NAVO wil zich wapenen tegen dreiging autoritair China en Rusland
BRUSSEL (ANP) - De NAVO heeft te stellen met "systeemrivaliteit" van assertieve en autoritaire mogendheden als China en Rusland. Dat raakt ook de veiligheid van het bondgenootschap, hebben de leiders van de NAVO-landen maandag vastgesteld.
China's ambities en gedrag vormen "systemische uitdagingen" voor de wereldorde van onderlinge afspraken en regels, constateren premier Mark Rutte en zijn 29 collega's. Maar ook voor terreinen die "relevant zijn voor de veiligheid van de alliantie".
De leiders kwamen maandag voor het eerst in anderhalf jaar bijeen op het NAVO-hoofdkwartier. Voor de Amerikaanse president Joe Biden was het zijn debuut in Brussel. Daar sprak hij, na de jaren van onzekerheid onder zijn voorganger Donald Trump, zijn "krachtige toewijding" aan de NAVO uit, zei NAVO-chef Jens Stoltenberg na afloop. De bondgenoten hebben hun "eenheid, solidariteit en saamhorigheid herbevestigd en openen een nieuw hoofdstuk in de trans-Atlantische betrekkingen", stellen ze in de slotverklaring.
Onderlinge onmin
De dertig bondgenoten hebben ook afgesproken meer met elkaar te overleggen en af te stemmen. Ze willen voorkomen dat ze elkaar verrassen, zoals Europese bondgenoten de VS onder Trump keer op keer verweten. Het nauwere overleg moet ook helpen onderlinge onmin, bijvoorbeeld tussen Turkije en een reeks andere lidstaten, te sussen. Of in ieder geval niet uit de hand te laten lopen. Dat ze op deze NAVO-top veel meer afspraken hebben gemaakt dan bij de edities van de afgelopen jaren, geldt als een eerste blijk daarvan.
Biden verzekerde de NAVO-bondgenoten dat ze op de VS kunnen rekenen, maar verwacht ook wat terug. Vrije democratische landen moeten zich verweren tegen opkomende autoritaire staten, vindt hij. Zeker tegen China, dat hij als geduchte concurrent ziet. Maar veel Europese lidstaten koesteren de handel met China en willen het land niet als tegenstander, laat staan vijand aanmerken.
Systeemrivaal
Om zich tegen de opkomst van deze "systeemrivaal" te wapenen, hoeft de NAVO haar werkveld niet plotseling te verleggen naar Oost-Azië, zegt Stoltenberg. "China komt naar ons toe." De alliantie, die van origine Europa en Noord-Amerika beschermt tegen vooral oervijand Rusland, zou zich volgens de Noorse secretaris-generaal het best kunnen verdedigen door de eigen veerkracht op te vijzelen. Bovendien komen de aanvallers van de toekomst niet met tanks over de Lüneburger heide, maar via een internetkabel of uit de ruimte.
Sommige lidstaten hadden graag gezien dat de NAVO ernaar zou streven om in 2050 'klimaatneutraal' te worden. Daarover werden de bondgenoten het nog niet eens. Stoltenberg gaat een "realistisch" klimaatdoel voorstellen, hebben ze afgesproken.
Meer uit Buitenland
BOEKAREST (ANP/BLOOMBERG) - De omstreden Roemeense oud-president Ion Iliescu is op 95-jarige leeftijd overleden, meldt de regering. Hij speelde een belangrijke rol bij de val van het communistische regime in 1989, maar dat werd later overschaduwd doordat hij werd aangeklaagd voor misdaden tegen de menselijkheid tijdens die revolutie.
4 minuten geleden
WASHINGTON (ANP) - Een onderzoekscommissie van het Huis van Afgevaardigden heeft voormalig president Bill Clinton en oud-minister van Buitenlandse Zaken Hillary Clinton gedagvaard in een onderzoek naar Jeffrey Epstein. Zij zijn opgeroepen een verklaring over de "gruwelijke misdaden" van de zedendelinquent af te leggen.
8 minuten geleden
KYIV (ANP) - De Oekraïense president Volodymyr Zelensky schrijft op X dat hij een "constructief" telefoongesprek heeft gehad met zijn Amerikaanse ambtgenoot Donald Trump. Ze zouden het hebben gehad over sancties voor Rusland. Trump heeft daarmee gedreigd als het Kremlin niet uiterlijk vrijdag akkoord gaat met een staakt-het-vuren in Oekraïne.
53 minuten geleden
CANBERRA (ANP/AFP) - Het Australische Great Barrier Reef staat er niet goed voor, staat in een rapport van de Australische overheid. Volgens de onderzoekers was het grootste koraalrif in de wereld in de veertig jaar dat het wordt bijgehouden nog niet eerder zo verbleekt als nu.
56 minuten geleden
WASHINGTON (ANP) - De Amerikaanse kustwacht concludeert dat het imploderen van onderzeeër Titan vooral te wijten is aan het niet opvolgen van veiligheids-, onderhouds- en testprotocollen door het betrokken bedrijf OceanGate. De vijf inzittenden stierven toen ze twee jaar geleden onderweg waren naar de Titanic in de Noord-Atlantische Oceaan.
1 uur geleden
JERUZALEM (ANP/RTR) - De Israëlische premier Benjamin Netanyahu heeft beklemtoond dat Israël de Palestijnse beweging Hamas "compleet" moet verslaan om de resterende gijzelaars in de Gazastrook te bevrijden. Daarnaast zal volgens hem Hamas geen bedreiging meer vormen voor Israël.
2 uur geleden
KOPENHAGEN (ANP) - NAVO-landen Denemarken, Zweden en Noorwegen kopen samen voor circa 500 miljoen dollar (ruim 430 miljoen euro) aan Amerikaanse wapens voor Oekraïne. Zij zullen onder meer luchtverdedigingssystemen, antitanksystemen, munitie en reserveonderdelen financieren.
3 uur geleden