De vele functies van ‘t Soepuus
GOES - Aan de Kleine Kade in Goes is de restauratie van het historische Soepuus, inclusief torentje, in volle gang. Tot 1809 had dit gebouw een hele andere functie: het was een getijdenwatermolen. Bert Boonman, de vroegere molenaar van de nabijgelegen Koornbloem in Goes, heeft zich verdiept in de geschiedenis van de watermolen. Het inspireerde hem om er een boekje én maquette aan te wijden.
Goes had tot 1810 een haven met een verbinding naar open water, het Schenge en Goese Diep. Het was een getijhaven met eb en vloed. “In 1484, en waarschijnlijk al eerder, is er aan de Molendijk een watermolen gebouwd”, ontdekte Boonman in de archieven. “Bij hoogwater werd water ingelaten in de Achterhaven en bij eb werd het water met flinke kracht afgevoerd naar de haven. De stroming bracht een waterwiel in beweging, voor het malen van graan. Omdat de molen op het getij werkte, verschoven de werktijden elke dag bijna een uur. Er werd zowel overdag als ‘s nachts gemalen, gemiddeld vier uur per getij. Alleen ‘s zondags had de molenaar een rustdag. De molen had een koppel maalstenen om tarwe en rogge te malen.”
Krijgsgevangenen
In 1809 kwam de watermolen stil te liggen na de bedijking van de Lodewijkpolder, later Wilhelminapolder genoemd. Door de aanleg van een sluis verdween het getij in de stadshaven. In die tijd heerste er grote armoede onder de bevolking van Nederland, schetst Boonman. “Levensmiddelen waren erg duur. In 1816 is de voorloper van de voedselbank opgericht; de ‘oecumenische spijsuitdeling’ aan minvermogenden’. Het was een ‘zuunige’ bedeling in de wintermaanden, die hoofdzakelijk bestond uit erwtensoep. Dat werd tweemaal per week uitgedeeld.” De soepkokerij was eerst in het Gasthuis gevestigd en in 1850 verhuisde het naar de watermolen. “In 1940 richtten de Duitsers een militaire keuken in het gebouw in. Op 19 mei 1940 is er voor het allerlaatst soep uitgedeeld, aan ongeveer duizend Franse krijgsgevangen.”
Zeldzaam
De watermolen is meerdere keren grondig verbouwd. Op basis van oude tekeningen uit 1735 en 1736 begon Boonman aan zijn maquette. “In 1853 zijn de kaaitoren en twee waterpoorten afgebroken. De poortklok, kaaiklokje - ook wel ‘Arbeidersklokje’ genoemd - dat daarvoor op vastgestelde uren in de ochtend en avond luidde, was overbodig geworden. In 1854 zijn het kaaiklokje en torentje met de windwijzer overgebracht naar de soepkokerij. Het kaaiklokje is in 1630 gegoten door Michael Burgerhuijs in Middelburg en weegt 202 Goese pond. Eén Goese pond is ongeveer 437 gram. Op het kaaiklokje staat het randschrift: ‘Michael.Burgerhuys.Me.Fecit.1630.Soli.Deo.Gloria’.”
In 1977 verleende Monumentenzorg subsidie voor de restauratie van de nokruitertoren met de windwijzer. “In 1980 is het monumentale en uiterst zeldzame uurwerk overgebracht naar Historisch Museum de Bevelanden in Goes. Het huidige uurwerk op het Soepuus is nieuw. De luidklok is niet het originele kaaiklokje. Op de huidige exemplaar is ‘soephuis’ te lezen. Het originele kaaiklokje is met vele andere klokken in 1943 door de Duitsers weggehaald en na enige omzwervingen na de oorlog in Sluis opgehangen.”
In 1991 was er weer een verbouwing. “De eerste verdieping van het gebouw is verhuurd aan de sociëteit Van Ongenugten Vrij en op de begane grond is de gaarkeuken veranderd in een douche- en toiletruimte voor havengebruikers. De Stichting Stadshaven heeft een aparte ingang in de aanbouw boven de vroegere sluis.” In 2001 is de kademuur voor de watermolen gerestaureerd. “Het gewelf in de kademuur is opnieuw aangebracht naar de bestektekening van 1735 en voorzien van een schildmuur, want er hoeft geen water meer door te stromen.”
Meer uit Beveland
COLIJNSPLAAT - Tijdens de cursusavond van de EHBO vereniging Noord-Beveland in Colijnsplaat zette burgemeester Meeuwisse zeven jubilarissen in het zonnetje.
2 uur geleden
GOES - Wethouder Joan Veldhuizen opende onlangs speeltuin De Fanfaria in de wijk Aria. Voorzitter André Lindenbergh van wijkvereniging Overturia benadrukte de lange voorbereiding van dit groene project, mogelijk gemaakt door gemeente, aannemer, sponsors en buurtbewoners.
5 uur geleden
GOES - Bij Sleutelen Aan Vermogen (SAV) in Goes is op 15 september een nieuwe bulkmachine voor statiegeldverpakkingen geopend. De machine maakt het mogelijk om meer dan honderd flesjes en blikjes tegelijk in te leveren. Dat scheelt consumenten en organisaties met volle zakken of dozen veel tijd en moeite.
1 dag geleden
GOES - Om de zorg in Zeeland te behouden gaan de Zeeuwse ziekenhuizen Adrz en Zorg Saam meer samenwerken. 'Met concentratie van bepaalde operaties en de aanschaf van een chirurgie-robot kan belangrijke zorg in Zeeland behouden blijven', staat in een gezamenlijk persbericht van de beide ziekenhuizen. 'Dit is een belangrijke stap voor de Zeeuwse ziekenhuiszorg en dat vindt ook CZ, de grootste zorgverzekeraar in Zeeland.'
1 dag geleden
GOES - Bij het station in Goes heeft maandagmiddag vermoedelijk een vechtpartij plaatsgevonden waarbij een groep jongeren betrokken was.
1 dag geleden
KLOETINGE - Met een feestelijke aftrap hebben VV Kloetinge en de gemeente Goes zaterdag 13 september de vernieuwde sportvelden op sportpark Wesselopark officieel in gebruik genomen. Daarmee werd een traject afgesloten dat al in 2021 begon met de voorbereidingen.
2 dagen geleden
WISSENKERKE - Het kleine dijkhuisje aan de Oosterschelde bij Wissenkerke bestaat dit jaar precies 100 jaar. Ooit was het een onmisbare werkplek voor de dijkbaas, die vanaf hier de veiligheid van de dijken bewaakte. "Het was vaak penibel, maar ook een mooie tijd," vertelt voormalig dijkbaas Bas van Liere. In 1970 begon Van Liere bij het waterschap Noord-Beveland. Het werk als dijkbaas betekende lange nachten en barre omstandigheden. "We hadden niet die goede jassen van tegenwoordig. Je stond daar maar in de kou en nattigheid. Als het stormde, vloog het water soms over de kruin en werd het gras zwart van het zout."
2 dagen geleden