De toekomstige eiwitbronnen hangen aan lijnen in zee
Een harde, zilte zeewind waait langs grote blauwe tanks aan de kust van Yerseke bij het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ). In die tanks experimenteert marien bioloog Klaas Timmermans met het kweken van duurzaam zeevoedsel. „Hier, pak hem maar vast, hij bijt niet hoor”, zegt de marien bioloog terwijl hij het deksel van een tank optilt en iets glimmends eruit pakt.
Het is geen vis, maar een gladde, bruine sliert zeewier van ongeveer een meter lang. Hij voelt aan als een plastic boodschappentas. „Dit is bruinwier, Saccharina latissima, hierin zit veel suiker en meer eiwit dan in melk. Bruinwier bevat zo’n 10 procent eiwit, koemelk ongeveer 3,5.”
Zeewier wordt een belangrijke eiwitbron voor mensen, als het aan hem ligt. Timmermans: „Nu consumeren we mondjesmaat zeewier. Bijvoorbeeld E-nummer 406, agaragar, wordt gebruikt in sommige merken chocolademelk en in sommige tandpasta om een gelachtige structuur te maken. En, de meeste mensen kennen zeewier van sushi.”
Maar zeewier zou een grotere rol in ons dieet kunnen spelen, zegt Timmermans: „Slechts 1 procent van ons voedsel komt uit oceanen, terwijl zo’n 70 procent van de aarde bedekt is met oceanen. En het voedsel dat wél uit zee komt, eten we niet efficiënt. De gezonde vetzuren in bijvoorbeeld tonijn komen indirect uit algen. Om één kilo tonijn te kweken, is ongeveer tienduizend kilo aan algen nodig. Hoe lager je in de voedselketen eet, hoe minder voedsel verloren gaat. Bovendien heb ik hier geen pesticiden nodig en ik hoefde hier geen oerwoud voor te kappen.”
Als een aardappelboerSinds 2012 onderzoekt Timmermans met collega’s onder meer de voortplanting van zeewier, om te kijken hoe ze jonge zeewierplantjes kunnen kweken met de juiste eigenschappen. „Net als hoe een aardappelboer pootaardappelen wil met bepaalde eigenschappen, wil een zeewierboer zeewier verbouwen met bijvoorbeeld zo veel mogelijk eiwit.”
De voortplanting van zeewier is complex, legt de bioloog uit: „Ze planten zich niet voort met bloemen en zaden. Meer zoals varens. Volwassen zeewier kan besluiten om sporen te vormen in het blad. Dat zijn microscopische, ronde cellen en zitten in de lichte vlekken in zeewier.”
Hij wijst naar lichte vlekken in de donkerbruine sliert, met een diameter van enkele centimeters. „Sporen groeien uit tot mannelijke óf vrouwelijke geslachtsdragers. Die heten gametofyten en kunnen een poosje individueel in het water leven. Na een tijdje bevrucht een gametofyt een vrouwelijke cel en zo ontstaat er nieuwe zeewier. Die groeit vervolgens door fotosynthese, net als planten.”
Door veredeling, het bij elkaar brengen van wieren van verschillende genetische oorsprong, proberen Timmermans en zijn collega’s om wieren met „betere” eigenschappen te krijgen. Dit werkt tot nu toe alleen nog bij bruinwier en groenwier. Bij roodwieren nog niet.
Binnen in de tanks controleren Timmermans en zijn collega’s de hoeveelheid turbulentie, stikstof, licht en temperatuur om te onderzoeken onder welke omstandigheden verschillende soorten het beste groeien.
Hoe verbouwen zeewierboeren straks zeewier búíten zulke tanks, op zee? Timmermans: „Aan een lijn onder water. Het handige is dat zeewier geen bindingsangst heeft. Kleine, pasgeboren zeewierplantjes hechten zich aan van alles, ook aan een draad die een zeewierboer in zee kan spannen. Wij kunnen hier kleine plantjes kweken in het lab en die kunnen in het zeewater uitgroeien tot wel twee meter.”
Dikke celwandenMaar dat klinkt makkelijker dan het is. Vóór zeewier grootschalig de markt op kan, moeten marien biologen nog een aantal problemen oplossen. Het eerste is dat eiwitten moeilijk uit zeewier te halen zijn. De marien bioloog opent een andere tank en vist daaruit een groene sliert. „In zeesla, Ulva lactuca, zit maar liefst zo’n 10 à 15 procent eiwit. Deze is mooi donkergroen. Hoe donkerder de zeesla, hoe meer eiwit.” Alleen: zeewier heeft dikke celwanden. Dat maakt het lastig om eiwit uit zeewier te halen. „We onderzoeken of we dat met enzymen uit mariene schimmels kunnen doen. Van die enzymen denken we dat ze de celwanden oplossen en opgeloste eiwitten kunnen vrijmaken.”
