Nobelprijs voor toepassen AI bij bestuderen van eiwitten
STOCKHOLM (ANP) - De Nobelprijs voor de Scheikunde gaat dit jaar naar de Amerikaan David Baker, en naar de Brit Demis Hassabis en Amerikaan John Jumper van DeepMind, de tak van Google die zich bezighoudt met kunstmatige intelligentie (AI). Zij hebben de technologie ontwikkeld en toegepast om de structuur van eiwitten te doorgronden, de bouwstenen van leven.
De Nobelprijs voor de Natuurkunde van dinsdag was ook toegekend voor het ontwikkelen van kunstmatige intelligentie. De Amerikaan John Hopfield en de Britse Canadees Geoffrey Hinton hadden de neurale netwerken ontwikkeld die bij AI worden gebruikt.
Eiwitten zorgen ervoor dat een lichaam functioneert: dat voedsel wordt verteerd, dat het juiste signaal naar de juiste plek in het lichaam gaat, dat cellen worden hersteld en dat antilichamen ons beschermen tegen ziekmakers. Baker en zijn team gebruiken kunstmatige intelligentie om zelf zulke eiwitten te bouwen. Die kunnen onder meer worden toegepast als vaccins of geneesmiddelen.
AlphaFold
Eiwitten hebben zelf ook bouwstenen, ze bestaan uit allerlei combinaties van aminozuren. De exacte volgorde en plek van die aminozuren bepaalt wat een eiwit doet. Wetenschappers proberen al jaren de structuur van eiwitten te bepalen op grond van die volgorde, maar dat was vroeger ontzettend moeilijk. De voorspellingen waren hooguit 40 procent nauwkeurig.
Hassabis en Jumper hebben bij DeepMind het programma AlphaFold gebouwd. Dat gebruikt AI om de samenstelling van een eiwit te berekenen. De eerste versie daarvan werd in 2018 gelanceerd, een opvolger kwam in 2020. Sindsdien is de nauwkeurigheid van eiwitberekeningen omhoog geschoten naar ongeveer 90 procent. AlphaFold heeft in een paar jaar tijd de structuur van vrijwel alle 200 miljoen bekende eiwitten vastgesteld. Miljoenen wetenschappers hebben toegang tot die gegevens.
Doorbraak
AlphaFold werd in 2022 uitgeroepen tot de grootste wetenschappelijke doorbraak. "Kunstmatige intelligentie toont geweldige mogelijkheden voor wetenschappelijk onderzoek", stelt DeepMind in een reactie op de Nobelprijs. "Steeds meer wetenschappers gebruiken AI om gegevens te bouwen, experimenten te simuleren, medicijnen te ontwerpen, complexe situaties te berekenen, nieuwe oplossingen voor bestaande problemen te ontdekken en bestaande kennis uit te bouwen. We zullen in de komende jaren meer fundamentele doorbraken zien."
De winnaars krijgen een medaille en een diploma. Daarnaast mogen ze een bedrag van 11 miljoen Zweedse kronen verdelen, omgerekend bijna 970.000 euro. Baker krijgt de ene helft, Hassabis en Jumper delen de andere helft.
Meer uit Buitenland
BERLIJN (ANP/DPA) - De dodelijke schietpartij op het Australische Bondi Beach is een "daad van haat tegen alle Joodse vrouwen en mannen wereldwijd op de eerste dag van Chanoeka". Dat schreef de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Johann Wadephul op X.
13 minuten geleden
KYIV (ANP/DPA) - Honderdduizenden Oekraïense huishoudens zitten nog steeds zonder stroom na Russische aanvallen. De situatie blijft moeilijk, aldus de Oekraïense president Volodymyr Zelensky op Telegram.
15 minuten geleden
BRUSSEL (ANP/AFP) - Voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie is "geschokt" door de dodelijke schietpartij in het Australische Bondi Beach. Op X sprak ze van een "walgelijke daad van geweld tegen de Joodse gemeenschap". Volgens de Australische politie gaat het om een terreuraanslag.
32 minuten geleden
SYDNEY (ANP) - De dodelijke schietpartij bij Bondi Beach in Sydney betrof vermoedelijk een terroristische daad. Dat wordt gemeld in een persconferentie over het voorval met de premier van New South Wales en de politiecommissaris. Bij het voorval vielen zeker twaalf doden, aldus premier Chris Minns. Eerder meldden autoriteiten nog dat er tien doden waren gevallen, onder wie een van de vermoedelijke daders. Ook werden "verschillende geïmproviseerde explosieven" aangetroffen. De explosievenopruimingsdienst is ter plaatse.
1 uur geleden
SYDNEY (ANP) - De politie in Sydney zegt een van de daders van de dodelijke schietpartij eerder op zondag bij Bondi Beach te hebben geïdentificeerd. Zijn huis wordt op dit moment doorzocht. Een persconferentie over het voorval, die gepland stond voor 11.30 uur, is tot nader order uitgesteld vanwege de inval. Het zou gaan om Narveed Akram, over wie nog veel onbekend is.
1 uur geleden
KYIV/BERLIJN (ANP/RTR/DPA) - Bindende Amerikaanse en Europese veiligheidsgaranties in plaats van toetreding tot de NAVO is een compromis van Oekraïense kant. Dat zegt de Oekraïense president Volodymyr Zelensky voorafgaand aan overleg in Berlijn met de Verenigde Staten en Europese bondgenoten over het Amerikaanse plan dat een einde moet maken aan de Russische oorlog tegen Oekraïne. Zelensky arriveerde inmiddels in de Duitse hoofdstad.
1 uur geleden
SYDNEY (ANP) - De politie in Sydney is bezig met het onschadelijk maken van wat vermoedelijk een geïmproviseerd explosief is bij Bondi Beach. Dat meldt de Australische publieke omroep. Bij een schietpartij nabij dat populaire Australische strand kwamen zeker tien mensen om het leven, onder wie een van de vermoedelijke schutters. Een tweede schutter zou in kritieke toestand verkeren. Er werden twee arrestaties verricht.
1 uur geleden