Raad van State: disfunctioneren van rechtsstaat ligt op de loer
DEN HAAG (ANP) - De democratische rechtsstaat functioneert weliswaar, maar staat onder druk, ziet de Raad van State. "Daarom is blijvende aandacht, versterking én doorontwikkeling nodig om de rechtsstaat weerbaar en vitaal te houden", schrijft het hoogste adviesorgaan van de regering in een beschouwing in het donderdag verschenen jaarverslag. Als de kwetsbare vertrouwensrelatie tussen overheid en burgers en tussen burgers onderling niet verbetert, ligt "disfunctioneren van de rechtsstaat op de loer", waarschuwt de RvS.
Ondermijning van de rechtsstaat dreigt ook door "de neiging binnen het overheidsbestuur om de waarden van de democratische rechtsstaat niet zozeer als minimumwaarborg te beschouwen, maar als een streefmaximum", schrijft De RvS. Die ziet wetsvoorstellen langskomen waarbij de randen van de wet worden opgezocht. De wetgever moet niet over de grens heengaan, benadrukt de Raad.
Een voorbeeld is het initiatiefvoorstel van de VVD om het regime voor zware criminelen strenger te maken, zoals het stellen van een maximum aan het bezoek dat een gedetineerde mag ontvangen. Het loslaten van een wettelijk minimum is in strijd met de grondrechten, oordeelde de Raad daarover. Ook zware criminelen hebben grondrechten.
Toegang tot de rechter
Als de waarden van de democratische rechtstaat als maximum worden gezien, vergroot dat bovendien "de kans dat door de rechtsstatelijke bodem wordt gezakt, zoals in het recente verleden in enkele gevallen is gebeurd", waarschuwt de RvS.
De Raad doelt daarbij op het beknibbelen op de sociale advocatuur en de rechtsbijstand. Ook voor mensen die minder draagkrachtig zijn, moet toegang tot de rechter verzekerd zijn.
Polarisatie
Ook waarschuwt de Raad voor de toenemende polarisatie en fragmentatie in de samenleving. Burgers haken af en het maatschappelijk ongenoegen uit zich in "verschillende zorgwekkende vormen, zoals structureel wantrouwen, extreme tegenstellingen tussen bevolkingsgroepen en tussen politieke groeperingen, en zelfs complotdenken."
Onderhoud en versterking "van de dijken van de rechtsstaat hebben dus prioriteit", zegt de RvS in zijn beschouwing.
De Raad van State benadrukt dat een goed functionerende rechtsstaat hard nodig is om de enorme hoeveelheid, zich opstapelende, opgaven waar Nederland voor staat het hoofd te bieden. "Maatschappelijke opgaven die vaak al eerder hadden kunnen en moeten worden aangepakt, nemen toe. De overheid loopt al langere tijd op haar tandvlees, wordt overvraagd en maakt mede daardoor fouten."
Meer uit Binnenland
HOUTEN (ANP) - Weeronline verwacht tijdens de jaarwisseling "vrij veel" wind. Voornamelijk in de kustregio's waait een matige tot krachtige westenwind. Hierdoor is het volgens het weerbureau "extra oppassen geblazen met vuurwerk".
27 minuten geleden
DE BILT (ANP) - Het was in 2025 zo warm in Nederland dat het jaar wordt opgenomen in de top 10 van warmste jaren sinds het begin van de metingen. Het KNMI drukt de temperatuur van elk jaar uit in een blauw of rood streepje. 2025 krijgt de kleur donkerrood.
1 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Twintig gemeenten hanteren dit jaar een vuurwerkverbod. Dat is er één meer dan vorig jaar. Ruim honderd andere gemeenten hebben vuurwerkvrije zones waar je geen vuurwerk mag afsteken. Uit een rondgang van het ANP blijkt dat dit jaar een afsteekverbod geldt in de gemeenten Alkmaar, Amersfoort, Amsterdam, Apeldoorn, Arnhem, Bloemendaal, Eindhoven, Haarlem, Heemstede, Heumen, Mook en Middelaar, Nijmegen, Rotterdam, Schiedam, Soest, Tilburg, Utrecht, Utrechtse Heuvelrug, Zutphen en Zwolle.
1 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Het Rode Kruis maakt zich grote zorgen over de gevolgen van het afsteken van legaal en illegaal vuurwerk de komende jaarwisseling. Naar verwachting wordt er rond oud en nieuw meer dan ooit geknald. "Daarmee gaat het risico op ernstige verwondingen omhoog", stelt de organisatie.
2 uur geleden
SINT-MICHIELSGESTEL (ANP) - De politie heeft veel vuurwerk gevonden in een bestelbus in het Brabantse Sint-Michielsgestel. Het ging in totaal om 1045 kilo, waaronder illegaal vuurwerk.
3 uur geleden
HEDEL (ANP) - In delen van Hedel en Kerkdriel geldt vanaf woensdag 18.00 uur tot donderdagochtend 06.00 uur een veiligheidsrisicogebied, waar preventief gefouilleerd mag worden. Dit heeft burgemeester Antoine Walraven van Maasdriel, waar beide plaatsen onder vallen, besloten na eerdere ongeregeldheden de afgelopen jaren.
18 uur geleden
EDE (ANP) - De 64-jarige man die op eerste kerstdag in Ede op een ruziënde groep mensen zou zijn ingereden, blijft veertien dagen langer in voorarrest. Een woordvoerster van het Openbaar Ministerie zegt dat de man uit Ede maandagochtend is voorgeleid bij de rechter-commissaris op verdenking van poging tot doodslag. De rechter besloot het voorarrest van de verdachte te verlengen.
19 uur geleden