Free Press Unlimited: juridische druk op journalistiek onderschat
AMSTERDAM (ANP) - De impact van juridische druk op de Nederlandse journalistiek wordt onderschat en Nederlandse media hebben zelfcensuur toegepast als reactie op deze druk. Dat concludeert de organisatie Free Press Unlimited uit een eigen onderzoek, gebaseerd op gesprekken met onder meer vijftig journalisten, hoofd- en eindredacteuren, media-advocaten en juristen. Ook zijn gerechtelijke uitspraken, publieke documentatie en andere secundaire bronnen gebruikt.
De onderzoekers vonden achttien voorbeelden van zelfcensuur als gevolg van juridische druk. Media stopten met verder onderzoek naar een bepaald onderwerp om het risico op procedures. Of ze lieten preventief namen weg, ook als ze genoeg bewijsmateriaal hadden.
"In die gevallen komen belangrijke voorwaarden voor journalistiek en nieuwsgaring onder druk te staan, zoals financiële middelen en medewerking van bronnen en deskundigen. In enkele gevallen viel juridische druk samen met (angst voor) fysieke of online-intimidatie, en werd zelfcensuur (ook) om die reden toegepast", schrijven de onderzoekers.
Aantijgingen
NRC-journalist Joep Dohmen kreeg volgens de onderzoekers bijvoorbeeld te maken met een "meldpunt en aantijgingen van (oud)-politici" nadat hij had geschreven over vermeende integriteitsschandalen in Limburg. Journalisten van EenVandaag werden gedagvaard door een fabrikant van injectienaalden en hoofdelijk aansprakelijk gesteld voor schade geschat op 4,5 miljoen euro.
De onderzoekers waarschuwen voor een zogeheten chilling effect op persvrijheid: zelfcensuur door druk, waardoor de toegang van burgers tot informatie beperkt wordt. Journalisten zijn dan minder goed in staat om hun controlerende taak uit te voeren, stellen ze.
Intimideren
De zwaarste en zorgwekkendste vorm van juridische druk zijn zogeheten SLAPPs: Strategic Lawsuits Against Public Participation, schrijven de onderzoekers. "Deze rechtszaken worden ingesteld door rijke en machtige actoren tegen journalisten, mensenrechtenverdedigers en maatschappelijke organisaties, met als voornaamste doel hen te intimideren." Volgens Free Press Unlimited tekenen de Europese Raad en het Europese parlement deze week een richtlijn om journalisten hiertegen te beschermen. Ook de Nederlandse overheid moet hiermee aan de slag, aldus de onderzoekers.
De studie van Free Press Unlimited is in lijn met onderzoek uit 2023 van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), waaruit bleek dat bijna 50 procent van de deelnemende journalisten en meer dan 90 procent van de Nederlandse hoofdredacties weleens te maken had met dreiging met juridische stappen naar aanleiding van een publicatie.
Meer uit Binnenland
DEN HAAG (ANP) - Maak Europese regels voor kleine voertuigen zoals e-steps. Die oproep doet demissionair minister Robert Tieman (Infrastructuur en Waterstaat) donderdag in een overleg met EU-ministers. Zijn verklaring wordt gesteund door vijftien andere landen waaronder Duitsland, Polen en België.
1 uur geleden
LEEUWARDEN (ANP) - Drie verdachten in een grote zaak die draait om een groep veronderstelde soevereinen hebben donderdag de rechtbank in Leeuwarden gevraagd of zij hun proces in vrijheid mogen afwachten. Het Friese trio maakt volgens het Openbaar Ministerie deel uit van een netwerk dat een anti-institutioneel gedachtegoed aanhangt en vanuit die overtuiging aanslagen wilde plegen. De verdachten ontkennen.
1 uur geleden
HILVERSUM (ANP) - De Dutch Directors Guild (DDG) en Netwerk Scenarioschrijvers, die opkomen voor de belangen van filmmakers, scenarioschrijvers en regisseurs, vinden dat de NPO "onevenredig bezuinigt op kunst en cultuur". Dat laat DDG-voorzitter Mark Winkler weten aan het ANP.
1 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - De dodelijke slachtoffers die vielen bij het auto-ongeluk in Den Haag waarbij het voertuig kort door de politie werd achtervolgd, zijn twee vrouwen en een man. De persoon die gewond raakte, is een vrouw. Dat heeft een woordvoerder van het Openbaar Ministerie (OM) donderdag bekendgemaakt.
3 uur geleden
UTRECHT (ANP) - Peter Plasman, de advocaat van de vrouw die Marco Borsato beschuldigde van ontucht, is ervan overtuigd dat het proces rond de zanger nog niet klaar is. "Gezien de inzet en de belangen die aan de orde zijn, verwacht ik dat het Openbaar Ministerie in hoger beroep zal gaan", zei hij bij het verlaten van de rechtbank in Utrecht.
3 uur geleden
UTRECHT (ANP) - Advocaten Geert-Jan Knoops en Carry Knoops weten nog niet of Marco Borsato een zaak wil maken van de tegenaangifte die hij in 2021 deed tegen de vrouw die hem beschuldigde van ontucht. De zanger beschuldigde haar en haar moeder van het doen van een valse aangifte, smaad en laster.
3 uur geleden
UTRECHT (ANP) - Marco Borsato heeft onder luid gejuich en gejoel van fans het gerechtsgebouw in Utrecht verlaten nadat de rechtbank hem had vrijgesproken van ontucht met een minderjarige. "Ik hoop nu door te kunnen gaan met mijn leven. Dat heeft zes jaar stilgestaan", zei hij opgelucht bij vertrek tegen de verzamelde pers. "Ik ga naar mijn gezin. Ik moet echt even bijkomen."
4 uur geleden