Dat zei demissionair veiligheidsminister Foort van Oosten (VVD) na vragen tijdens het wekelijkse vragenuurtje over de aanslag afgelopen zondag op een joods feest in Australië.
6 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - De Oekraïense president Volodymyr Zelensky heeft zwart op wit staan welk land bereid is om troepen te sturen na het ingaan van een staakt-het-vuren met Rusland, zei hij tijdens een persconferentie dinsdag met demissionair premier Dick Schoof. Hij is alleen niet van plan om te vertellen wat die toezeggingen zijn voordat het bestand van kracht is.
7 uur geleden