Eeuwenoud orgel redden van ontmanteling

DOOR MARIELJA TEN BRUGGENCATE

Het orgel uit Beek is door de gebroeders De Rijckere in 1776 gebouwd. De Vlaamse orgelbouwers maakten het instrument voor de Hervormde kerk in Axel. In 1924 werd het instrument door firma A.S.J. Dekker uit Goes overgeplaatst naar de Protestantse Kerk in het Limburgse Beek. “Er zijn nog twee De Rijckere orgels over,” vertelt Bram de Wolf, secretaris van Stichting De Rijckere Orgel 1776. “Het ene werd gebouwd voor de Oostkerk en is daar nog altijd te horen. Het andere is een kleiner orgel en staat nu in Beek. We willen het naar de oud-katholieke Sint Augustinuskerk halen, want er is daar ruimte en de akoestiek is erg goed.” Dit orgel is uniek in zijn soort. Het is het enige eenklaviers orgel van de gebroeders De Rijckere dat vrijwel compleet bewaard is gebleven. In de loop der jaren hebben wel wat herstelwerkzaamheden aan het orgel plaatsgevonden.

Grote broer
Begin twintigste eeuw, nog in de Axelse periode, werden onder andere spaanbalgen vervangen door magazijnbalg, werd het handklavier vernieuwd, kreeg het orgel nieuwe ventielveren en enkele nieuwe pijpen en werden twee registers vervangen. Vanwege de kerkrestauratie in Beek werd het orgel in 1965 geheel gedemonteerd en voor een lange tijd opgeslagen. Een kleine twintig jaar later werd het orgel met zorg gerestaureerd en weer in elkaar gezet en weer klaar gemaakt om bespeeld te kunnen worden. “Dit orgel is heel geschikt voor muziek uit de 16de, 17de en 18de eeuw. Als het orgel naar Middelburg komt, is het op loopafstand van zijn ‘grote broer’, wat voor liefhebbers geweldig is. We willen masterclasses organiseren, aan educatie doen en concerten gaan geven, om een breder publiek te laten genieten van dit unieke instrument”. In 2020 en 2021 verzorgde de stichting al verschillende activiteiten om geld in te zamelen, waaronder het Sweelinck-weekend, diverse masterclasses en benefietconcerten.

Speciale wijn
De kerk in Beek is verkocht en zal in 2024 een andere bestemming krijgen. Het zou mooi zijn als het orgel weer terug naar Zeeland kan komen en kan blijven klinken. Wanneer het niet lukt om voldoende fondsen te werven zal het orgel ontmanteld en goed geconditioneerd opgeslagen moeten worden. Stichting De Rijckere Orgel 1776 heeft al verschillende fondsen bereid gevonden een bijdrage te doen, waarmee de stichting ongeveer de helft van het benodigde bedrag bij elkaar geworven heeft. Het Prins Bernhard Cultuurfonds verdubbelt iedere donatie die de stichting binnen weet te halen. “Particulieren, maar ook bedrijven, kunnen een van de dertien registers adopteren. Er zijn al zes registers geadopteerd en we hopen dat we voor de andere registers ook liefhebbers weten te vinden.” Voor wie houdt van een lekker wijntje is er speciale De Rijckere wijn. “Met Wijnkoperij & Wijnbar Vliegendt Hert hebben we een Franse rode Merlot en een Franse witte Chardonnay-Viognier uitgezocht. Roos Steger Design heeft er passende etiketten bij ontworpen.” Een vrije donatie is uiteraard ook mogelijk.

Meer informatie
Naast het inzamelen van geld zet de stichting zich actief in om mensen kennis te laten maken met orgelmuziek uit de 16de, 17de en 18de eeuw. Dit doen ze met concerten, masterclasses en informatieve bijeenkomsten. Benieuwd hoe het De Rijckere orgel uit Beek klinkt? Op de website www.derijckereorgel.nl zijn verschillende fragmenten te beluisteren en is meer informatie te vinden over het doneren en adopteren van een register.