Free Press Unlimited: juridische druk op journalistiek onderschat
AMSTERDAM (ANP) - De impact van juridische druk op de Nederlandse journalistiek wordt onderschat en Nederlandse media hebben zelfcensuur toegepast als reactie op deze druk. Dat concludeert de organisatie Free Press Unlimited uit een eigen onderzoek, gebaseerd op gesprekken met onder meer vijftig journalisten, hoofd- en eindredacteuren, media-advocaten en juristen. Ook zijn gerechtelijke uitspraken, publieke documentatie en andere secundaire bronnen gebruikt.
De onderzoekers vonden achttien voorbeelden van zelfcensuur als gevolg van juridische druk. Media stopten met verder onderzoek naar een bepaald onderwerp om het risico op procedures. Of ze lieten preventief namen weg, ook als ze genoeg bewijsmateriaal hadden.
"In die gevallen komen belangrijke voorwaarden voor journalistiek en nieuwsgaring onder druk te staan, zoals financiële middelen en medewerking van bronnen en deskundigen. In enkele gevallen viel juridische druk samen met (angst voor) fysieke of online-intimidatie, en werd zelfcensuur (ook) om die reden toegepast", schrijven de onderzoekers.
Aantijgingen
NRC-journalist Joep Dohmen kreeg volgens de onderzoekers bijvoorbeeld te maken met een "meldpunt en aantijgingen van (oud)-politici" nadat hij had geschreven over vermeende integriteitsschandalen in Limburg. Journalisten van EenVandaag werden gedagvaard door een fabrikant van injectienaalden en hoofdelijk aansprakelijk gesteld voor schade geschat op 4,5 miljoen euro.
De onderzoekers waarschuwen voor een zogeheten chilling effect op persvrijheid: zelfcensuur door druk, waardoor de toegang van burgers tot informatie beperkt wordt. Journalisten zijn dan minder goed in staat om hun controlerende taak uit te voeren, stellen ze.
Intimideren
De zwaarste en zorgwekkendste vorm van juridische druk zijn zogeheten SLAPPs: Strategic Lawsuits Against Public Participation, schrijven de onderzoekers. "Deze rechtszaken worden ingesteld door rijke en machtige actoren tegen journalisten, mensenrechtenverdedigers en maatschappelijke organisaties, met als voornaamste doel hen te intimideren." Volgens Free Press Unlimited tekenen de Europese Raad en het Europese parlement deze week een richtlijn om journalisten hiertegen te beschermen. Ook de Nederlandse overheid moet hiermee aan de slag, aldus de onderzoekers.
De studie van Free Press Unlimited is in lijn met onderzoek uit 2023 van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), waaruit bleek dat bijna 50 procent van de deelnemende journalisten en meer dan 90 procent van de Nederlandse hoofdredacties weleens te maken had met dreiging met juridische stappen naar aanleiding van een publicatie.
Meer uit Binnenland
DE BILT (ANP) - Ook aan het begin van de nacht van donderdag op vrijdag komen nog enkele onweersbuien voor. Die kunnen gepaard gaan met hagel en veel regen, waardoor er wateroverlast kan ontstaan, waarschuwt het KNMI. Het gaat vooral om het midden en westen van het land.
55 minuten geleden
DEN HAAG (ANP) - Reizigersorganisatie Rover is niet blij met de staking van de buschauffeurs in Twente. Ze noemt het "buitenproportioneel" en "betreurt het dat de reiziger overlast gaat ervaren van een conflict waarvan hij geen deel uitmaakt".
2 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - De oppervlakte van natuur- en bosgebied in Nederland is in de periode 2013 tot en met 2022 afgenomen met bijna 2,5 procent, zo meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Het gaat om een afname van 158 vierkante kilometer. Tegelijkertijd nam de hoeveelheid bebouwd gebied toe met 3,4 procent, 277 vierkante kilometer. Dat is grond voor bijvoorbeeld huizen, fabrieken, kantoren en infrastructuur.
2 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - In Nederland zijn vorig jaar ruim 164.000 kinderen geboren, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) vrijdag. Dat zijn er iets minder dan het jaar ervoor; in 2022 werden iets meer 167.500 kinderen geboren.
2 uur geleden
AMSTERDAM (ANP) - Het Openbaar Ministerie (OM) seponeert de aangifte van het Centraal Joods Overleg (CJO) tegen mensen die zondag 10 maart bij de opening van het Nationaal Holocaustmuseum in Amsterdam demonstreerden. "Het onderzoek heeft niet geleid tot concrete verdachten", aldus het OM.
11 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - De zogenoemde derdelanders uit Oekraïne die in Nederland verblijven kunnen vanaf maandag 6 mei een verblijfssticker ophalen. Dit meldt de IND. Deze sticker kunnen zij in hun paspoort plakken, net als Oekraïners met een tijdelijke verblijfsvergunning.
12 uur geleden
UTRECHT/HEERLEN (ANP) - Zorgmedewerkers hebben donderdagmiddag twee minuten het werk neergelegd en gezwegen uit protest tegen geweld tegen de beroepsgroep. NU'91, een beroepsorganisatie voor mensen die in de zorg werken, had het initiatief voor de actie genomen nadat een medewerkster van een ggz-instelling in Heerlen overleed nadat zij was neergestoken.
13 uur geleden