Raad van State: disfunctioneren van rechtsstaat ligt op de loer
DEN HAAG (ANP) - De democratische rechtsstaat functioneert weliswaar, maar staat onder druk, ziet de Raad van State. "Daarom is blijvende aandacht, versterking én doorontwikkeling nodig om de rechtsstaat weerbaar en vitaal te houden", schrijft het hoogste adviesorgaan van de regering in een beschouwing in het donderdag verschenen jaarverslag. Als de kwetsbare vertrouwensrelatie tussen overheid en burgers en tussen burgers onderling niet verbetert, ligt "disfunctioneren van de rechtsstaat op de loer", waarschuwt de RvS.
Ondermijning van de rechtsstaat dreigt ook door "de neiging binnen het overheidsbestuur om de waarden van de democratische rechtsstaat niet zozeer als minimumwaarborg te beschouwen, maar als een streefmaximum", schrijft De RvS. Die ziet wetsvoorstellen langskomen waarbij de randen van de wet worden opgezocht. De wetgever moet niet over de grens heengaan, benadrukt de Raad.
Een voorbeeld is het initiatiefvoorstel van de VVD om het regime voor zware criminelen strenger te maken, zoals het stellen van een maximum aan het bezoek dat een gedetineerde mag ontvangen. Het loslaten van een wettelijk minimum is in strijd met de grondrechten, oordeelde de Raad daarover. Ook zware criminelen hebben grondrechten.
Toegang tot de rechter
Als de waarden van de democratische rechtstaat als maximum worden gezien, vergroot dat bovendien "de kans dat door de rechtsstatelijke bodem wordt gezakt, zoals in het recente verleden in enkele gevallen is gebeurd", waarschuwt de RvS.
De Raad doelt daarbij op het beknibbelen op de sociale advocatuur en de rechtsbijstand. Ook voor mensen die minder draagkrachtig zijn, moet toegang tot de rechter verzekerd zijn.
Polarisatie
Ook waarschuwt de Raad voor de toenemende polarisatie en fragmentatie in de samenleving. Burgers haken af en het maatschappelijk ongenoegen uit zich in "verschillende zorgwekkende vormen, zoals structureel wantrouwen, extreme tegenstellingen tussen bevolkingsgroepen en tussen politieke groeperingen, en zelfs complotdenken."
Onderhoud en versterking "van de dijken van de rechtsstaat hebben dus prioriteit", zegt de RvS in zijn beschouwing.
De Raad van State benadrukt dat een goed functionerende rechtsstaat hard nodig is om de enorme hoeveelheid, zich opstapelende, opgaven waar Nederland voor staat het hoofd te bieden. "Maatschappelijke opgaven die vaak al eerder hadden kunnen en moeten worden aangepakt, nemen toe. De overheid loopt al langere tijd op haar tandvlees, wordt overvraagd en maakt mede daardoor fouten."
Meer uit Binnenland
DEN HAAG (ANP) - In de eerste zes maanden van 2025 waren er 678 aanslagen met explosieven en pogingen daartoe, tegenover 610 in het eerste halfjaar van vorig jaar. Dat is een stijging van 5 procent, blijkt uit cijfers die het ANP heeft opgevraagd bij de politie.
42 minuten geleden
DE BILT (ANP) - Na veel weerwaarschuwingen de afgelopen dagen van het KNMI kleurt Nederland woensdagavond weer volledig groen. Dat betekent dat er een einde is gekomen aan de extreme hitte en de fikse onweersbuien met windstoten.
10 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - De provincie Zuid-Holland heeft 100.000 euro beschikbaar gesteld voor ondernemers langs het Valkenburgse Meer, als tegemoetkoming voor gemiste inkomsten. De recreatieplas bij Leiden was bijna drie maanden afgesloten, nadat een stuk van de oever was ingestort. De gemeente Katwijk trok de noodverordening vorige week in. Het grootste deel van het gebied is nu weer toegankelijk voor recreanten, zoals surfers en wandelaars.
11 uur geleden
LICHTENVOORDE (ANP) - Orgel Joke is de nieuwe zaterdagheadliner op het festival Zwarte Cross in Lichtenvoorde. Ze vervangt op 19 juli Goldband, die zich vorige maand terugtrok om de omstreden nieuwe Amerikaanse eigenaar KKR. Ook Mental Theo, Bökkers, Jeffrey Parmentier, Sven Versteeg en Frans Bauer zullen het hoofdpodium betreden.
12 uur geleden
DE BILT (ANP) - Het gebied waar code oranje is afgegeven wegens verwachte zware onweersbuien is uitgebreid met de provincies Groningen en Drenthe, meldt het KNMI. Eerder gold die weerwaarschuwing al in de provincies Limburg, Gelderland en Overijssel.
13 uur geleden
UTRECHT (ANP) - Het spoor heeft woensdag verspreid over het land te kampen met verstoringen. Er is onder meer een wisselstoring tussen Amsterdam en Schiphol, tussen Breda en Roosendaal is er een seinstoring en op diverse trajecten staan defecte treinen.
14 uur geleden
AMSTERDAM (ANP) - De politie heeft een 38-jarige man uit Amsterdam aangehouden die wordt verdacht van het bedreigen van Douwe Bob.
16 uur geleden