Free Press Unlimited: juridische druk op journalistiek onderschat
AMSTERDAM (ANP) - De impact van juridische druk op de Nederlandse journalistiek wordt onderschat en Nederlandse media hebben zelfcensuur toegepast als reactie op deze druk. Dat concludeert de organisatie Free Press Unlimited uit een eigen onderzoek, gebaseerd op gesprekken met onder meer vijftig journalisten, hoofd- en eindredacteuren, media-advocaten en juristen. Ook zijn gerechtelijke uitspraken, publieke documentatie en andere secundaire bronnen gebruikt.
De onderzoekers vonden achttien voorbeelden van zelfcensuur als gevolg van juridische druk. Media stopten met verder onderzoek naar een bepaald onderwerp om het risico op procedures. Of ze lieten preventief namen weg, ook als ze genoeg bewijsmateriaal hadden.
"In die gevallen komen belangrijke voorwaarden voor journalistiek en nieuwsgaring onder druk te staan, zoals financiële middelen en medewerking van bronnen en deskundigen. In enkele gevallen viel juridische druk samen met (angst voor) fysieke of online-intimidatie, en werd zelfcensuur (ook) om die reden toegepast", schrijven de onderzoekers.
Aantijgingen
NRC-journalist Joep Dohmen kreeg volgens de onderzoekers bijvoorbeeld te maken met een "meldpunt en aantijgingen van (oud)-politici" nadat hij had geschreven over vermeende integriteitsschandalen in Limburg. Journalisten van EenVandaag werden gedagvaard door een fabrikant van injectienaalden en hoofdelijk aansprakelijk gesteld voor schade geschat op 4,5 miljoen euro.
De onderzoekers waarschuwen voor een zogeheten chilling effect op persvrijheid: zelfcensuur door druk, waardoor de toegang van burgers tot informatie beperkt wordt. Journalisten zijn dan minder goed in staat om hun controlerende taak uit te voeren, stellen ze.
Intimideren
De zwaarste en zorgwekkendste vorm van juridische druk zijn zogeheten SLAPPs: Strategic Lawsuits Against Public Participation, schrijven de onderzoekers. "Deze rechtszaken worden ingesteld door rijke en machtige actoren tegen journalisten, mensenrechtenverdedigers en maatschappelijke organisaties, met als voornaamste doel hen te intimideren." Volgens Free Press Unlimited tekenen de Europese Raad en het Europese parlement deze week een richtlijn om journalisten hiertegen te beschermen. Ook de Nederlandse overheid moet hiermee aan de slag, aldus de onderzoekers.
De studie van Free Press Unlimited is in lijn met onderzoek uit 2023 van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), waaruit bleek dat bijna 50 procent van de deelnemende journalisten en meer dan 90 procent van de Nederlandse hoofdredacties weleens te maken had met dreiging met juridische stappen naar aanleiding van een publicatie.
Meer uit Binnenland
WILLEMSTAD (ANP) - De oppositie in Curaçao wil dat premier Gilmar 'Pik' Pisas optreedt om het luchtruim boven het land te beschermen. Parlementariër Giselle Mc William, leider van de oppositiepartij MAN-PIN, vindt dat Pisas de Verenigde Staten en Venezuela moet dwingen "om ons luchtruim en grondgebied te respecteren".
19 minuten geleden
DEN BOSCH (ANP) - De Stint had al sinds mei 2017 problemen met de gashendel, die door een gebroken terugkeerveer kon blijven hangen. Daardoor kon de elektrische bolderkar blijven doorrijden bij het afremmen. Stint-ontwerper Peter Noorlander bagatelliseerde het probleem door te doen alsof het minder vaak voorkwam, zei de officier van justitie maandag in de Stint-zaak in de rechtbank in Den Bosch.
26 minuten geleden
HILVERSUM (ANP) - Marco Borsato maakt een reuzensprong in de Top 2000 nu hij is vrijgesproken van ontucht. De vijf liedjes die het meest zijn gestegen, zijn allemaal van hem, en allemaal gaan ze meer dan duizend plekken omhoog. Zo stijgt het lied Zij van plaats 1566 naar 116.
1 uur geleden
AMSTERDAM (ANP) - Het Concertgebouw in Amsterdam is maandagochtend rond 06.30 uur beklad met rode verf. Dat bevestigt een woordvoerder na berichtgeving van Het Parool. De woordvoerder zegt maandagmiddag dat de verf is verwijderd.
1 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Een Nederlands persoon is gewond geraakt tijdens de aanslag bij het Australische Bondi Beach op zondag. Dat meldt een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken. De persoon heeft een dubbele nationaliteit; naast de Nederlandse is onbekend welke andere nationaliteit de persoon bezit.
1 uur geleden
DEN BOSCH (ANP) - Het weglaten van een remschakelaar op de Stint is "een onvergeeflijke fout". Dit stelde het Openbaar Ministerie maandag in de rechtbank in Den Bosch.
2 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Het Openbaar Ministerie in Den Haag heeft maandag tijdens een zitting tegen twee verdachten van illegale handel in geneesmiddelen opnieuw gewaarschuwd voor het online bestellen van medicijnen. "Als je buiten de gebaande wegen online medicijnen bestelt, weet je niet wat je koopt," aldus de officier van justitie. "Je weet niet wat je slikt en je weet niet wat de gevolgen daarvan kunnen zijn."
2 uur geleden