De vele functies van ‘t Soepuus
GOES - Aan de Kleine Kade in Goes is de restauratie van het historische Soepuus, inclusief torentje, in volle gang. Tot 1809 had dit gebouw een hele andere functie: het was een getijdenwatermolen. Bert Boonman, de vroegere molenaar van de nabijgelegen Koornbloem in Goes, heeft zich verdiept in de geschiedenis van de watermolen. Het inspireerde hem om er een boekje én maquette aan te wijden.
Goes had tot 1810 een haven met een verbinding naar open water, het Schenge en Goese Diep. Het was een getijhaven met eb en vloed. “In 1484, en waarschijnlijk al eerder, is er aan de Molendijk een watermolen gebouwd”, ontdekte Boonman in de archieven. “Bij hoogwater werd water ingelaten in de Achterhaven en bij eb werd het water met flinke kracht afgevoerd naar de haven. De stroming bracht een waterwiel in beweging, voor het malen van graan. Omdat de molen op het getij werkte, verschoven de werktijden elke dag bijna een uur. Er werd zowel overdag als ‘s nachts gemalen, gemiddeld vier uur per getij. Alleen ‘s zondags had de molenaar een rustdag. De molen had een koppel maalstenen om tarwe en rogge te malen.”
Krijgsgevangenen
In 1809 kwam de watermolen stil te liggen na de bedijking van de Lodewijkpolder, later Wilhelminapolder genoemd. Door de aanleg van een sluis verdween het getij in de stadshaven. In die tijd heerste er grote armoede onder de bevolking van Nederland, schetst Boonman. “Levensmiddelen waren erg duur. In 1816 is de voorloper van de voedselbank opgericht; de ‘oecumenische spijsuitdeling’ aan minvermogenden’. Het was een ‘zuunige’ bedeling in de wintermaanden, die hoofdzakelijk bestond uit erwtensoep. Dat werd tweemaal per week uitgedeeld.” De soepkokerij was eerst in het Gasthuis gevestigd en in 1850 verhuisde het naar de watermolen. “In 1940 richtten de Duitsers een militaire keuken in het gebouw in. Op 19 mei 1940 is er voor het allerlaatst soep uitgedeeld, aan ongeveer duizend Franse krijgsgevangen.”
Zeldzaam
De watermolen is meerdere keren grondig verbouwd. Op basis van oude tekeningen uit 1735 en 1736 begon Boonman aan zijn maquette. “In 1853 zijn de kaaitoren en twee waterpoorten afgebroken. De poortklok, kaaiklokje - ook wel ‘Arbeidersklokje’ genoemd - dat daarvoor op vastgestelde uren in de ochtend en avond luidde, was overbodig geworden. In 1854 zijn het kaaiklokje en torentje met de windwijzer overgebracht naar de soepkokerij. Het kaaiklokje is in 1630 gegoten door Michael Burgerhuijs in Middelburg en weegt 202 Goese pond. Eén Goese pond is ongeveer 437 gram. Op het kaaiklokje staat het randschrift: ‘Michael.Burgerhuys.Me.Fecit.1630.Soli.Deo.Gloria’.”
In 1977 verleende Monumentenzorg subsidie voor de restauratie van de nokruitertoren met de windwijzer. “In 1980 is het monumentale en uiterst zeldzame uurwerk overgebracht naar Historisch Museum de Bevelanden in Goes. Het huidige uurwerk op het Soepuus is nieuw. De luidklok is niet het originele kaaiklokje. Op de huidige exemplaar is ‘soephuis’ te lezen. Het originele kaaiklokje is met vele andere klokken in 1943 door de Duitsers weggehaald en na enige omzwervingen na de oorlog in Sluis opgehangen.”
In 1991 was er weer een verbouwing. “De eerste verdieping van het gebouw is verhuurd aan de sociëteit Van Ongenugten Vrij en op de begane grond is de gaarkeuken veranderd in een douche- en toiletruimte voor havengebruikers. De Stichting Stadshaven heeft een aparte ingang in de aanbouw boven de vroegere sluis.” In 2001 is de kademuur voor de watermolen gerestaureerd. “Het gewelf in de kademuur is opnieuw aangebracht naar de bestektekening van 1735 en voorzien van een schildmuur, want er hoeft geen water meer door te stromen.”
Meer uit Beveland
GOES - De NVBS, vereniging van spoor- en tramliefhebbers, organiseert vrijdag 8 december in hotel Terminus in Goes een lezing. Jan Strooband gaat in op 'Turkije voordat de toeristenstroom op gang kwam'.
1 uur geleden
COLIJNSPLAAT - Met haar oma trots toekijkend heeft fotografe Janne van Gilst in zorgcentrum Cleijenborch in Colijnsplaat 'Een Suikerbieten sage' geopend. Deze expositie, die het Zeeuwse erfgoed van de suikerbiet eert, maakte Van Gilst samen met de leerlingen van de plaatselijke basisschool Het Stelleplankier. Zij spraken ouderen, onder wie Van Gilsts oma, over hun herinneringen aan de suikerbietenteelt. “Deze tentoonstelling is een mooi voorbeeld van hoe kunst verbindt", zei de Noord-Bevelandse cultuurwethouder Yvonne Maas, die de expo met kinderburgemeester Noor opende. In januari reist een uitgebreide versie van 'Een Suikerbieten sage' door naar de bibliotheek in Middelburg.
2 uur geleden
25 energiecoaches zijn in de gemeenten Borsele, Goes, Noord-Beveland, Kapelle en Reimerswaal beschikbaar om langs te komen bij mensen voor hulp bij energie besparen. Tot en met eind 2025 zet het team van vrijwillige coaches zich in om energiearmoede te bestrijden en kosteloos helpen ze iedereen die behoefte heeft aan hulp met energiekosten besparen en het huis verduurzamen.
10 uur geleden
GOES - Maandagavond heeft er brand gewoed in een auto aan de Patijnweg in Goes. De brand ontstond onder de motorkap van het voertuig. Brandweerlieden hadden het vuur gelukkig snel onder controle. Het voertuig stond op het moment dat bestuurder de brand opmerkte voor de stoplichten te wachten.
19 uur geleden
GOES - De gemeente Goes controleerde donderdagavond voor de tweede keer onverklaarbaar leegstaande panden. 'In drie woningen woonden arbeidsmigranten', laat de gemeente Goes weten. 'Er volgt een onderzoek of bewoning in deze huizen is toegestaan.'
1 dag geleden
VLISSINGEN - Er rijden minder treinen op het traject van Vlissingen naar Roosendaal vanwege verzakkingen in het spoor. Daarnaast moeten reizigers rekening houden met 30 minuten vertraging.
1 dag geleden
KLOETINGE - Op zondag 10 december is het Wereldlichtjesdag. Om 19.00 uur worden er overal ter wereld kaarsjes aangestoken voor overleden kinderen. 'Zo slingert in 24 uur een golf van licht over de hele wereld', aldus de organisatie. In de Geerteskerk in Kloetinge kunnen mensen samenkomen.
1 dag geleden