De marien bioloog loopt het NIOZ-gebouw binnen. „Geen veldwerkschoenen achter dit punt”, staat er op de deur. In zijn kantoorkamer heeft hij eindeloos uitzicht op een gladde Oosterschelde. „Vandaag ziet het er kalm uit, maar een zee is geen vriendelijke omgeving. Dat is het tweede probleem. Er zijn hoge golven die al talloze zeewierkweek-experimenten hebben weggespoeld. Wie wil er nu geen zeeboer worden?” zegt hij sarcastisch. Er zijn verschillende zeewierboerderijen in de Oosterschelde, maar dat is op een kleine, beschutte locatie zónder al te veel golven. Een gebied als de Oosterschelde is te klein voor grootschalige zeewierteelt.
Een ander probleem is dat zeewier snel gaat rotten. „Een aardappel kun je prima wekenlang bewaren, maar zeewierbladeren begin ik hier al na één dag te ruiken. We weten nog niet hoe we dat op een betaalbare, duurzame manier kunnen oplossen.”
Aan de muur in zijn kantoor hangt een foto van koning Willem-Alexander en Timmermans met een bruinwier bij een zeewiertank. Timmermans: „Hij vond het prachtig. Er komt steeds meer aandacht voor zeewier als voedsel. Ik denk dat het nog ongeveer vijf à tien jaar duurt voor zeewier grootschalig op de markt komt.”
Ligt er dan zeewier op ons boord zoals spinazie? „Nee”, zegt Timmermans. „Zeewier heeft een heel intense smaak. Ik verwacht eerder dat we zeewier vooral innemen als eiwitsupplement. Ik gebruik het wel regelmatig als smaakversterker tijdens het koken. Dat wel.”
(Bron: NRC 050922)
Meer uit Zeeland
MONO is de verantwoordelijkheid van iedereen’ Met 55 chauffeurs, die dagelijks op de weg zitten, is verkeersveiligheid een belangrijk thema. Leonie van Benten, Customs Coordinator & QHSE Manager bij Tieleman Logistics in Kloosterzande legt het als volgt uit: “Onze grootste en belangrijkste prioriteit is dat iedere chauffeur ’s avonds weer goed, gezond en veilig naar huis kan.” Met dat dagelijkse streven in haar achterhoofd, kon Leonie niet om het MONO Helden stokje heen. “Ik vind het een goede manier om organisatie breed te kijken naar de afleidingen achter het stuur. Iedereen binnen ons bedrijf draagt een verantwoordelijkheid om die afleiding zoveel mogelijk te beperken. Dat begint bij bewustwording en daarbij helpt het MONO Helden stokje ons.” Tieleman Logistics is van oudsher een familiebedrijf. De naam prijkt al meer dan 100 jaar op vrachtwagens. Vijf jaar geleden heeft het bedrijf een flinke professionaliseringsslag gemaakt. Inmiddels wordt veel meer gedaan dan transport alleen. “We zijn een professionele partner in de totale supply chain van onze klanten. Dat betekent dat we bijvoorbeeld ook opslag verzorgen, labelen, ompakken en monsterafname. Natuurlijk vergt dat ook een verandering in de bedrijfsorganisatie. Om die reden hebben we grote aanpassingen gedaan, zoals het automatiseren van bedrijfsprocessen en de magazijn inrichtingen.” Oog voor het menselijke aspect Bij Tieleman Logistics werken momenteel 110 mensen. De helft daarvan is aan de slag als chauffeur. Het bedrijf heeft een eigen vloot met uiteenlopende vrachtwagens voor uiteenlopende opdrachten. Veiligheid is een belangrijk aandachtspunt. Zo vertelt Leonie dat alle vrachtwagens zijn uitgerust met de allernieuwste snufjes op dat gebied. “Toch, je kunt zoveel techniek installeren als je wilt, we hebben altijd ook te maken met het menselijke aspect. We hebben chauffeurs, die dagelijks op de weg zitten en we weten allemaal: een foutje is zo gemaakt. Ik was al langere tijd aan het nadenken hoe we juist dat aspect kunnen aankaarten, toen ik hoorde over MONO. Het werd helemaal aantrekkelijk toen bleek dat Dek Rijscholen het stokje aan ons zou overdragen. Dat is namelijk een partner met wie wij veel samenwerken.”
2 maanden geledenHorecabeurs Goes 2025: Dé horecavakbeurs van Zuidwest-Nederland! Op 17 en 18 maart 2025 vindt de Horecabeurs Goes plaats in het hart van Zeeland. Dit jaarlijkse evenement is dé horecavakbeurs voor Zuidwest-Nederland, waar ondernemers uit de horeca, recreatie en toerisme samenkomen om inspiratie op te doen en nieuwe zakelijke kansen te ontdekken.
3 maanden geledenBoutique Hotel Philippine viert het bereiken van het hoogste punt van de bouw Philippine, 1 november 2024 — Boutique Hotel Philippine heeft een belangrijke mijlpaal bereikt: het hoogste punt van de bouw is een feit! Na maanden van intensieve werkzaamheden is het hotel nu wind- en waterdicht. Om deze prestatie te vieren, organiseert Boutique Hotel Philippine een feestelijke bijeenkomst voor alle betrokkenen en geïnteresseerden.
