Nobelprijs voor toepassen AI bij bestuderen van eiwitten
STOCKHOLM (ANP) - De Nobelprijs voor de Scheikunde gaat dit jaar naar de Amerikaan David Baker, en naar de Brit Demis Hassabis en Amerikaan John Jumper van DeepMind, de tak van Google die zich bezighoudt met kunstmatige intelligentie (AI). Zij hebben de technologie ontwikkeld en toegepast om de structuur van eiwitten te doorgronden, de bouwstenen van leven.
De Nobelprijs voor de Natuurkunde van dinsdag was ook toegekend voor het ontwikkelen van kunstmatige intelligentie. De Amerikaan John Hopfield en de Britse Canadees Geoffrey Hinton hadden de neurale netwerken ontwikkeld die bij AI worden gebruikt.
Eiwitten zorgen ervoor dat een lichaam functioneert: dat voedsel wordt verteerd, dat het juiste signaal naar de juiste plek in het lichaam gaat, dat cellen worden hersteld en dat antilichamen ons beschermen tegen ziekmakers. Baker en zijn team gebruiken kunstmatige intelligentie om zelf zulke eiwitten te bouwen. Die kunnen onder meer worden toegepast als vaccins of geneesmiddelen.
AlphaFold
Eiwitten hebben zelf ook bouwstenen, ze bestaan uit allerlei combinaties van aminozuren. De exacte volgorde en plek van die aminozuren bepaalt wat een eiwit doet. Wetenschappers proberen al jaren de structuur van eiwitten te bepalen op grond van die volgorde, maar dat was vroeger ontzettend moeilijk. De voorspellingen waren hooguit 40 procent nauwkeurig.
Hassabis en Jumper hebben bij DeepMind het programma AlphaFold gebouwd. Dat gebruikt AI om de samenstelling van een eiwit te berekenen. De eerste versie daarvan werd in 2018 gelanceerd, een opvolger kwam in 2020. Sindsdien is de nauwkeurigheid van eiwitberekeningen omhoog geschoten naar ongeveer 90 procent. AlphaFold heeft in een paar jaar tijd de structuur van vrijwel alle 200 miljoen bekende eiwitten vastgesteld. Miljoenen wetenschappers hebben toegang tot die gegevens.
Doorbraak
AlphaFold werd in 2022 uitgeroepen tot de grootste wetenschappelijke doorbraak. "Kunstmatige intelligentie toont geweldige mogelijkheden voor wetenschappelijk onderzoek", stelt DeepMind in een reactie op de Nobelprijs. "Steeds meer wetenschappers gebruiken AI om gegevens te bouwen, experimenten te simuleren, medicijnen te ontwerpen, complexe situaties te berekenen, nieuwe oplossingen voor bestaande problemen te ontdekken en bestaande kennis uit te bouwen. We zullen in de komende jaren meer fundamentele doorbraken zien."
De winnaars krijgen een medaille en een diploma. Daarnaast mogen ze een bedrag van 11 miljoen Zweedse kronen verdelen, omgerekend bijna 970.000 euro. Baker krijgt de ene helft, Hassabis en Jumper delen de andere helft.
Meer uit Buitenland
BELÉM (ANP) - Sterke en snelle klimaatactie is noodzakelijk om de planeet te beschermen, benadrukt paus Leo XIV maandag in een videoboodschap bij een speciale bijeenkomst in het Amazonemuseum in Belém. In die Braziliaanse stad wordt momenteel de klimaattop (COP30) gehouden. "De schepping schreeuwt het uit in overstromingen, droogtes, stormen en meedogenloze hitte", zei de paus, die vervolgde dat de klimaatactie tot nu toe faalt.
30 minuten geleden
NEW YORK (ANP/RTR/AFP) - De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties heeft ingestemd met het plan om een internationale troepenmacht naar de Palestijnse Gazastrook te sturen. De missie maakt deel uit van het vredesplan van de Amerikaanse president Donald Trump voor Gaza, dat door de raad werd gesteund.
1 uur geleden
WASHINGTON (ANP) - Het Huis van Afgevaardigden van het Amerikaanse parlement stemt dinsdag over de vrijgave van de zogenoemde Epstein-documenten over een spraakmakend misbruikschandaal tot in de hoogste kringen. De kans is groot dat een duidelijke meerderheid openbaarmaking zal afdwingen.
1 uur geleden
BELÉM (ANP) - Denemarken heeft op de klimaattop in Belém een nieuwe nationale klimaatambitie voor 2035 bekendgemaakt, waarmee het land meteen wereldwijd koploper wordt. De Deense regering komt met een bindend doel van minimaal 82 procent minder uitstoot van broeikasgassen in 2035 dan in 1990.
3 uur geleden
BRUSSEL (ANP) - Als de Europese Unie ervoor kiest om bevroren Russische tegoeden te gebruiken voor een lening aan Oekraïne, delen alle EU-lidstaten eventuele risico's. Dit stelt voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie voor in een notitie die naar de lidstaten is gestuurd. Von der Leyen hoopt hiermee de bezwaren van België weg te nemen.
3 uur geleden
BELÉM (ANP) - De Europese Unie vervult nog altijd een belangrijke leiderschapsrol in de onderhandelingen die momenteel gaande zijn tijdens de klimaattop in het Braziliaanse Belém, verzekert Eurocommissaris Wopke Hoekstra (Klimaat). Met twijfels van milieuorganisaties over de opgestelde doelen voor 2035 en 2040 is hij het niet eens. "Kijk naar wat hier echt op tafel ligt in termen van ambities en plannen", zegt hij. "Met uitzondering van Groot-Brittannië is er niemand die net zoveel doet als de Europese Unie."
6 uur geleden
PARIJS (ANP) - Oekraïne gaat de komende jaren tot een honderdtal moderne Franse gevechtsvliegtuigen aanschaffen. Naast de Rafale-toestellen koopt het land ook geavanceerde luchtverdedigingssystemen, hebben president Volodymyr Zelensky en zijn Franse ambtgenoot Emmanuel Macron afgesproken.
9 uur geleden