'Eldorado aan kennis in verdronken dorpen'
YERSEKE - De verdronken dorpen in de Oosterschelde en Westerschelde zijn eeuwenoud en kunnen ons nog veel leren, vertelt archeologisch adviseur van de gemeente Reimerswaal Karel-Jan Kerckhaert. Daarom is hij blij dat er onderzoek naar verdronken dorp Tolsende, dat in de Oosterschelde tussen Yerseke en Krabbendijke ligt, op stapel staat. “De stormvloeden van 1530 en 1532 vaagden een heel dorp in één keer weg, maar je ziet het nog wel liggen. Dat is bijna onvoorstelbaar.”
Archeologen van Erfgoed Zeeland hebben het onderzoek bij Tolsende voor dit jaar op de planning staan. Graven doen ze daarbij niet, licht Kerckhaert toe. “Dat kan hier alleen in uitzonderlijke gevallen, wanneer archeologische resten helemaal verloren dreigen te gaan.” De waardevolle tastbare herinneringen aan Tolsende blijven volgens hem goed bewaard in de bodem van de Oosterschelde. “Maar toch zijn er altijd bedreigingen, zoals door het opschonen van de bodem van oesters. Hierbij gaan buitendijkse archeologische resten wel deels verloren. Daarom is het belangrijk om ze nu te documenteren.”
Huizen
Verdronken dorpen herbergen volgens Kerckhaert ‘een eldorado aan kennis’. Dat weten de archeologen, omdat bij laag water historische resten gedeeltelijk bloot komen te liggen. “Je ziet dan de fundamenten van het dorp, met resten van bebouwing, maar ook van aardewerk. De contour van het dorp komt zo in beeld en je krijgt een indicatie van het aantal huizen en hoe de straatjes liepen.”
Hoeveel inwoners Tolsende telde, tot de Sint Felixvloed van 1530 en Allerheiligenvloed van 1532 het dorp overspoelde, zal volgens Kerckhaert schatten blijven. “Daarvoor moet je weten hoeveel mensen er in een huis woonden. Het is wel bekend dat (groot)ouders in die tijd meestal bij hun kinderen en kleinkinderen woonden. Daardoor woonden er meer mensen in een huis dan tegenwoordig.”
Vissen
De restanten vertellen ook dat mensen na de watersnoden in hun levensonderhoud gingen voorzien door te vissen, verwacht Kerckhaert. Vorig jaar is het onderzoek voor verdronken dorp Oud-Rilland, in de Westerschelde bij Bath, voltooid en daar stuitten de archeologen op sporen van visweren.
Ze vonden rijen houten paaltjes en stokjes in de klei. Die vormen bij afgaand water een steeds smaller wordende fuik waarin de vis gevangen wordt. Deze vismethode - weervissen - gebruiken vissers ook in deze tijd nog, voor kleine vissoorten, zoals ansjovis.
Ontstaan
Kerckhaert hoopt ook meer te ontdekken over het ontstaan van Tolsende. Er is een landkaart van Zuid-Beveland uit de zeventiende eeuw waarop het dorp is afgebeeld. De kracht van het water van de Ooster- en Westerschelde heeft grote invloed gehad op hoe de gemeente Reimerswaal er nu uitziet. “Misschien komen de archeologen ook nog wel vondsten en sporen tegen uit de periode voordat Tolsende hier lag.” In 2017 is er in de grond bij het gemeentehuis in Kruiningen een speld gevonden die dateert uit de negende tot elfde eeuw. “Die vondst toonde aan dat Kruiningen veel ouder is dan tot dan toe gedacht.”
Reconstructie
De huidige Olzendepolder tussen Yerseke en Krabbendijke verwijst in verbasterde vorm naar Tolsende. Ook liggen hier de 1e en 2e Tholseindeweg. De gemeente Reimerswaal hoopt na het archeologische onderzoek meer historische informatie te kunnen tonen aan inwoners en toeristen. Daarom werkt de gemeente mee aan het onderzoek. “Het gebied zelf is beperkt toegankelijk, maar je kunt bijvoorbeeld aan de rand van het verdronken dorp informatiepanelen of doorkijkborden plaatsen. En misschien kan Tolsende met de nieuwe documentatie deels gereconstrueerd worden.”
Meer uit Beveland
GOES - Fietsersbond Zeeland houdt op donderdag 30 oktober het eerste Fietscafé in Goes. In een informele en gezellige setting worden ervaringen gedeeld over fietsen in en rond de stad. De toegang is gratis en iedereen is welkom.
6 uur geleden
GOES - De voormalige vereniging Merkendealers Midden-Zeeland schenkt een bedrag van 1.500 euro aan de Stichting Sawasdee Kinderfonds. De gift is het sluitstuk van de opheffing van de vereniging, die jarenlang actief was voor autodealers op Walcheren en de Bevelanden.
9 uur geleden
HEINKENSZAND - Van 29 oktober tot en met 5 november is het de Week van de Pleegzorg. In deze week spreekt de gemeente Borsele, samen met de Zeeuwse pleegzorgorganisaties Juvent, WSG en Timon, haar waardering uit voor alle pleegouders. Zij bieden een veilig en liefdevol thuis aan kinderen die tijdelijk niet bij hun eigen ouders kunnen wonen.
13 uur geleden
GOES - Onder het motto "Beter stof op de kast dan stof op je hersens" organiseert De Zeeuwse Cirkel alweer sinds 2006 maandelijkse uitstapjes voor vrouwen uit heel Zeeland. De vereniging is in de afgelopen jaren flink gegroeid en hoopt binnenkort haar 180e lid te verwelkomen. Wat de Zeeuwse Cirkel uniek maakt, is de laagdrempelige combinatie van leren en ontmoeten. "Onze uitjes zijn educatief, verrijkend én gewoon heel gezellig."
18 uur geleden
GOES - Loes Meeuwisse, de huidige burgemeester van de gemeente Noord Beveland, wordt de nieuwe voorzitter van Stichting Landschapsbeheer Zeeland (SLZ). Zij volgt per 1 november 2025 de huidige voorzitter Ger van de Velde-de Wilde op, die na 8 jaar de rol overdraagt.
1 dag geleden
KORTGENE - Eind oktober starten de werkzaamheden voor de herinrichting van de zuidelijke Hoofdstraat in Kortgene. De uitvoering is in handen van EVS Infrabouw en duurt naar verwachting tot het voorjaar van 2026. Als alles volgens planning verloopt, is het werk in april of mei afgerond.
1 dag geleden
GOES - De gemeente Goes trekt extra geld uit voor de gedeeltelijke nieuwbouw van het Ostrea Lyceum aan de Fruitlaan. Het college vraagt de gemeenteraad om een aanvullend krediet van in totaal 2,6 miljoen euro beschikbaar te stellen, zodat het schoolgebouw en de installaties kunnen worden uitgebreid.
1 dag geleden