6 maanden geleden‘Natuurlijk MONO, voor onszelf en voor alle cursisten’ Dek Opleidingen heeft recent het Mono Helden-stokje overgenomen van De Baar Touringcars. Als nieuwe MONO Held besteedt Dek Opleidingen in de komende periode nadrukkelijk aandacht aan het voorkomen van smartphone gebruik in het verkeer. “Onze focus is tweeledig. Allereerst willen we werken aan bewustwording onder onze eigen medewerkers”, legt directeur Jos Dek uit. “Daarnaast willen we ook een begin maken met aandacht voor deze vorm van verkeersveiligheid in onze verkeersopleidingen. Wij leiden als het ware de nieuwe lichting op en kunnen zodoende bijdragen aan de verkeersveiligheid in onze regio.” Als nieuwe MONO Held is Dek Opleidingen in Goes ambassadeur van de MONO-campagne van het Regionaal Orgaan Verkeersveiligheid Zeeland (ROVZ). Dit sluit goed aan bij de activiteiten van dit Zeeuwse familiebedrijf. Al sinds 1976 richt Dek zich op verkeerslessen. “Ons aanbod is inmiddels breed en loopt uiteen van rijopleidingen - van personenauto tot bus, vrachtwagen en trekker - tot beroepsopleidingen, waaronder opleidingen voor intern transport, Code 95 opleidingen voor beroepschauffeurs, maar bijvoorbeeld ook VCA, BHV en cursussen Veilig werken langs de weg.” Jos vertelt verder dat zijn bedrijf inmiddels drie vestigingen heeft, namelijk in Goes, Terneuzen en Halsteren. Daar werken circa 85 medewerkers. Klanten zijn particulieren, lokale bedrijven en daarnaast grote, landelijk opererende partijen. “De Baar Touringcars is één van onze klanten. Zij besteden veel aandacht aan het voorkomen van afleiding achter het stuur. Zij deden de suggestie om het stokje van hen over te nemen.”
7 maanden geledenStellendam, 15 augustus 2024 – Na een periode van schaarste worden er in de wateren rondom Stellendam en de Voordelta weer volop garnalen gevangen. Dat heeft een sterk verlagend effect gehad op de inkoopprijs bij de visafslag. De afgelopen week werd er voor een kilo ongepelde garnalen minder dan de helft betaald in vergelijking met Week 15, toen de inkoopprijzen het hoogst waren. Dat meldt de Stellendamse Garnalen Pel Centrale BV (SGPC BV). Ondernemer Evert de Blok van SGPC is blij met de ontwikkeling. “Garnalen zijn weer betaalbaar geworden. In de eerste helft van het jaar waren de vangsten enorm teruggelopen. Dat had te maken met het koude weer en een overschot aan wijting, die ook dol zijn op garnalen. Daardoor explodeerden de inkoopprijzen en werd het voor restaurants en consumenten een wel heel erg exclusief product. Culinaire klassiekers als de Stellendamse garnalencocktail of een Tomaat met Stellendamse garnalen werden door de hoge prijzen noodgedwongen van de menukaart gehaald. Nu de vangsten van formaat Type 2 - Grande en 3 - Moyenne fors toenemen, zijn de prijzen daarvan ook spectaculair gedaald. En dat is goed nieuws voor de horeca, de viswinkels en hun klanten. Het aanbod van het grootste Type 1 – Superieur is nog beperkt, maar dat zal ook in de komende weken toenemen.”
8 maanden geledenVan 7 t/m 14 september organiseert Nationaal Park Oosterschelde de 16e editie van de Oosterscheldeweek. Tijdens de Oosterscheldeweek kan iedereen, van jong tot oud, dit prachtige gebied ontdekken en beleven.
8 maanden geledenContacta, het jaarlijkse netwerkevent voor ondernemers, vindt dit jaar plaats op 5, 6 en 7 november in de Zeelandhallen in Goes. Dit evenement is dé plek waar bedrijven en professionals uit diverse sectoren samenkomen om te netwerken, kennis te delen en nieuwe zakelijke kansen te ontdekken. Met een breed scala aan exposanten, interessante lezingen en workshops, biedt Contacta een unieke gelegenheid om je zakelijke netwerk uit te breiden en op de hoogte te blijven van de nieuwste trends en ontwikkelingen in jouw branche. Het thema van dit jaar, "Sterke Schakels," weerspiegelt onze overtuiging dat succesvolle verbindingen en samenwerkingen essentieel zijn voor groei en veerkracht, zowel op individueel als op organisatorisch niveau. Door de focus te leggen op sterke schakels willen we de kracht benadrukken van het verbinden van verschillende partijen, ideeën en talenten. Dit thema is niet alleen relevant voor het bedrijfsleven, maar ook voor onderwijsinstellingen, overheden en andere belanghebbenden. Het onderstreept het belang van samenwerking en synergie om gemeenschappelijke doelen te bereiken en uitdagingen gezamenlijk aan te pakken.
8 maanden geleden