Free Press Unlimited: juridische druk op journalistiek onderschat
AMSTERDAM (ANP) - De impact van juridische druk op de Nederlandse journalistiek wordt onderschat en Nederlandse media hebben zelfcensuur toegepast als reactie op deze druk. Dat concludeert de organisatie Free Press Unlimited uit een eigen onderzoek, gebaseerd op gesprekken met onder meer vijftig journalisten, hoofd- en eindredacteuren, media-advocaten en juristen. Ook zijn gerechtelijke uitspraken, publieke documentatie en andere secundaire bronnen gebruikt.
De onderzoekers vonden achttien voorbeelden van zelfcensuur als gevolg van juridische druk. Media stopten met verder onderzoek naar een bepaald onderwerp om het risico op procedures. Of ze lieten preventief namen weg, ook als ze genoeg bewijsmateriaal hadden.
"In die gevallen komen belangrijke voorwaarden voor journalistiek en nieuwsgaring onder druk te staan, zoals financiële middelen en medewerking van bronnen en deskundigen. In enkele gevallen viel juridische druk samen met (angst voor) fysieke of online-intimidatie, en werd zelfcensuur (ook) om die reden toegepast", schrijven de onderzoekers.
Aantijgingen
NRC-journalist Joep Dohmen kreeg volgens de onderzoekers bijvoorbeeld te maken met een "meldpunt en aantijgingen van (oud)-politici" nadat hij had geschreven over vermeende integriteitsschandalen in Limburg. Journalisten van EenVandaag werden gedagvaard door een fabrikant van injectienaalden en hoofdelijk aansprakelijk gesteld voor schade geschat op 4,5 miljoen euro.
De onderzoekers waarschuwen voor een zogeheten chilling effect op persvrijheid: zelfcensuur door druk, waardoor de toegang van burgers tot informatie beperkt wordt. Journalisten zijn dan minder goed in staat om hun controlerende taak uit te voeren, stellen ze.
Intimideren
De zwaarste en zorgwekkendste vorm van juridische druk zijn zogeheten SLAPPs: Strategic Lawsuits Against Public Participation, schrijven de onderzoekers. "Deze rechtszaken worden ingesteld door rijke en machtige actoren tegen journalisten, mensenrechtenverdedigers en maatschappelijke organisaties, met als voornaamste doel hen te intimideren." Volgens Free Press Unlimited tekenen de Europese Raad en het Europese parlement deze week een richtlijn om journalisten hiertegen te beschermen. Ook de Nederlandse overheid moet hiermee aan de slag, aldus de onderzoekers.
De studie van Free Press Unlimited is in lijn met onderzoek uit 2023 van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), waaruit bleek dat bijna 50 procent van de deelnemende journalisten en meer dan 90 procent van de Nederlandse hoofdredacties weleens te maken had met dreiging met juridische stappen naar aanleiding van een publicatie.
Meer uit Binnenland
AMSTERDAM (ANP) - Voetballer Quincy Promes (33) blijft voorlopig vastzitten. Verzoeken om zijn voorlopige hechtenis te beëindigen zijn door het gerechtshof in Amsterdam afgewezen.
54 minuten geleden
UTRECHT (ANP) - De Kindertelefoon is dit jaar het meest gebeld over vrije tijd, seksualiteit, pesten, thuis en familie en emotionele problemen. Dat meldt de organisatie, die dit jaar 320.000 gesprekken voerde met kinderen tussen de 8 en 18 jaar. Gemiddeld kwamen er per dag meer dan negenhonderd telefoontjes en chats binnen.
1 uur geleden
AMSTERDAM (ANP) - Voetballer Quincy Promes (33) vraagt het gerechtshof in Amsterdam zijn voorarrest op te heffen, zodat hij voor zijn vijf kinderen kan zorgen. Promes zit nu zes maanden in voorlopige hechtenis en wil de inhoudelijke behandeling van zijn strafzaak in hoger beroep in vrijheid afwachten.
1 uur geleden
WILLEMSTAD (ANP) - Het cruiseschip Norwegian Epic heeft er woensdag voor gekozen om niet af te meren in Curaçao en door te varen naar Barbados. De kapitein zou hebben gezegd dat hij Curaçao mijdt vanwege marineoefeningen in het gebied, zo melden passagiers op sociale media. Hij zou handelen op verzoek van de leiding van cruisemaatschappij NCL.
3 uur geleden
BILTHOVEN (ANP) - Binnen een paar honderd meter van elk huis een speelplek voor kinderen en vanuit elke woning zicht op groen: dit zijn enkele van de 'vuistregels' die het RIVM heeft opgesteld voor de inrichting van de openbare ruimte. Beleidsmakers kunnen de regels gebruiken om de ruimte zo in te richten dat mensen zich prettiger voelen en zich gezonder gaan gedragen.
4 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Nederlandse musea trekken nog altijd minder bezoekers dan voor de coronapandemie. Dat blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). In 2024 werden musea bijna 32 miljoen keer bezocht, ongeveer evenveel als een jaar eerder. Daarmee ligt het aantal bezoeken nog 2 miljoen achter op de cijfers van 2019, het jaar voor corona.
5 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Een wachtwoord of vinger- en gezichtsscan zijn in Nederland de meest gebruikte maatregelen om apparaten te beveiligen. Dat blijkt uit onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Dat keek ook naar welke groepen het vaakst digitale veiligheidsmaatregelen treffen. Dat blijken mannen en mensen met een hbo- of universitaire opleiding te zijn.
5 uur geleden