Raad van State: disfunctioneren van rechtsstaat ligt op de loer
DEN HAAG (ANP) - De democratische rechtsstaat functioneert weliswaar, maar staat onder druk, ziet de Raad van State. "Daarom is blijvende aandacht, versterking én doorontwikkeling nodig om de rechtsstaat weerbaar en vitaal te houden", schrijft het hoogste adviesorgaan van de regering in een beschouwing in het donderdag verschenen jaarverslag. Als de kwetsbare vertrouwensrelatie tussen overheid en burgers en tussen burgers onderling niet verbetert, ligt "disfunctioneren van de rechtsstaat op de loer", waarschuwt de RvS.
Ondermijning van de rechtsstaat dreigt ook door "de neiging binnen het overheidsbestuur om de waarden van de democratische rechtsstaat niet zozeer als minimumwaarborg te beschouwen, maar als een streefmaximum", schrijft De RvS. Die ziet wetsvoorstellen langskomen waarbij de randen van de wet worden opgezocht. De wetgever moet niet over de grens heengaan, benadrukt de Raad.
Een voorbeeld is het initiatiefvoorstel van de VVD om het regime voor zware criminelen strenger te maken, zoals het stellen van een maximum aan het bezoek dat een gedetineerde mag ontvangen. Het loslaten van een wettelijk minimum is in strijd met de grondrechten, oordeelde de Raad daarover. Ook zware criminelen hebben grondrechten.
Toegang tot de rechter
Als de waarden van de democratische rechtstaat als maximum worden gezien, vergroot dat bovendien "de kans dat door de rechtsstatelijke bodem wordt gezakt, zoals in het recente verleden in enkele gevallen is gebeurd", waarschuwt de RvS.
De Raad doelt daarbij op het beknibbelen op de sociale advocatuur en de rechtsbijstand. Ook voor mensen die minder draagkrachtig zijn, moet toegang tot de rechter verzekerd zijn.
Polarisatie
Ook waarschuwt de Raad voor de toenemende polarisatie en fragmentatie in de samenleving. Burgers haken af en het maatschappelijk ongenoegen uit zich in "verschillende zorgwekkende vormen, zoals structureel wantrouwen, extreme tegenstellingen tussen bevolkingsgroepen en tussen politieke groeperingen, en zelfs complotdenken."
Onderhoud en versterking "van de dijken van de rechtsstaat hebben dus prioriteit", zegt de RvS in zijn beschouwing.
De Raad van State benadrukt dat een goed functionerende rechtsstaat hard nodig is om de enorme hoeveelheid, zich opstapelende, opgaven waar Nederland voor staat het hoofd te bieden. "Maatschappelijke opgaven die vaak al eerder hadden kunnen en moeten worden aangepakt, nemen toe. De overheid loopt al langere tijd op haar tandvlees, wordt overvraagd en maakt mede daardoor fouten."
Meer uit Binnenland
ARNHEM (ANP) - Het Openbaar Ministerie gaat in hoger beroep tegen de straf die een moeder uit Apeldoorn kreeg voor het ruim twintig jaar mishandelen van haar vier dochters. Het OM had tien jaar cel geëist, de rechtbank gaf haar maandag tien maanden cel.
1 uur geleden
HILVERSUM (ANP) - De NPO zendt in mei het Eurovisie Songfestival uit op NPO 1, ook nu omroep AVROTROS heeft besloten om in 2026 niet deel te nemen aan de editie in Wenen. Dat meldt de NPO vrijdag.
1 uur geleden
ROTTERDAM (ANP) - De politie heeft deze week een 78-jarige man in Rotterdam opgepakt op verdenking van seksueel misbruik van kinderen in de Filipijnen en het livestreamen daarvan. Hij had volgens het Openbaar Ministerie contact met een Filipijnse vrouw die de livestreams voor hem regelde. De Filipijnse politie arresteerde haar in oktober en bevrijdde toen vier kinderen uit de misbruiksituatie.
2 uur geleden
IJMUIDEN (ANP) - Greenpeace en stichting Frisse Wind doen vrijdag bij het Openbaar Ministerie aangifte tegen Tata Steel, laten de organisaties weten. Volgens een recent verslag van de omgevingsdienst is vorig jaar een hogere uitstoot van bepaalde stoffen gemeten door het staalbedrijf in IJmuiden.
4 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Als het huidige beleid wordt voortgezet, stijgt het aantal verkeersslachtoffers de komende decennia sterk. Het verwachte aantal verkeersdoden ligt in 2040 dan tussen de 720 en 760, tegenover 675 in 2024. Dat staat in een rapport van het Instituut voor Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV).
5 uur geleden
HILVERSUM (ANP) - De NPO respecteert het besluit van AVROTROS om in 2026 niet deel te nemen aan het Eurovisie Songfestival in Wenen. Dat laat een woordvoerder donderdagavond weten. "We onderzoeken op dit moment de mogelijkheden om het Eurovisie Songfestival alsnog bij de Nederlandse kijkers te brengen en hopen daar snel op terug te komen", meldt de NPO.
18 uur geleden
LEEUWARDEN (ANP) - De vijf verdachten die donderdag voor de rechtbank verschenen in een groot proces dat draait om een groep vermeende soevereinen, blijven in de cel tot de volgende zitting. Dat heeft de rechtbank in Leeuwarden beslist. Justitie verdenkt de mannen ervan onderdeel te zijn van een groep die een anti-institutioneel gedachtegoed aanhangt en vanuit die overtuiging aanslagen wilde plegen. De verdachten ontkennen dit.
18 uur geleden