Nobelprijs voor toepassen AI bij bestuderen van eiwitten
STOCKHOLM (ANP) - De Nobelprijs voor de Scheikunde gaat dit jaar naar de Amerikaan David Baker, en naar de Brit Demis Hassabis en Amerikaan John Jumper van DeepMind, de tak van Google die zich bezighoudt met kunstmatige intelligentie (AI). Zij hebben de technologie ontwikkeld en toegepast om de structuur van eiwitten te doorgronden, de bouwstenen van leven.
De Nobelprijs voor de Natuurkunde van dinsdag was ook toegekend voor het ontwikkelen van kunstmatige intelligentie. De Amerikaan John Hopfield en de Britse Canadees Geoffrey Hinton hadden de neurale netwerken ontwikkeld die bij AI worden gebruikt.
Eiwitten zorgen ervoor dat een lichaam functioneert: dat voedsel wordt verteerd, dat het juiste signaal naar de juiste plek in het lichaam gaat, dat cellen worden hersteld en dat antilichamen ons beschermen tegen ziekmakers. Baker en zijn team gebruiken kunstmatige intelligentie om zelf zulke eiwitten te bouwen. Die kunnen onder meer worden toegepast als vaccins of geneesmiddelen.
AlphaFold
Eiwitten hebben zelf ook bouwstenen, ze bestaan uit allerlei combinaties van aminozuren. De exacte volgorde en plek van die aminozuren bepaalt wat een eiwit doet. Wetenschappers proberen al jaren de structuur van eiwitten te bepalen op grond van die volgorde, maar dat was vroeger ontzettend moeilijk. De voorspellingen waren hooguit 40 procent nauwkeurig.
Hassabis en Jumper hebben bij DeepMind het programma AlphaFold gebouwd. Dat gebruikt AI om de samenstelling van een eiwit te berekenen. De eerste versie daarvan werd in 2018 gelanceerd, een opvolger kwam in 2020. Sindsdien is de nauwkeurigheid van eiwitberekeningen omhoog geschoten naar ongeveer 90 procent. AlphaFold heeft in een paar jaar tijd de structuur van vrijwel alle 200 miljoen bekende eiwitten vastgesteld. Miljoenen wetenschappers hebben toegang tot die gegevens.
Doorbraak
AlphaFold werd in 2022 uitgeroepen tot de grootste wetenschappelijke doorbraak. "Kunstmatige intelligentie toont geweldige mogelijkheden voor wetenschappelijk onderzoek", stelt DeepMind in een reactie op de Nobelprijs. "Steeds meer wetenschappers gebruiken AI om gegevens te bouwen, experimenten te simuleren, medicijnen te ontwerpen, complexe situaties te berekenen, nieuwe oplossingen voor bestaande problemen te ontdekken en bestaande kennis uit te bouwen. We zullen in de komende jaren meer fundamentele doorbraken zien."
De winnaars krijgen een medaille en een diploma. Daarnaast mogen ze een bedrag van 11 miljoen Zweedse kronen verdelen, omgerekend bijna 970.000 euro. Baker krijgt de ene helft, Hassabis en Jumper delen de andere helft.
Meer uit Buitenland
JERUZALEM (ANP/AFP) - Tientallen internationale hulporganisaties dreigen geen nieuwe vergunning van Israël te krijgen om hun werk in de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever voort te zetten. Volgens Israël voldoen de ngo's, waaronder mogelijk Artsen zonder Grenzen (AzG), niet aan nieuwe strenge registratieregels. Hun huidige vergunningen lopen op 1 januari af.
5 uur geleden
LONDEN (ANP/RTR) - De humanitaire situatie in Gaza is opnieuw verslechterd en blijft catastrofaal, melden Groot-Brittannië, Canada, Frankrijk en andere landen in een gezamenlijke verklaring. Zij roepen Israël op actie te ondernemen.
6 uur geleden
ABU DHABI (ANP/RTR) - De Verenigde Arabische Emiraten halen alle nog aanwezige troepen terug uit Jemen. Saudi-Arabië gaf de VAE eerder op de dag 24 uur de tijd om te vertrekken, maar het land zegt toch dat het beëindigen van de missie in Jemen een vrijwillige keuze was.
7 uur geleden
WARSCHAU (ANP/RTR) - Polen heeft een wet aangenomen die toestaat dat stellen van hetzelfde geslacht een samenlevingscontract mogen sluiten. Onder de wet kunnen deze koppels notarieel vastleggen hoe bijvoorbeeld huurcontracten, toegang tot elkaars medische gegevens en alimentatie zijn geregeld. Trouwen is voor koppels van hetzelfde geslacht nog altijd verboden in Polen.
7 uur geleden
TAMPA (ANP) - De VS en hun bondgenoten hebben zo'n 25 aanhangers van Islamitische Staat (IS) gedood of gevangengenomen in Syrië sinds hun luchtaanvallen op dat land op 19 december. Dat meldt het onderdeel van de Amerikaanse strijdmacht dat toeziet op het werelddeel, CENTCOM.
8 uur geleden
GELSENKIRCHEN (ANP/DPA) - Bij de inbraak in een Sparkasse-bankfiliaal in het Duitse Gelsenkirchen is naar schatting ongeveer 30 miljoen euro buitgemaakt. Er werd ingebroken in 3200 kluisjes, blijkt uit informatie van veiligheidsbronnen. Zo'n 2500 klanten raakten gedupeerd, wat het mogelijk tot een van de grootste bankovervallen in de recente Duitse geschiedenis maakt.
9 uur geleden
ABU DHABI (ANP/RTR) - De Verenigde Arabische Emiraten ontkennen dat hun recent aangekomen lading in een haven in Jemen wapens voor separatisten bevatte. Die beschuldiging kwam van de door Saudi-Arabië geleide coalitie, die dinsdag naar eigen zeggen een grote hoeveelheid wapens en gevechtstoestellen had gebombardeerd.
9 uur geleden