Free Press Unlimited: juridische druk op journalistiek onderschat
AMSTERDAM (ANP) - De impact van juridische druk op de Nederlandse journalistiek wordt onderschat en Nederlandse media hebben zelfcensuur toegepast als reactie op deze druk. Dat concludeert de organisatie Free Press Unlimited uit een eigen onderzoek, gebaseerd op gesprekken met onder meer vijftig journalisten, hoofd- en eindredacteuren, media-advocaten en juristen. Ook zijn gerechtelijke uitspraken, publieke documentatie en andere secundaire bronnen gebruikt.
De onderzoekers vonden achttien voorbeelden van zelfcensuur als gevolg van juridische druk. Media stopten met verder onderzoek naar een bepaald onderwerp om het risico op procedures. Of ze lieten preventief namen weg, ook als ze genoeg bewijsmateriaal hadden.
"In die gevallen komen belangrijke voorwaarden voor journalistiek en nieuwsgaring onder druk te staan, zoals financiële middelen en medewerking van bronnen en deskundigen. In enkele gevallen viel juridische druk samen met (angst voor) fysieke of online-intimidatie, en werd zelfcensuur (ook) om die reden toegepast", schrijven de onderzoekers.
Aantijgingen
NRC-journalist Joep Dohmen kreeg volgens de onderzoekers bijvoorbeeld te maken met een "meldpunt en aantijgingen van (oud)-politici" nadat hij had geschreven over vermeende integriteitsschandalen in Limburg. Journalisten van EenVandaag werden gedagvaard door een fabrikant van injectienaalden en hoofdelijk aansprakelijk gesteld voor schade geschat op 4,5 miljoen euro.
De onderzoekers waarschuwen voor een zogeheten chilling effect op persvrijheid: zelfcensuur door druk, waardoor de toegang van burgers tot informatie beperkt wordt. Journalisten zijn dan minder goed in staat om hun controlerende taak uit te voeren, stellen ze.
Intimideren
De zwaarste en zorgwekkendste vorm van juridische druk zijn zogeheten SLAPPs: Strategic Lawsuits Against Public Participation, schrijven de onderzoekers. "Deze rechtszaken worden ingesteld door rijke en machtige actoren tegen journalisten, mensenrechtenverdedigers en maatschappelijke organisaties, met als voornaamste doel hen te intimideren." Volgens Free Press Unlimited tekenen de Europese Raad en het Europese parlement deze week een richtlijn om journalisten hiertegen te beschermen. Ook de Nederlandse overheid moet hiermee aan de slag, aldus de onderzoekers.
De studie van Free Press Unlimited is in lijn met onderzoek uit 2023 van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), waaruit bleek dat bijna 50 procent van de deelnemende journalisten en meer dan 90 procent van de Nederlandse hoofdredacties weleens te maken had met dreiging met juridische stappen naar aanleiding van een publicatie.
Meer uit Binnenland
DEN HAAG (ANP) - In de eerste zes maanden van 2025 waren er 678 aanslagen met explosieven en pogingen daartoe, tegenover 610 in het eerste halfjaar van vorig jaar. Dat is een stijging van 5 procent, blijkt uit cijfers die het ANP heeft opgevraagd bij de politie.
59 minuten geleden
DE BILT (ANP) - Na veel weerwaarschuwingen de afgelopen dagen van het KNMI kleurt Nederland woensdagavond weer volledig groen. Dat betekent dat er een einde is gekomen aan de extreme hitte en de fikse onweersbuien met windstoten.
10 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - De provincie Zuid-Holland heeft 100.000 euro beschikbaar gesteld voor ondernemers langs het Valkenburgse Meer, als tegemoetkoming voor gemiste inkomsten. De recreatieplas bij Leiden was bijna drie maanden afgesloten, nadat een stuk van de oever was ingestort. De gemeente Katwijk trok de noodverordening vorige week in. Het grootste deel van het gebied is nu weer toegankelijk voor recreanten, zoals surfers en wandelaars.
11 uur geleden
LICHTENVOORDE (ANP) - Orgel Joke is de nieuwe zaterdagheadliner op het festival Zwarte Cross in Lichtenvoorde. Ze vervangt op 19 juli Goldband, die zich vorige maand terugtrok om de omstreden nieuwe Amerikaanse eigenaar KKR. Ook Mental Theo, Bökkers, Jeffrey Parmentier, Sven Versteeg en Frans Bauer zullen het hoofdpodium betreden.
13 uur geleden
DE BILT (ANP) - Het gebied waar code oranje is afgegeven wegens verwachte zware onweersbuien is uitgebreid met de provincies Groningen en Drenthe, meldt het KNMI. Eerder gold die weerwaarschuwing al in de provincies Limburg, Gelderland en Overijssel.
14 uur geleden
UTRECHT (ANP) - Het spoor heeft woensdag verspreid over het land te kampen met verstoringen. Er is onder meer een wisselstoring tussen Amsterdam en Schiphol, tussen Breda en Roosendaal is er een seinstoring en op diverse trajecten staan defecte treinen.
15 uur geleden
AMSTERDAM (ANP) - De politie heeft een 38-jarige man uit Amsterdam aangehouden die wordt verdacht van het bedreigen van Douwe Bob.
16 uur geleden