Partijleden hebben veel inspraak, maar gebruiken die vaak niet
DEN HAAG (ANP) - In de meeste politieke partijen hebben leden de afgelopen twintig jaar meer inspraak gekregen. Maar ze maken hier lang niet altijd effectief gebruik van, ziet de in partijpolitiek gespecialiseerde hoogleraar Gerrit Voerman van de Rijksuniversiteit Groningen.
Leden zijn vaak "individuen achter een laptop" die vanuit huis stemmen over bijvoorbeeld de lijsttrekker en geen groot netwerk hebben in de partij. Dat maakt het moeilijk om medestanders te vinden als ze iets willen veranderen, ziet de hoogleraar. Slagen leden hier wel in, dan kunnen ze veel macht naar zich toe trekken.
De ChristenUnie houdt zaterdag haar ledencongres in aanloop naar de verkiezingen van 22 november. Een groep leden wil Kamerlid Stieneke van der Graaf op plek vijf zetten in de kieslijst, in plaats van op plek negen. Net als bij de meeste partijen mogen de aanwezige leden hierover stemmen. Vroeger werden zij op congressen meestal vertegenwoordigd door hun afdelingen, maar hadden leden zelf geen stemrecht.
Pim Fortuyn
Die verandering is volgens Voerman te danken aan Pim Fortuyn. De in 2002 vermoorde politicus vond politieke partijen "fossiele organisaties die los waren geraakt van de samenleving". Partijen trokken zich deze kritiek aan na de historische winst van Fortuyns partij LPF en hebben hun leden in de jaren daarna meer inspraak gegeven.
Deze ontwikkeling heeft de partijpolitiek volgens de hoogleraar onvoorspelbaarder gemaakt. Leden kunnen zich bijvoorbeeld plots laten gelden op een congres. Dat gebeurde vorige week bij het congres van de Partij voor de Dieren, die veel beter werd bezocht dan verwacht. Leden spraken daar brede steun uit voor partijleider Esther Ouwehand, die is verwikkeld in een intern conflict. Tot verbijstering van de leden liet zij aan het einde van het congres overigens weten tijdelijk terug te treden.
Partijtop in verlegenheid
Vorig jaar bracht het congres van de VVD de partijtop in verlegenheid door tegen het stikstofbeleid te stemmen van de eigen minister Christianne van der Wal.
"Zo'n congres is natuurlijk zo sterk als het wil zijn. Want leden zijn er wel zelf bij als ze zich in laten pakken", concludeert Voerman uit dit voorbeeld. Leden volgen vaak de richting die de partijtop aangeeft. Die zit "zeker in verkiezingstijd" meestal niet te wachten op onverwachtse wendingen en gebruikt soms "trucjes" om besluiten in de gewenste richting te duwen.
Zo worden "partijkanonnen" wel eens ingezet om kritische leden over de streep te trekken. Of het bestuur schuift één kandidaat-lijsttrekker naar voren, waardoor tegenkandidaten weinig kans maken, zoals onlangs gebeurde met Dilan Yeşilgöz (VVD).
Meer uit Politiek
APELDOORN (ANP) - Door te praten met de PVV over het vormen van een kabinet, maken VVD en NSC volgens Volt-leider Laurens Dassen "normaal wat in een democratie nooit normaal zou mogen zijn". Dat zegt hij op het Volt-congres in Apeldoorn. "Doe. Het. Niet" is Dassens oproep aan VVD-voorvrouw Dilan Yeşilgöz en Pieter Omtzigt (NSC).
6 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - In een bericht op X heeft premier Mark Rutte koning Willem-Alexander gefeliciteerd met zijn 57e verjaardag. "Ik wens hem en zijn familie een mooie, feestelijke dag toe in Emmen", schrijft Rutte.
1 dag geleden
DEN HAAG (ANP) - Nederland zal voorlopig geen geld geven aan de UNRWA. In de toekomst kan de VN-organisatie voor hulp aan Palestijnen daar wel weer voor in aanmerking komen, maar dan zal wel eerst gekeken worden of ze de aanbevelingen heeft opgevolgd die een recent onderzoek onder leiding van de Franse oud-minister Colonna heeft gedaan, schrijft demissionair minister Liesje Schreinemacher (Ontwikkelingssamenwerking) aan de Tweede Kamer.
2 dagen geleden
DEN HAAG (ANP) - Oekraïne moet perspectief hebben om toe te treden tot de Europese Unie, maar daar moet vooraf geen datum aan worden vastgeplakt, zoals 2034. Het land moet eerst aan alle gestelde voorwaarden voldoen, vinden vijf van de zes Nederlandse lijsttrekkers die vrijdag aan het eerste lijsttrekkersdebat voor de Europese verkiezingen meededen. De SP is tegen verdere uitbreiding van de EU.
2 dagen geleden
DEN HAAG (ANP) - Een Nederlandse uitzonderingspositie (opt-out) voor EU-afspraken op het gebied van asiel en migratie is bij de Europese lijsttrekkers net zo'n splijtzwam als in de Haagse politiek. In het eerste lijsttrekkersdebat voor de Europese verkiezingen in Nieuwspoort met zes Nederlandse lijsttrekkers werden de voors en tegens flink aangezet. D66 maakte korte metten met partijen die een opt-out als mogelijkheid zien. "Een opt-out is niet iets dat je in de winkel koopt", zei Gerben-Jan Gerbrandy (D66).
2 dagen geleden
DEN HAAG (ANP) - Demissionair minister Karien van Gennip van Sociale Zaken en Werkgelegenheid stelt een onderzoek in naar de maatschappelijke effecten van boetes die worden opgelegd aan werkgevers die werknemers uit het buitenland illegaal laten werken. Uit onderzoek van de Arbeidsinspectie blijkt dat het financiële voordeel dat werkgevers behalen door deze praktijken veel hoger is dan de boete die ze (mogelijk) krijgen.
2 dagen geleden
DEN HAAG/ISTANBUL (ANP) - De Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft nog niet zijn steun uitgesproken voor Mark Rutte als nieuwe secretaris-generaal van de NAVO. Na een ontmoeting met de demissionaire premier in Istanbul zei de Turkse president op een gezamenlijke persconferentie dat hij nog een besluit moet nemen.
2 dagen geleden