Free Press Unlimited: juridische druk op journalistiek onderschat
AMSTERDAM (ANP) - De impact van juridische druk op de Nederlandse journalistiek wordt onderschat en Nederlandse media hebben zelfcensuur toegepast als reactie op deze druk. Dat concludeert de organisatie Free Press Unlimited uit een eigen onderzoek, gebaseerd op gesprekken met onder meer vijftig journalisten, hoofd- en eindredacteuren, media-advocaten en juristen. Ook zijn gerechtelijke uitspraken, publieke documentatie en andere secundaire bronnen gebruikt.
De onderzoekers vonden achttien voorbeelden van zelfcensuur als gevolg van juridische druk. Media stopten met verder onderzoek naar een bepaald onderwerp om het risico op procedures. Of ze lieten preventief namen weg, ook als ze genoeg bewijsmateriaal hadden.
"In die gevallen komen belangrijke voorwaarden voor journalistiek en nieuwsgaring onder druk te staan, zoals financiële middelen en medewerking van bronnen en deskundigen. In enkele gevallen viel juridische druk samen met (angst voor) fysieke of online-intimidatie, en werd zelfcensuur (ook) om die reden toegepast", schrijven de onderzoekers.
Aantijgingen
NRC-journalist Joep Dohmen kreeg volgens de onderzoekers bijvoorbeeld te maken met een "meldpunt en aantijgingen van (oud)-politici" nadat hij had geschreven over vermeende integriteitsschandalen in Limburg. Journalisten van EenVandaag werden gedagvaard door een fabrikant van injectienaalden en hoofdelijk aansprakelijk gesteld voor schade geschat op 4,5 miljoen euro.
De onderzoekers waarschuwen voor een zogeheten chilling effect op persvrijheid: zelfcensuur door druk, waardoor de toegang van burgers tot informatie beperkt wordt. Journalisten zijn dan minder goed in staat om hun controlerende taak uit te voeren, stellen ze.
Intimideren
De zwaarste en zorgwekkendste vorm van juridische druk zijn zogeheten SLAPPs: Strategic Lawsuits Against Public Participation, schrijven de onderzoekers. "Deze rechtszaken worden ingesteld door rijke en machtige actoren tegen journalisten, mensenrechtenverdedigers en maatschappelijke organisaties, met als voornaamste doel hen te intimideren." Volgens Free Press Unlimited tekenen de Europese Raad en het Europese parlement deze week een richtlijn om journalisten hiertegen te beschermen. Ook de Nederlandse overheid moet hiermee aan de slag, aldus de onderzoekers.
De studie van Free Press Unlimited is in lijn met onderzoek uit 2023 van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), waaruit bleek dat bijna 50 procent van de deelnemende journalisten en meer dan 90 procent van de Nederlandse hoofdredacties weleens te maken had met dreiging met juridische stappen naar aanleiding van een publicatie.
Meer uit Binnenland
ATHENE (ANP/REUTERS) - De Griekse rechtszaak tegen onder anderen de Nederlander Pieter Wittenberg gaat in januari verder. Dit laat de organisatie Human Power weten, die informatie deelt over de rechtsgang van Wittenberg en andere hulpverleners die worden verdacht van spionage, mensensmokkel en lidmaatschap van een criminele organisatie.
16 minuten geleden
ROTTERDAM (ANP) - Twee medewerkers van het Erasmus MC zijn op staande voet ontslagen omdat zij ongeoorloofd patiëntendossiers hebben ingekeken. Dat meldt het ziekenhuis. Drie andere medewerkers hebben ook ten onrechte patiëntgegevens bekeken, maar werden niet ontslagen.
17 minuten geleden
DEN HAAG (ANP) - Het Openbaar Ministerie heeft de identiteit van de vier inzittenden van het fatale ongeluk na een korte politieachtervolging donderdag in Den Haag bekendgemaakt. Allen komen uit Den Haag. De bestuurder was een 24-jarige man, hij overleed. Ook overleden twee vrouwen van 21 en 20 jaar. Een 21-jarige vrouw raakte gewond.
2 uur geleden
ARNHEM (ANP) - Het Openbaar Ministerie gaat in hoger beroep tegen de straf die een moeder uit Apeldoorn kreeg voor het ruim twintig jaar mishandelen van haar vier dochters. Het OM had tien jaar cel geëist, de rechtbank gaf haar maandag tien maanden cel.
4 uur geleden
HILVERSUM (ANP) - De NPO zendt in mei het Eurovisie Songfestival uit op NPO 1, ook nu omroep AVROTROS heeft besloten om in 2026 niet deel te nemen aan de editie in Wenen. Dat meldt de NPO vrijdag.
4 uur geleden
ROTTERDAM (ANP) - De politie heeft deze week een 78-jarige man in Rotterdam opgepakt op verdenking van seksueel misbruik van kinderen in de Filipijnen en het livestreamen daarvan. Hij had volgens het Openbaar Ministerie contact met een Filipijnse vrouw die de livestreams voor hem regelde. De Filipijnse politie arresteerde haar in oktober en bevrijdde toen vier kinderen uit de misbruiksituatie.
5 uur geleden
IJMUIDEN (ANP) - Greenpeace en stichting Frisse Wind doen vrijdag bij het Openbaar Ministerie aangifte tegen Tata Steel, laten de organisaties weten. Volgens een recent verslag van de omgevingsdienst is vorig jaar een hogere uitstoot van bepaalde stoffen gemeten door het staalbedrijf in IJmuiden.
7 uur geleden