Free Press Unlimited: juridische druk op journalistiek onderschat
AMSTERDAM (ANP) - De impact van juridische druk op de Nederlandse journalistiek wordt onderschat en Nederlandse media hebben zelfcensuur toegepast als reactie op deze druk. Dat concludeert de organisatie Free Press Unlimited uit een eigen onderzoek, gebaseerd op gesprekken met onder meer vijftig journalisten, hoofd- en eindredacteuren, media-advocaten en juristen. Ook zijn gerechtelijke uitspraken, publieke documentatie en andere secundaire bronnen gebruikt.
De onderzoekers vonden achttien voorbeelden van zelfcensuur als gevolg van juridische druk. Media stopten met verder onderzoek naar een bepaald onderwerp om het risico op procedures. Of ze lieten preventief namen weg, ook als ze genoeg bewijsmateriaal hadden.
"In die gevallen komen belangrijke voorwaarden voor journalistiek en nieuwsgaring onder druk te staan, zoals financiële middelen en medewerking van bronnen en deskundigen. In enkele gevallen viel juridische druk samen met (angst voor) fysieke of online-intimidatie, en werd zelfcensuur (ook) om die reden toegepast", schrijven de onderzoekers.
Aantijgingen
NRC-journalist Joep Dohmen kreeg volgens de onderzoekers bijvoorbeeld te maken met een "meldpunt en aantijgingen van (oud)-politici" nadat hij had geschreven over vermeende integriteitsschandalen in Limburg. Journalisten van EenVandaag werden gedagvaard door een fabrikant van injectienaalden en hoofdelijk aansprakelijk gesteld voor schade geschat op 4,5 miljoen euro.
De onderzoekers waarschuwen voor een zogeheten chilling effect op persvrijheid: zelfcensuur door druk, waardoor de toegang van burgers tot informatie beperkt wordt. Journalisten zijn dan minder goed in staat om hun controlerende taak uit te voeren, stellen ze.
Intimideren
De zwaarste en zorgwekkendste vorm van juridische druk zijn zogeheten SLAPPs: Strategic Lawsuits Against Public Participation, schrijven de onderzoekers. "Deze rechtszaken worden ingesteld door rijke en machtige actoren tegen journalisten, mensenrechtenverdedigers en maatschappelijke organisaties, met als voornaamste doel hen te intimideren." Volgens Free Press Unlimited tekenen de Europese Raad en het Europese parlement deze week een richtlijn om journalisten hiertegen te beschermen. Ook de Nederlandse overheid moet hiermee aan de slag, aldus de onderzoekers.
De studie van Free Press Unlimited is in lijn met onderzoek uit 2023 van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), waaruit bleek dat bijna 50 procent van de deelnemende journalisten en meer dan 90 procent van de Nederlandse hoofdredacties weleens te maken had met dreiging met juridische stappen naar aanleiding van een publicatie.
Meer uit Binnenland
DEN HAAG (ANP) - Het kabinet overweegt de bevrijdingsfestivals nog één editie uit hun geldnood te helpen. Dat zou dan wel de laatste keer zijn, schrijft verantwoordelijk staatssecretaris Vincent Karremans aan de Tweede Kamer.
43 minuten geleden
AMSTERDAM (ANP) - Telegram heeft de zogeheten bangalijsten verwijderd, meldt expertisecentrum onlinemisbruik Offlimits. Na meerdere vergeefse verzoeken aan Telegram om de lijsten te verwijderen, diende Offlimits een handhavingsverzoek in bij de toezichthouders. En met succes, want de 'bangalijsten' zijn op het berichtenplatform offline gehaald.
1 uur geleden
AMSTERDAM (ANP) - De bezuinigingen die worden doorgevoerd op het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) zijn "een klap in het gezicht van de kunst- en cultuursector". Dat zegt directeur Cathelijne Broers van het Cultuurfonds.
3 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Zorgminister Fleur Agema vindt geen enkel begrip bij de oppositie voor haar plannen met de zorgsector en de geplande bezuinigingen. In het debat over haar begroting voor 2025 clasht ze daarover frontaal met de linkse oppositiepartijen. Die verwijten haar dat ze als minister niet waarmaakt waar ze als PVV-Tweede Kamerlid jarenlang voor streed.
3 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - De Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) stapt uit de adviesraad van ZorgkaartNederland, een platform van de Patiëntenfederatie Nederland waarop patiënten een zorgverlener kunnen waarderen. De vereniging heeft twijfels gekregen over de betrouwbaarheid.
3 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Nederland en andere landen lopen achter bij de aanpak van onlinecriminaliteit. Dat heeft justitieminister David van Weel gezegd. "We hebben deze markt ondergereguleerd, we hebben te laat een been bijgetrokken, als overheid, maar ook als opsporingsdiensten. Dat betekent dat we nu een inhaalslag te maken hebben", stelde Van Weel in een commissiedebat met de Tweede Kamer.
4 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - In het Catshuis zijn de leiders van PVV, VVD, NSC en BBB weer bijeen om te praten over het compromis dat PVV en NSC hebben bereikt over asielmaatregelen. Vooral de VVD zit nog met aanvullende vragen en wil mogelijk nog wat aanpassingen van het pakket.
4 uur geleden