De vele functies van ‘t Soepuus
GOES - Aan de Kleine Kade in Goes is de restauratie van het historische Soepuus, inclusief torentje, in volle gang. Tot 1809 had dit gebouw een hele andere functie: het was een getijdenwatermolen. Bert Boonman, de vroegere molenaar van de nabijgelegen Koornbloem in Goes, heeft zich verdiept in de geschiedenis van de watermolen. Het inspireerde hem om er een boekje én maquette aan te wijden.
Goes had tot 1810 een haven met een verbinding naar open water, het Schenge en Goese Diep. Het was een getijhaven met eb en vloed. “In 1484, en waarschijnlijk al eerder, is er aan de Molendijk een watermolen gebouwd”, ontdekte Boonman in de archieven. “Bij hoogwater werd water ingelaten in de Achterhaven en bij eb werd het water met flinke kracht afgevoerd naar de haven. De stroming bracht een waterwiel in beweging, voor het malen van graan. Omdat de molen op het getij werkte, verschoven de werktijden elke dag bijna een uur. Er werd zowel overdag als ‘s nachts gemalen, gemiddeld vier uur per getij. Alleen ‘s zondags had de molenaar een rustdag. De molen had een koppel maalstenen om tarwe en rogge te malen.”
Krijgsgevangenen
In 1809 kwam de watermolen stil te liggen na de bedijking van de Lodewijkpolder, later Wilhelminapolder genoemd. Door de aanleg van een sluis verdween het getij in de stadshaven. In die tijd heerste er grote armoede onder de bevolking van Nederland, schetst Boonman. “Levensmiddelen waren erg duur. In 1816 is de voorloper van de voedselbank opgericht; de ‘oecumenische spijsuitdeling’ aan minvermogenden’. Het was een ‘zuunige’ bedeling in de wintermaanden, die hoofdzakelijk bestond uit erwtensoep. Dat werd tweemaal per week uitgedeeld.” De soepkokerij was eerst in het Gasthuis gevestigd en in 1850 verhuisde het naar de watermolen. “In 1940 richtten de Duitsers een militaire keuken in het gebouw in. Op 19 mei 1940 is er voor het allerlaatst soep uitgedeeld, aan ongeveer duizend Franse krijgsgevangen.”
Zeldzaam
De watermolen is meerdere keren grondig verbouwd. Op basis van oude tekeningen uit 1735 en 1736 begon Boonman aan zijn maquette. “In 1853 zijn de kaaitoren en twee waterpoorten afgebroken. De poortklok, kaaiklokje - ook wel ‘Arbeidersklokje’ genoemd - dat daarvoor op vastgestelde uren in de ochtend en avond luidde, was overbodig geworden. In 1854 zijn het kaaiklokje en torentje met de windwijzer overgebracht naar de soepkokerij. Het kaaiklokje is in 1630 gegoten door Michael Burgerhuijs in Middelburg en weegt 202 Goese pond. Eén Goese pond is ongeveer 437 gram. Op het kaaiklokje staat het randschrift: ‘Michael.Burgerhuys.Me.Fecit.1630.Soli.Deo.Gloria’.”
In 1977 verleende Monumentenzorg subsidie voor de restauratie van de nokruitertoren met de windwijzer. “In 1980 is het monumentale en uiterst zeldzame uurwerk overgebracht naar Historisch Museum de Bevelanden in Goes. Het huidige uurwerk op het Soepuus is nieuw. De luidklok is niet het originele kaaiklokje. Op de huidige exemplaar is ‘soephuis’ te lezen. Het originele kaaiklokje is met vele andere klokken in 1943 door de Duitsers weggehaald en na enige omzwervingen na de oorlog in Sluis opgehangen.”
In 1991 was er weer een verbouwing. “De eerste verdieping van het gebouw is verhuurd aan de sociëteit Van Ongenugten Vrij en op de begane grond is de gaarkeuken veranderd in een douche- en toiletruimte voor havengebruikers. De Stichting Stadshaven heeft een aparte ingang in de aanbouw boven de vroegere sluis.” In 2001 is de kademuur voor de watermolen gerestaureerd. “Het gewelf in de kademuur is opnieuw aangebracht naar de bestektekening van 1735 en voorzien van een schildmuur, want er hoeft geen water meer door te stromen.”
Meer uit Beveland
MIDDELBURG - De Zeeuwse Milieufederatie heeft samen met toen andere belangenorganisaties de Staat der Nederlanden aangeklaagd voor de schadelijke gevolgen van PFAS-verontreiniging. De organisaties hebben Knoops' advocaten in de arm genomen en de rechtszaak begint op 7 augustus bij de rechtbank in Den Haag. In de rechtszaak wordt onder meer verwezen naar de hoge concentraties PFAS in de Westerschelde.
10 uur geleden
GOES - Donderdag om 9.00 uur is een evenement bij CIOS Zuidwest-Nederland begonnen: studenten zijn gedurende 24 uur non-stop in beweging, allemaal voor het goede doel. In samenwerking met stichting Het Vergeten Kind zullen de studenten geld inzamelen om kwetsbare kinderen een onvergetelijke ervaring te bezorgen. Het evenement vindt plaats in het Omnium in Goes en is open voor publiek, met vrije inloop.
13 uur geleden
's-HEER ARENDSKERKE - De brandweer heeft donderdagochtend haar handen vol gehad aan een in brand gevlogen hybride auto. Het voertuig is uitgebrand.
13 uur geleden
VLISSINGEN-OOST - In Vlissingen-Oost worden momenteel de fundamenten gelegd voor een baanbrekend project: het Prinses Elisabeth Energie Eiland voor de Belgische kust. Het eerste van de 23 immense betonnen caissons is bijna gereed. Deze mijlpaal trok vandaag hoog bezoek uit België naar Vlissingen-Oost, waar de bouw van deze innovatieve constructie plaatsvindt. De Belgische premier Alexander De Croo, minister van Energie Tinne Van der Straeten en staatssecretaris voor Relance en Strategische Investeringen Thomas Dermine een bezoek aan de caissonwerf in Vlissingen.
1 dag geleden
OVEZANDE - In dit jaar waarin Ovezande 700 jaar bestaat, viert de katholieke kerk in het dorp het 165-jarig bestaan. 'Daarmee is de kerk de oudste nog originele katholieke kerk van deze regio', aldus de kerkgemeente, die een expositie organiseert.
1 dag geleden
KORTGENE - IKC De Zuidvliet in Kortgene heeft een nieuw, groen schoolplein en dat is donderdag groots gevierd.
2 dagen geleden
GOES - Na een verbouwing van enkele maanden wordt de kerk van de Vrije Evangelische Gemeente (VEG) aan de Beatrixlaan te Goes begin mei weer in gebruik genomen.
2 dagen geleden