Free Press Unlimited: juridische druk op journalistiek onderschat
AMSTERDAM (ANP) - De impact van juridische druk op de Nederlandse journalistiek wordt onderschat en Nederlandse media hebben zelfcensuur toegepast als reactie op deze druk. Dat concludeert de organisatie Free Press Unlimited uit een eigen onderzoek, gebaseerd op gesprekken met onder meer vijftig journalisten, hoofd- en eindredacteuren, media-advocaten en juristen. Ook zijn gerechtelijke uitspraken, publieke documentatie en andere secundaire bronnen gebruikt.
De onderzoekers vonden achttien voorbeelden van zelfcensuur als gevolg van juridische druk. Media stopten met verder onderzoek naar een bepaald onderwerp om het risico op procedures. Of ze lieten preventief namen weg, ook als ze genoeg bewijsmateriaal hadden.
"In die gevallen komen belangrijke voorwaarden voor journalistiek en nieuwsgaring onder druk te staan, zoals financiële middelen en medewerking van bronnen en deskundigen. In enkele gevallen viel juridische druk samen met (angst voor) fysieke of online-intimidatie, en werd zelfcensuur (ook) om die reden toegepast", schrijven de onderzoekers.
Aantijgingen
NRC-journalist Joep Dohmen kreeg volgens de onderzoekers bijvoorbeeld te maken met een "meldpunt en aantijgingen van (oud)-politici" nadat hij had geschreven over vermeende integriteitsschandalen in Limburg. Journalisten van EenVandaag werden gedagvaard door een fabrikant van injectienaalden en hoofdelijk aansprakelijk gesteld voor schade geschat op 4,5 miljoen euro.
De onderzoekers waarschuwen voor een zogeheten chilling effect op persvrijheid: zelfcensuur door druk, waardoor de toegang van burgers tot informatie beperkt wordt. Journalisten zijn dan minder goed in staat om hun controlerende taak uit te voeren, stellen ze.
Intimideren
De zwaarste en zorgwekkendste vorm van juridische druk zijn zogeheten SLAPPs: Strategic Lawsuits Against Public Participation, schrijven de onderzoekers. "Deze rechtszaken worden ingesteld door rijke en machtige actoren tegen journalisten, mensenrechtenverdedigers en maatschappelijke organisaties, met als voornaamste doel hen te intimideren." Volgens Free Press Unlimited tekenen de Europese Raad en het Europese parlement deze week een richtlijn om journalisten hiertegen te beschermen. Ook de Nederlandse overheid moet hiermee aan de slag, aldus de onderzoekers.
De studie van Free Press Unlimited is in lijn met onderzoek uit 2023 van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), waaruit bleek dat bijna 50 procent van de deelnemende journalisten en meer dan 90 procent van de Nederlandse hoofdredacties weleens te maken had met dreiging met juridische stappen naar aanleiding van een publicatie.
Meer uit Binnenland
TILBURG (ANP) - De brand in het woonzorgcentrum in Tilburg is onder controle. De brandweer inspecteert het complex de Leyhoeve aan de Dokter Bloemenlaan en verricht metingen, meldde de veiligheidsregio rond 19.00 uur. Door de brand raakten vier mensen gewond, van wie drie zwaargewond. Volgens de veiligheidsregio lijkt het erop dat de brand begon in een meterkast.
2 uur geleden
TILBURG (ANP) - Door een brand in een woonzorgcentrum in Tilburg zijn drie mensen zwaargewond geraakt. Ze zijn naar het ziekenhuis gebracht, meldt de veiligheidsregio. Wat hun verwondingen zijn, is niet bekendgemaakt.
6 uur geleden
GRONINGEN (ANP) - Het aantal schademeldingen na de aardbeving van vrijdag in het Groningse Zeerijp en omgeving is zaterdagmiddag verder opgelopen. Het Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG) zegt tot 16.00 uur 758 meldingen te hebben ontvangen. Eerder op de dag waren dat er 593, een ruime verdubbeling ten opzichte van de 246 meldingen vrijdag.
7 uur geleden
ALBUFEIRA (ANP) - In de door noodweer getroffen Portugese kustplaats Albufeira zijn momenteel ook Nederlanders op vakantie. Via TUI verblijven twee Nederlanders in het resort Eden Villas & Appartments waarvan het dak van het restaurant deels instortte.
9 uur geleden
TEXEL (ANP) - Aan het einde van de uitzending van het Sinterklaasjournaal over de landelijke intocht van de goedheiligman op Texel verscheen in beeld een eerbetoon aan oud-presentatrice Dieuwertje Blok. Zij overleed in maart dit jaar aan de gevolgen van kanker.
11 uur geleden
TEXEL (ANP) - Sinterklaas en zijn pieten zijn zaterdagmiddag aangekomen in de haven van Oudeschild op Texel voor de landelijke intocht. Sinterklaas werd op het Waddeneiland welkom geheten door burgemeester Mark Pol en duizenden bezoekers, onder wie veel kinderen.
12 uur geleden
GRONINGEN (ANP) - Het aantal schademeldingen na de aardbeving van vrijdag in het Groningse Zeerijp en omgeving is opgelopen tot 593. Dat is een ruime verdubbeling ten opzichte van vrijdag, toen de teller op 246 meldingen stond, meldt het Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG) zaterdag.
12 uur geleden