Nobelprijs voor toepassen AI bij bestuderen van eiwitten
STOCKHOLM (ANP) - De Nobelprijs voor de Scheikunde gaat dit jaar naar de Amerikaan David Baker, en naar de Brit Demis Hassabis en Amerikaan John Jumper van DeepMind, de tak van Google die zich bezighoudt met kunstmatige intelligentie (AI). Zij hebben de technologie ontwikkeld en toegepast om de structuur van eiwitten te doorgronden, de bouwstenen van leven.
De Nobelprijs voor de Natuurkunde van dinsdag was ook toegekend voor het ontwikkelen van kunstmatige intelligentie. De Amerikaan John Hopfield en de Britse Canadees Geoffrey Hinton hadden de neurale netwerken ontwikkeld die bij AI worden gebruikt.
Eiwitten zorgen ervoor dat een lichaam functioneert: dat voedsel wordt verteerd, dat het juiste signaal naar de juiste plek in het lichaam gaat, dat cellen worden hersteld en dat antilichamen ons beschermen tegen ziekmakers. Baker en zijn team gebruiken kunstmatige intelligentie om zelf zulke eiwitten te bouwen. Die kunnen onder meer worden toegepast als vaccins of geneesmiddelen.
AlphaFold
Eiwitten hebben zelf ook bouwstenen, ze bestaan uit allerlei combinaties van aminozuren. De exacte volgorde en plek van die aminozuren bepaalt wat een eiwit doet. Wetenschappers proberen al jaren de structuur van eiwitten te bepalen op grond van die volgorde, maar dat was vroeger ontzettend moeilijk. De voorspellingen waren hooguit 40 procent nauwkeurig.
Hassabis en Jumper hebben bij DeepMind het programma AlphaFold gebouwd. Dat gebruikt AI om de samenstelling van een eiwit te berekenen. De eerste versie daarvan werd in 2018 gelanceerd, een opvolger kwam in 2020. Sindsdien is de nauwkeurigheid van eiwitberekeningen omhoog geschoten naar ongeveer 90 procent. AlphaFold heeft in een paar jaar tijd de structuur van vrijwel alle 200 miljoen bekende eiwitten vastgesteld. Miljoenen wetenschappers hebben toegang tot die gegevens.
Doorbraak
AlphaFold werd in 2022 uitgeroepen tot de grootste wetenschappelijke doorbraak. "Kunstmatige intelligentie toont geweldige mogelijkheden voor wetenschappelijk onderzoek", stelt DeepMind in een reactie op de Nobelprijs. "Steeds meer wetenschappers gebruiken AI om gegevens te bouwen, experimenten te simuleren, medicijnen te ontwerpen, complexe situaties te berekenen, nieuwe oplossingen voor bestaande problemen te ontdekken en bestaande kennis uit te bouwen. We zullen in de komende jaren meer fundamentele doorbraken zien."
De winnaars krijgen een medaille en een diploma. Daarnaast mogen ze een bedrag van 11 miljoen Zweedse kronen verdelen, omgerekend bijna 970.000 euro. Baker krijgt de ene helft, Hassabis en Jumper delen de andere helft.
Meer uit Buitenland
CARACAS/MOSKOU (ANP/AFP) - Venezuela geniet Ruslands "volledige steun" in het oplopende conflict met de Verenigde Staten. Dat melden zowel Moskou als de regering van het Zuid-Amerikaanse land, nadat hun buitenlandministers elkaar eerder op de dag telefonisch hadden gesproken.
3 uur geleden
ABUJA (ANP/AFP) - De laatste leerlingen die werden gevangengenomen bij de massagijzeling bij een katholieke kostschool in Nigeria afgelopen maand, zijn vrijgelaten. Dat meldt de regering in dat land. Begin december werd al een honderdtal scholieren vrijgelaten. Nu gaat het om zo'n 130 leerlingen. In totaal werden 303 kinderen en twaalf personeelsleden gegijzeld. Vijftig van hen wisten kort na de ontvoering te ontsnappen.
4 uur geleden
LONDEN (ANP) - Chris Rea is maandagochtend op 74-jarige leeftijd overleden, dat meldt een woordvoerder van zijn familie aan de BBC. De zanger overleed na een kort ziekbed "vredig in het ziekenhuis, omringd door zijn familie", enkele dagen voor Kerstmis.
5 uur geleden
MOSKOU (ANP/AFP) - De Russische onderhandelingen met de Verenigde Staten over een staakt-het-vuren in Oekraïne verlopen moeizaam. Dat zegt de plaatsvervangend minister van Buitenlandse Zaken Sergej Rjabkov volgens staatspersbureau TASS.
5 uur geleden
KOPENHAGEN (ANP/RTR) - De Deense minister van Buitenlandse Zaken gaat de Amerikaanse ambassadeur in zijn land ontbieden, omdat hij het niet eens is met de Amerikaanse aanwijzing van een speciale gezant voor Groenland. De Amerikaanse president Donald Trump wil het eiland, dat deel uitmaakt van het Deense koninkrijk, toevoegen aan de Verenigde Staten.
10 uur geleden
BERLIJN (ANP) - In Duitsland zijn dit jaar meer dan duizend verdachte dronevluchten geregistreerd, meldt het Openbaar Ministerie. Volgens hoofdaanklager Holger Münch zijn die toestellen vooral gespot bij vliegvelden en militaire faciliteiten, maar ook bij andere belangrijke infrastructuurpunten, zoals havens.
10 uur geleden
BANGKOK (ANP/AFP) - Het staakt-het-vuren tussen Thailand en Cambodja uit oktober werd door de Verenigde Staten overhaast afgedwongen om op tijd gereed te zijn voor een ondertekeningsceremonie met de Amerikaanse president Donald Trump. Dat zegt de Thaise minister van Buitenlandse Zaken Sihasak Phuangketkeow. Volgens hem wilden de Amerikanen dat de overeenkomst klaar zou zijn voordat Trump eind oktober naar Maleisië zou komen voor een top van de ASEAN. Een maand later werd het bestand alweer geschonden.
11 uur geleden