'Eldorado aan kennis in verdronken dorpen'
YERSEKE - De verdronken dorpen in de Oosterschelde en Westerschelde zijn eeuwenoud en kunnen ons nog veel leren, vertelt archeologisch adviseur van de gemeente Reimerswaal Karel-Jan Kerckhaert. Daarom is hij blij dat er onderzoek naar verdronken dorp Tolsende, dat in de Oosterschelde tussen Yerseke en Krabbendijke ligt, op stapel staat. “De stormvloeden van 1530 en 1532 vaagden een heel dorp in één keer weg, maar je ziet het nog wel liggen. Dat is bijna onvoorstelbaar.”
Archeologen van Erfgoed Zeeland hebben het onderzoek bij Tolsende voor dit jaar op de planning staan. Graven doen ze daarbij niet, licht Kerckhaert toe. “Dat kan hier alleen in uitzonderlijke gevallen, wanneer archeologische resten helemaal verloren dreigen te gaan.” De waardevolle tastbare herinneringen aan Tolsende blijven volgens hem goed bewaard in de bodem van de Oosterschelde. “Maar toch zijn er altijd bedreigingen, zoals door het opschonen van de bodem van oesters. Hierbij gaan buitendijkse archeologische resten wel deels verloren. Daarom is het belangrijk om ze nu te documenteren.”
Huizen
Verdronken dorpen herbergen volgens Kerckhaert ‘een eldorado aan kennis’. Dat weten de archeologen, omdat bij laag water historische resten gedeeltelijk bloot komen te liggen. “Je ziet dan de fundamenten van het dorp, met resten van bebouwing, maar ook van aardewerk. De contour van het dorp komt zo in beeld en je krijgt een indicatie van het aantal huizen en hoe de straatjes liepen.”
Hoeveel inwoners Tolsende telde, tot de Sint Felixvloed van 1530 en Allerheiligenvloed van 1532 het dorp overspoelde, zal volgens Kerckhaert schatten blijven. “Daarvoor moet je weten hoeveel mensen er in een huis woonden. Het is wel bekend dat (groot)ouders in die tijd meestal bij hun kinderen en kleinkinderen woonden. Daardoor woonden er meer mensen in een huis dan tegenwoordig.”
Vissen
De restanten vertellen ook dat mensen na de watersnoden in hun levensonderhoud gingen voorzien door te vissen, verwacht Kerckhaert. Vorig jaar is het onderzoek voor verdronken dorp Oud-Rilland, in de Westerschelde bij Bath, voltooid en daar stuitten de archeologen op sporen van visweren.
Ze vonden rijen houten paaltjes en stokjes in de klei. Die vormen bij afgaand water een steeds smaller wordende fuik waarin de vis gevangen wordt. Deze vismethode - weervissen - gebruiken vissers ook in deze tijd nog, voor kleine vissoorten, zoals ansjovis.
Ontstaan
Kerckhaert hoopt ook meer te ontdekken over het ontstaan van Tolsende. Er is een landkaart van Zuid-Beveland uit de zeventiende eeuw waarop het dorp is afgebeeld. De kracht van het water van de Ooster- en Westerschelde heeft grote invloed gehad op hoe de gemeente Reimerswaal er nu uitziet. “Misschien komen de archeologen ook nog wel vondsten en sporen tegen uit de periode voordat Tolsende hier lag.” In 2017 is er in de grond bij het gemeentehuis in Kruiningen een speld gevonden die dateert uit de negende tot elfde eeuw. “Die vondst toonde aan dat Kruiningen veel ouder is dan tot dan toe gedacht.”
Reconstructie
De huidige Olzendepolder tussen Yerseke en Krabbendijke verwijst in verbasterde vorm naar Tolsende. Ook liggen hier de 1e en 2e Tholseindeweg. De gemeente Reimerswaal hoopt na het archeologische onderzoek meer historische informatie te kunnen tonen aan inwoners en toeristen. Daarom werkt de gemeente mee aan het onderzoek. “Het gebied zelf is beperkt toegankelijk, maar je kunt bijvoorbeeld aan de rand van het verdronken dorp informatiepanelen of doorkijkborden plaatsen. En misschien kan Tolsende met de nieuwe documentatie deels gereconstrueerd worden.”
Meer uit Beveland
GOES - De leerlingen van groep 7 van de Bisschop Ernstschool in Goes hebben de afgelopen weken meegedaan aan het project "Oorlog in mijn buurt". Tijdens dit project vertelde archivaris Frank de Klerk over de oorlog in Goes en omgeving en meneer Laport vertelde in de klas over zijn jeugd in de Tweede Wereldoorlog. Ook verdiepten de leerlingen zich in de keuzes die mensen in de oorlog maakten. Het hoogtepunt van het project was wel het interviewen van mensen die de oorlog hebben meegemaakt én het presenteren van deze verhalen in het Bevrijdingsmuseum op 16 april.
2 uur geleden
GOES - Atletiekvereniging AV'56 te Goes doet dit jaar weer mee met de Bevrijdingsvuurestafetteloop. In de nacht van 4 op 5 mei brengen 24 atleten het bevrijdingsvuur vanuit Wageningen door de nacht heen naar Goes.
5 uur geleden
BORSELE - Terwijl huiseigenaren in Borsele hun woningen steeds beter isoleren, worden er tegelijkertijd maatregelen genomen voor een heel ander soort bewoners: vleermuizen.
8 uur geleden
GOES - Het dagelijks provinciebestuur wil onder meer extra geld investeren in wegen, natuur en schoon water en innovatieve startende ondernemers en mkb'ers financieel extra ondersteunen. Ook reserveert ze geld voor de aanpak Zeeland 2050 en de ontwikkeling van de provinciale organisatie. Dat blijkt uit de Voorjaarsnota 2025 die Gedeputeerde Staten van de provincie Zeeland presenteren.
12 uur geleden
GOES - Van voorleesfeestjes tot kunst met zeewier: in de meivakantie organiseert Bibliotheek Oosterschelde een gevarieerd Vakantiefestival voor kinderen van 2 tot 14 jaar. In meerdere vestigingen kunnen jonge bezoekers meedoen aan creatieve, leerzame én vrolijke activiteiten.
12 uur geleden
GOES - Een motorrijder is maandagmiddag ten val gekomen op de A58, nadat hij vermoedelijk werd afgesneden door een blauwe Mercedes. De 46-jarige man is per ambulance naar het ziekenhuis gebracht. Zijn toestand is onbekend. Het ongeluk veroorzaakte enige verkeersvertraging voor het overige verkeer.
1 dag geleden
GOES - In de meivakantie is er weer van alles te beleven in de Bibliotheek Oosterschelde. In verschillende vestigingen worden er leuke activiteiten georganiseerd voor kinderen tussen de 2 en 14 jaar. Van uitdagende workshops tot gezellige voorleesfeestjes: er is van alles te ontdekken!
1 dag geleden