Free Press Unlimited: juridische druk op journalistiek onderschat
AMSTERDAM (ANP) - De impact van juridische druk op de Nederlandse journalistiek wordt onderschat en Nederlandse media hebben zelfcensuur toegepast als reactie op deze druk. Dat concludeert de organisatie Free Press Unlimited uit een eigen onderzoek, gebaseerd op gesprekken met onder meer vijftig journalisten, hoofd- en eindredacteuren, media-advocaten en juristen. Ook zijn gerechtelijke uitspraken, publieke documentatie en andere secundaire bronnen gebruikt.
De onderzoekers vonden achttien voorbeelden van zelfcensuur als gevolg van juridische druk. Media stopten met verder onderzoek naar een bepaald onderwerp om het risico op procedures. Of ze lieten preventief namen weg, ook als ze genoeg bewijsmateriaal hadden.
"In die gevallen komen belangrijke voorwaarden voor journalistiek en nieuwsgaring onder druk te staan, zoals financiële middelen en medewerking van bronnen en deskundigen. In enkele gevallen viel juridische druk samen met (angst voor) fysieke of online-intimidatie, en werd zelfcensuur (ook) om die reden toegepast", schrijven de onderzoekers.
Aantijgingen
NRC-journalist Joep Dohmen kreeg volgens de onderzoekers bijvoorbeeld te maken met een "meldpunt en aantijgingen van (oud)-politici" nadat hij had geschreven over vermeende integriteitsschandalen in Limburg. Journalisten van EenVandaag werden gedagvaard door een fabrikant van injectienaalden en hoofdelijk aansprakelijk gesteld voor schade geschat op 4,5 miljoen euro.
De onderzoekers waarschuwen voor een zogeheten chilling effect op persvrijheid: zelfcensuur door druk, waardoor de toegang van burgers tot informatie beperkt wordt. Journalisten zijn dan minder goed in staat om hun controlerende taak uit te voeren, stellen ze.
Intimideren
De zwaarste en zorgwekkendste vorm van juridische druk zijn zogeheten SLAPPs: Strategic Lawsuits Against Public Participation, schrijven de onderzoekers. "Deze rechtszaken worden ingesteld door rijke en machtige actoren tegen journalisten, mensenrechtenverdedigers en maatschappelijke organisaties, met als voornaamste doel hen te intimideren." Volgens Free Press Unlimited tekenen de Europese Raad en het Europese parlement deze week een richtlijn om journalisten hiertegen te beschermen. Ook de Nederlandse overheid moet hiermee aan de slag, aldus de onderzoekers.
De studie van Free Press Unlimited is in lijn met onderzoek uit 2023 van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), waaruit bleek dat bijna 50 procent van de deelnemende journalisten en meer dan 90 procent van de Nederlandse hoofdredacties weleens te maken had met dreiging met juridische stappen naar aanleiding van een publicatie.
Meer uit Binnenland
DEN HAAG (ANP) - Van bijna 43.000 kinderen gingen de ouders in 2023 uit elkaar. Dat zijn 3500 meer kinderen dan een jaar eerder. Daarmee is een stijging te zien na een periode met minder ouders die scheidden tijdens de coronapandemie. Dat meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) donderdag.
1 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Eén op de tien mbo'ers in een beroepsopleidende leerweg ervaart discriminatie bij het zoeken naar een stageplek, of tijdens de stage zelf. Dat meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) op basis van cijfers uit het Schoolverlatingsonderzoek uit 2024. Discriminatie op basis van uiterlijk, huidskleur, herkomst of geloof komt het vaakst voor.
1 uur geleden
WILLEMSTAD (ANP) - Volgens de minister van Economische Ontwikkeling van Curaçao, Roderick Middelhof, vinden er geen annuleringen van reserveringen op het eiland plaats. "Noch van vluchten richting Curaçao, noch bij hotels." Curaçao heeft te maken met militaire spanning tussen Amerika en Venezuela en had onlangs twee incidenten van bijna-botsingen in het luchtruim. Ook besloot een cruiseschip het eiland te mijden.
8 uur geleden
BADHOEVEDORP (ANP) - De musicus en componist Tonny Eyk is overleden, meldt zijn dochter. Eyk overleed afgelopen zaterdag op 85-jarige leeftijd na een kort ziekbed. Zijn uitvaart was donderdag in besloten kring.
15 uur geleden
AMSTERDAM (ANP) - "Met het overlijden van Hans van Manen verliest de dans een icoon", reageert de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema op het overlijden van choreograaf Van Manen. Hij overleed woensdagavond op 93-jarige leeftijd, aldus Nationale Opera & Ballet.
17 uur geleden
BREDA (ANP) - Het Openbaar Ministerie heeft donderdag bij de rechtbank in Breda twintig jaar cel en tbs met dwangverpleging geëist tegen de 33-jarige Elias M. voor het verkrachten en doden van de 75-jarige Yvonne uit Halsteren.
18 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Vertrouwensinspecteurs hebben vorig jaar fors meer meldingen gekregen over misstanden in het onderwijs, zoals misbruik of mishandeling. Afgelopen schooljaar kwamen 2916 dossiers binnen, 599 meer dan het schooljaar daarvoor. Alleen in het hoger onderwijs was geen stijging zichtbaar, meldt de Inspectie van het Onderwijs.
19 uur geleden