Nederlandse zonnepanelen moeten extremen overleven richting maan
LEIDEN (ANP) - Het heelal is niet te vergelijken met een rijtjeshuis in een Vinex-wijk. En daarom moeten zonnepanelen die de ruimte in gaan bestand zijn tegen heel andere omstandigheden dan de zonnepanelen op onze daken. Ze moeten extremen overleven, zegt Rob van Hassel van Airbus Nederland in Leiden. Hij leidde het team dat de zonnepanelen heeft ontwikkeld voor een nieuw Amerikaans ruimtevaartuig, de Orion. Die moet over een paar jaar mensen naar de maan en terug brengen. Op maandag begint de generale repetitie, een onbemande vlucht richting de maan.
Bij de lancering zit het vaartuig boven in een raket, op 100 meter hoogte. Als die raket loskomt van het lanceerplatform, wordt alles aan boord blootgesteld aan enorme trillingen. "De zonnepanelen voelen 80 tot 100 keer hun eigen gewicht op zich drukken. Dat is twintig keer de kracht die Max Verstappen voelt in de Formule 1", aldus Van Hassel. De brullende raketmotoren produceren bij het opstijgen 143 decibel aan geluid. Dat is honderd tot tweehonderd keer zoveel lawaai als een stofzuiger, hard genoeg om trommelvliezen te laten scheuren.
Ongeveer 18 minuten na de lancering klappen de Nederlandse zonnepanelen uit en gaan ze aan het werk om elektriciteit op te wekken. Eerst blijft het vaartuig in een baan rond de aarde. Als de zon erop schijnt, is de temperatuur drie kwartier lang 100 graden boven nul. Maar zodra het vaartuig in de schaduw van de aarde, en dus boven nachtelijk land vliegt, zakt de temperatuur meteen naar 100 graden onder nul. Bij de maan zijn de verschillen nog groter. Van Hassel: "De maan reflecteert het licht van de zon. Als de sonde daar vliegt, is het 150 graden. Achter de maan is het min 200. Bovendien maakt de schadelijke straling van de zon de lichtcellen langzaam kapot. Het is een veel extremere omgeving dan op aarde."
Snelheid
Ruim 1,5 uur na lancering volgt een van de spannendste momenten van de missie. De sonde moet snelheid maken om zich te ontworstelen aan de aantrekkingskracht van de aarde. Zo kan hij beginnen aan de oversteek naar de maan. De snelheid gaat van ruim 28.000 kilometer per uur naar ruim 36.000 kilometer per uur. Van Hassel: "De Orion trekt niet rustig op zoals een auto bij een snelweg, de raketboost zorgt voor een klap ineens, er zit niets tussen nul en maximaal. Als we daar in het ontwerp niet in hadden voorzien, zouden de zonnepanelen direct afbreken en zou de capsule alleen verdergaan."
Om dat te voorkomen, zijn de zonnepanelen in Leiden zo gebouwd dat ze vlak voor de versnelling automatisch naar achteren klappen. Ze lijken aerodynamisch, maar dat heeft geen nut in het luchtledige, het gaat erom dat ze "meebuigen met de richting van de belasting", legt Van Hassel uit. Een paar weken later klappen de panelen weer weg, wanneer de Orion gas geeft om te beginnen aan de oversteek van de maan naar de aarde.
Als de zonnepanelen dat allemaal overleefd hebben, eindigen ze alsnog in een grote vuurbal wanneer het vaartuig terugkeert in de dampkring van de aarde. De Orion komt met een snelheid van ongeveer 40.000 kilometer per uur de dampkring binnen en remt in korte tijd af naar 480 kilometer per uur. De wrijving zorgt voor temperaturen van ruim 2800 graden. Van de zonnepanelen blijft niets over.
Meer uit Binnenland
UTRECHT (ANP) - Op NS-stations is momenteel geen of verkeerde roisinformatie te zien op de borden. Dat komt door een technische storing. Ook komen vertragingen en wijzigingen niet goed door in de NS-reisplanner-app.
49 minuten geleden
DEN HAAG (ANP) - De situatie rondom de komst van een asielopvang in Albergen is moeilijk te vergelijken met de huidige gang van zaken. Dat zegt de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) na een oordeel van de Nationale ombudsman. "Dit speelde allemaal voor de komst van de spreidingswet", zegt een woordvoerder van de VNG. "Het benadrukt wel opnieuw dat inwoners gehoord moeten worden."
2 uur geleden
JAKARTA (ANP) - Nederland heeft vier topstukken uit de collectie van de Nederlandse wetenschapper Eugène Dubois teruggegeven aan Indonesië. De overhandiging van een schedelkapje, een dijbeen en een kies van de homo erectus en een schelp met krassen erin vond plaats in Museum Nasional Indonesia in Jakarta. De Nederlandse ambassadeur in Indonesië, Marc Gerritsen, overhandigde de fossielen aan de Indonesische cultuurminister Fadli Zon.
2 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - De provincie Zuid-Holland heeft Qbuzz toestemming gegeven om ook volgend jaar nog met dieselbussen te rijden. Tot 1 april mag Qbuzz de diesels blijven gebruiken in het noorden van de provincie, in gemeenten als Alphen aan den Rijn, Gouda en Leiden. Het vervoersbedrijf moet noodgedwongen ruim zestig oude dieselbussen inzetten, omdat er vorig jaar problemen waren met de levering van elektrische bussen.
3 uur geleden
DEN BOSCH (ANP) - De advocaat van Peter Gillis mag van de rechtbank in Den Bosch extra onderzoek verrichten naar foto's die zijn ex-partner Nicol Kremers als bewijs aanvoert van mishandelingen waarvan Gillis wordt verdacht. Het gaat om een aantal digitale bestanden waarvan de verdediging de betrouwbaarheid betwist. De rechter bepaalde dat een tegenonderzoek onder voorwaarden is toegestaan.
3 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - De man die volgens Egyptische media is neergestoken in de Egyptische havenstad Hurghada is een 31-jarige Nederlander uit Noord-Holland. Dat bevestigt het Ministerie van Buitenlandse Zaken. De man kwam in de nacht van dinsdag op woensdag om het leven.
4 uur geleden
ASSEN (ANP) - In Drenthe is bij het dorp Hijken (gemeente Midden-Drenthe) een dode wolf aangetroffen. Het dier is volgens de politie aangereden. De bestuurder van het voertuig dat bij de aanrijding betrokken was, heeft de politie woensdagochtend gebeld, meldt een politiewoordvoerder die berichtgeving door RTV Drenthe bevestigt. Het is de derde keer in ruim een week dat er in Drenthe een dode wolf is aangetroffen.
4 uur geleden