Free Press Unlimited: juridische druk op journalistiek onderschat
AMSTERDAM (ANP) - De impact van juridische druk op de Nederlandse journalistiek wordt onderschat en Nederlandse media hebben zelfcensuur toegepast als reactie op deze druk. Dat concludeert de organisatie Free Press Unlimited uit een eigen onderzoek, gebaseerd op gesprekken met onder meer vijftig journalisten, hoofd- en eindredacteuren, media-advocaten en juristen. Ook zijn gerechtelijke uitspraken, publieke documentatie en andere secundaire bronnen gebruikt.
De onderzoekers vonden achttien voorbeelden van zelfcensuur als gevolg van juridische druk. Media stopten met verder onderzoek naar een bepaald onderwerp om het risico op procedures. Of ze lieten preventief namen weg, ook als ze genoeg bewijsmateriaal hadden.
"In die gevallen komen belangrijke voorwaarden voor journalistiek en nieuwsgaring onder druk te staan, zoals financiële middelen en medewerking van bronnen en deskundigen. In enkele gevallen viel juridische druk samen met (angst voor) fysieke of online-intimidatie, en werd zelfcensuur (ook) om die reden toegepast", schrijven de onderzoekers.
Aantijgingen
NRC-journalist Joep Dohmen kreeg volgens de onderzoekers bijvoorbeeld te maken met een "meldpunt en aantijgingen van (oud)-politici" nadat hij had geschreven over vermeende integriteitsschandalen in Limburg. Journalisten van EenVandaag werden gedagvaard door een fabrikant van injectienaalden en hoofdelijk aansprakelijk gesteld voor schade geschat op 4,5 miljoen euro.
De onderzoekers waarschuwen voor een zogeheten chilling effect op persvrijheid: zelfcensuur door druk, waardoor de toegang van burgers tot informatie beperkt wordt. Journalisten zijn dan minder goed in staat om hun controlerende taak uit te voeren, stellen ze.
Intimideren
De zwaarste en zorgwekkendste vorm van juridische druk zijn zogeheten SLAPPs: Strategic Lawsuits Against Public Participation, schrijven de onderzoekers. "Deze rechtszaken worden ingesteld door rijke en machtige actoren tegen journalisten, mensenrechtenverdedigers en maatschappelijke organisaties, met als voornaamste doel hen te intimideren." Volgens Free Press Unlimited tekenen de Europese Raad en het Europese parlement deze week een richtlijn om journalisten hiertegen te beschermen. Ook de Nederlandse overheid moet hiermee aan de slag, aldus de onderzoekers.
De studie van Free Press Unlimited is in lijn met onderzoek uit 2023 van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), waaruit bleek dat bijna 50 procent van de deelnemende journalisten en meer dan 90 procent van de Nederlandse hoofdredacties weleens te maken had met dreiging met juridische stappen naar aanleiding van een publicatie.
Meer uit Binnenland
DORDRECHT (ANP) - In de binnenstad van Dordrecht heeft woensdagavond brand gewoed in een historische woning, meldt de Veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid. De eerste meldingen van de brand kwamen iets na 20.00 uur bij de brandweer binnen. Een klein uur later is het vuur onder controle, laat een woordvoerder van de veiligheidsregio weten. De brandweer is nog wel bezig met controles.
12 minuten geleden
RIJSWIJK (ANP) - Voor de zogeheten Oudejaarstrekking van de Staatsloterij zijn dit jaar ruim 7,9 miljoen loten verkocht. Dat is een recordaantal, meldt de organisatie.
1 uur geleden
ZEVENHUIZEN (ANP) - In het Groningse Zevenhuizen is een persoon om het leven gekomen door een verkeersongeval. Vier mensen zijn voor controle naar het ziekenhuis gebracht, meldt de politie.
1 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Rijkswaterstaat adviseert weggebruikers woensdagavond en -nacht extra alert te zijn op gladheid. Vooral in het zuiden en oosten van het land kunnen natte weggedeelten bevriezen. Maar ook elders kan het plaatselijk glad zijn, vooral op bruggen, viaducten en stille wegen.
3 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Demissionair premier Dick Schoof is onder de indruk van het werk dat brandweerlieden doen tijdens oud en nieuw. Hij bezocht woensdag het brandweerkorps van Haaglanden als steunbetuiging aan de brandweermensen.
4 uur geleden
LEIDEN/GOUDA (ANP) - Ondanks het intrekken van code geel, deze ochtend uitgegeven wegens gladheid, komen er nog altijd mensen met daaraan gerelateerde verwondingen binnen. In de regio Leiden en Gouda is het erg druk op de spoedeisende hulp.
5 uur geleden
HILVERSUM (ANP) - Demissionair veiligheidsminister Foort van Oosten bracht woensdag oliebollen naar handhavers en brandweermannen in Hilversum. De VVD-minister wilde de hulpverleners op die manier steunen voor oudjaarsnacht en danken voor hun inzet.
6 uur geleden