Free Press Unlimited: juridische druk op journalistiek onderschat
AMSTERDAM (ANP) - De impact van juridische druk op de Nederlandse journalistiek wordt onderschat en Nederlandse media hebben zelfcensuur toegepast als reactie op deze druk. Dat concludeert de organisatie Free Press Unlimited uit een eigen onderzoek, gebaseerd op gesprekken met onder meer vijftig journalisten, hoofd- en eindredacteuren, media-advocaten en juristen. Ook zijn gerechtelijke uitspraken, publieke documentatie en andere secundaire bronnen gebruikt.
De onderzoekers vonden achttien voorbeelden van zelfcensuur als gevolg van juridische druk. Media stopten met verder onderzoek naar een bepaald onderwerp om het risico op procedures. Of ze lieten preventief namen weg, ook als ze genoeg bewijsmateriaal hadden.
"In die gevallen komen belangrijke voorwaarden voor journalistiek en nieuwsgaring onder druk te staan, zoals financiële middelen en medewerking van bronnen en deskundigen. In enkele gevallen viel juridische druk samen met (angst voor) fysieke of online-intimidatie, en werd zelfcensuur (ook) om die reden toegepast", schrijven de onderzoekers.
Aantijgingen
NRC-journalist Joep Dohmen kreeg volgens de onderzoekers bijvoorbeeld te maken met een "meldpunt en aantijgingen van (oud)-politici" nadat hij had geschreven over vermeende integriteitsschandalen in Limburg. Journalisten van EenVandaag werden gedagvaard door een fabrikant van injectienaalden en hoofdelijk aansprakelijk gesteld voor schade geschat op 4,5 miljoen euro.
De onderzoekers waarschuwen voor een zogeheten chilling effect op persvrijheid: zelfcensuur door druk, waardoor de toegang van burgers tot informatie beperkt wordt. Journalisten zijn dan minder goed in staat om hun controlerende taak uit te voeren, stellen ze.
Intimideren
De zwaarste en zorgwekkendste vorm van juridische druk zijn zogeheten SLAPPs: Strategic Lawsuits Against Public Participation, schrijven de onderzoekers. "Deze rechtszaken worden ingesteld door rijke en machtige actoren tegen journalisten, mensenrechtenverdedigers en maatschappelijke organisaties, met als voornaamste doel hen te intimideren." Volgens Free Press Unlimited tekenen de Europese Raad en het Europese parlement deze week een richtlijn om journalisten hiertegen te beschermen. Ook de Nederlandse overheid moet hiermee aan de slag, aldus de onderzoekers.
De studie van Free Press Unlimited is in lijn met onderzoek uit 2023 van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), waaruit bleek dat bijna 50 procent van de deelnemende journalisten en meer dan 90 procent van de Nederlandse hoofdredacties weleens te maken had met dreiging met juridische stappen naar aanleiding van een publicatie.
Meer uit Binnenland
HOOFDDORP (ANP) - Haarlemmermeer zet extra bewakingscamera's in om de wegen van Schiphol richting Den Haag in de gaten te houden tijdens de NAVO-top. De gemeente noemt het "aannemelijk dat er potentieel verstorende acties zullen plaatsvinden op de route tussen Schiphol en Den Haag".
5 uur geleden
NIEUW-BEIJERLAND (ANP) - Een motorrijder is donderdagavond om het leven gekomen door een aanrijding met een auto op de Schutskooi in Nieuw-Beijerland. Het slachtoffer is 19 jaar en komt uit Klaaswaal, meldt de politie.
6 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - De ANWB verwacht dat het de komende dagen veel drukker wordt bij de Wegenwacht door het warme weer. Hoge temperaturen zorgen volgens de ANWB vaak voor technische problemen aan auto's, zoals startproblemen en problemen met de accu. De ANWB zet extra mensen in.
9 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Ook het lichaam van de 83-jarige Paul Klapper is gevonden in Frankrijk, bevestigt Namens de Familie. Eerder donderdag werd bekend dat het lichaam van zijn partner Gerda Klapper woensdag in Frankrijk was gevonden, het lichaam van Paul is donderdag gevonden. Het echtpaar uit Alphen aan den Rijn was al een paar dagen vermist.
9 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Militairen van de Luchtmobiele Brigade in Irak kunnen door de oorlog tussen Israël en Iran het land niet verlaten. Zij zijn daar voor de beveiliging van de NAVO-missie. De Nederlandse bijdrage duurt tot eind deze maand, maar een deel van de militairen zou nu al vertrekken. Zij gaan nu voorlopig door met hun werkzaamheden.
9 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - De 80-jarige Gerda Klapper uit Alphen aan den Rijn is waarschijnlijk niet door een misdrijf om het leven gekomen. Dat meldt de politie nadat bekend is geworden dat haar lichaam woensdag in Frankrijk is gevonden. Daar wordt nog altijd "met man en macht" gezocht naar haar 83-jarige echtgenoot Paul.
10 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Vrouwen die vroeger hun kind moesten afstaan omdat ze ongehuwd zwanger waren geworden, hebben daar veel schade door geleden. Dat geldt ook voor de kinderen. Moeder en kind, en ook de vader, hadden "niet of nauwelijks een stem, laat staan enige regie", oordeelt een commissie onder leiding van hoogleraar pedagogiek Micha de Winter. "Hierdoor is grote schade aangericht."
10 uur geleden