Partijleden hebben veel inspraak, maar gebruiken die vaak niet
DEN HAAG (ANP) - In de meeste politieke partijen hebben leden de afgelopen twintig jaar meer inspraak gekregen. Maar ze maken hier lang niet altijd effectief gebruik van, ziet de in partijpolitiek gespecialiseerde hoogleraar Gerrit Voerman van de Rijksuniversiteit Groningen.
Leden zijn vaak "individuen achter een laptop" die vanuit huis stemmen over bijvoorbeeld de lijsttrekker en geen groot netwerk hebben in de partij. Dat maakt het moeilijk om medestanders te vinden als ze iets willen veranderen, ziet de hoogleraar. Slagen leden hier wel in, dan kunnen ze veel macht naar zich toe trekken.
De ChristenUnie houdt zaterdag haar ledencongres in aanloop naar de verkiezingen van 22 november. Een groep leden wil Kamerlid Stieneke van der Graaf op plek vijf zetten in de kieslijst, in plaats van op plek negen. Net als bij de meeste partijen mogen de aanwezige leden hierover stemmen. Vroeger werden zij op congressen meestal vertegenwoordigd door hun afdelingen, maar hadden leden zelf geen stemrecht.
Pim Fortuyn
Die verandering is volgens Voerman te danken aan Pim Fortuyn. De in 2002 vermoorde politicus vond politieke partijen "fossiele organisaties die los waren geraakt van de samenleving". Partijen trokken zich deze kritiek aan na de historische winst van Fortuyns partij LPF en hebben hun leden in de jaren daarna meer inspraak gegeven.
Deze ontwikkeling heeft de partijpolitiek volgens de hoogleraar onvoorspelbaarder gemaakt. Leden kunnen zich bijvoorbeeld plots laten gelden op een congres. Dat gebeurde vorige week bij het congres van de Partij voor de Dieren, die veel beter werd bezocht dan verwacht. Leden spraken daar brede steun uit voor partijleider Esther Ouwehand, die is verwikkeld in een intern conflict. Tot verbijstering van de leden liet zij aan het einde van het congres overigens weten tijdelijk terug te treden.
Partijtop in verlegenheid
Vorig jaar bracht het congres van de VVD de partijtop in verlegenheid door tegen het stikstofbeleid te stemmen van de eigen minister Christianne van der Wal.
"Zo'n congres is natuurlijk zo sterk als het wil zijn. Want leden zijn er wel zelf bij als ze zich in laten pakken", concludeert Voerman uit dit voorbeeld. Leden volgen vaak de richting die de partijtop aangeeft. Die zit "zeker in verkiezingstijd" meestal niet te wachten op onverwachtse wendingen en gebruikt soms "trucjes" om besluiten in de gewenste richting te duwen.
Zo worden "partijkanonnen" wel eens ingezet om kritische leden over de streep te trekken. Of het bestuur schuift één kandidaat-lijsttrekker naar voren, waardoor tegenkandidaten weinig kans maken, zoals onlangs gebeurde met Dilan Yeşilgöz (VVD).
Meer uit Politiek
DEN HAAG (ANP) - Het kabinet gaat gewoon door met het plan om het eigen risico te halveren, zoals de ingekrompen coalitie destijds met de PVV had afgesproken. Volgens demissionair en partijloos premier Dick Schoof zijn de financiële aspecten hiervan onderdeel van het nieuwe zorgakkoord dat begin juli werd gesloten met veel zorgpartijen. Schoof zei dat vrijdag tijdens zijn persconferentie na de laatste ministerraad voor de zomer na aantijgingen van oud-zorgminister en vicepremier Fleur Agema (PVV) op X.
1 dag geleden
DEN HAAG (ANP) - Het kabinet gaat in hoger beroep tegen de gerechtelijke uitspraak die de natuurvergunning van Schiphol vernietigde. Dat schrijft staatssecretaris Jean Rummenie (Natuur) in een Kamerbrief. De staatssecretaris moet opnieuw de vergunningaanvraag beoordelen, ook nu een hoger beroep is ingesteld.
1 dag geleden
DEN HAAG (ANP) - Het volgende kabinet moet het begrotingssaldo richting 2030 structureel met 7 miljard euro verbeteren, door te bezuinigen of belastingen te verhogen. Dat adviseert de Studiegroep Begrotingsruimte (SBR), een groep topambtenaren die in de aanloop naar Tweede Kamerverkiezingen in kaart brengt hoeveel bestedingsruimte de nieuw te vormen regering heeft.
1 dag geleden
DEN HAAG (ANP) - Minister Mona Keijzer (Volkshuisvesting, BBB) heeft een plan gemaakt om statushouders die door woningnood nog steeds in een asielzoekerscentrum (azc) verblijven aan een huis te helpen. Ze wil tijdelijke locaties inrichten waar deze statushouders, maar ook andere groepen terechtkunnen. Bovendien wil ze alleenstaanden vaker een woning laten delen.
1 dag geleden
DEN HAAG (ANP) - Het stikstofdoel in de wet wordt vervangen door een norm voor emissie, als het aan landbouwminister Femke Wiersma ligt. Ze komt met een wetsvoorstel om de zogeheten kritische depositiewaarde (KDW) te vervangen door uitstootdoelen. De demissionaire BBB-minister wil hiermee tegemoetkomen aan een langgekoesterde wens van boeren, die juridisch ingewikkeld ligt.
1 dag geleden
LONDEN (ANP) - De vooral Europese bondgenoten die Oekraïne na een staakt-het-vuren willen beschermen zaten donderdag veel op één lijn met hun Amerikaanse gesprekspartners, constateert demissionair premier Dick Schoof. Hij zag bij een videovergadering van de zogenoemde coalitie van bereidwillige landen "brede overeenstemming dat de druk op Rusland verder opgevoerd moet worden". Voor het eerst schoven vertegenwoordigers van de Amerikaanse regering en kringen rond president Donald Trump aan.
1 dag geleden
DEN HAAG (ANP) - Demissionair minister Eelco Heinen (Financiën) is blij met de nieuwe economische ramingen van het Centraal Planbureau (CPB). Die laten zien dat de economie ondanks alle geopolitieke spanningen blijft groeien, al gaat het wel langzamer dan eerder gedacht. Ook de nog altijd stijgende koopkracht stemt de VVD-bewindsman tevreden.
2 dagen geleden