Free Press Unlimited: juridische druk op journalistiek onderschat
AMSTERDAM (ANP) - De impact van juridische druk op de Nederlandse journalistiek wordt onderschat en Nederlandse media hebben zelfcensuur toegepast als reactie op deze druk. Dat concludeert de organisatie Free Press Unlimited uit een eigen onderzoek, gebaseerd op gesprekken met onder meer vijftig journalisten, hoofd- en eindredacteuren, media-advocaten en juristen. Ook zijn gerechtelijke uitspraken, publieke documentatie en andere secundaire bronnen gebruikt.
De onderzoekers vonden achttien voorbeelden van zelfcensuur als gevolg van juridische druk. Media stopten met verder onderzoek naar een bepaald onderwerp om het risico op procedures. Of ze lieten preventief namen weg, ook als ze genoeg bewijsmateriaal hadden.
"In die gevallen komen belangrijke voorwaarden voor journalistiek en nieuwsgaring onder druk te staan, zoals financiële middelen en medewerking van bronnen en deskundigen. In enkele gevallen viel juridische druk samen met (angst voor) fysieke of online-intimidatie, en werd zelfcensuur (ook) om die reden toegepast", schrijven de onderzoekers.
Aantijgingen
NRC-journalist Joep Dohmen kreeg volgens de onderzoekers bijvoorbeeld te maken met een "meldpunt en aantijgingen van (oud)-politici" nadat hij had geschreven over vermeende integriteitsschandalen in Limburg. Journalisten van EenVandaag werden gedagvaard door een fabrikant van injectienaalden en hoofdelijk aansprakelijk gesteld voor schade geschat op 4,5 miljoen euro.
De onderzoekers waarschuwen voor een zogeheten chilling effect op persvrijheid: zelfcensuur door druk, waardoor de toegang van burgers tot informatie beperkt wordt. Journalisten zijn dan minder goed in staat om hun controlerende taak uit te voeren, stellen ze.
Intimideren
De zwaarste en zorgwekkendste vorm van juridische druk zijn zogeheten SLAPPs: Strategic Lawsuits Against Public Participation, schrijven de onderzoekers. "Deze rechtszaken worden ingesteld door rijke en machtige actoren tegen journalisten, mensenrechtenverdedigers en maatschappelijke organisaties, met als voornaamste doel hen te intimideren." Volgens Free Press Unlimited tekenen de Europese Raad en het Europese parlement deze week een richtlijn om journalisten hiertegen te beschermen. Ook de Nederlandse overheid moet hiermee aan de slag, aldus de onderzoekers.
De studie van Free Press Unlimited is in lijn met onderzoek uit 2023 van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), waaruit bleek dat bijna 50 procent van de deelnemende journalisten en meer dan 90 procent van de Nederlandse hoofdredacties weleens te maken had met dreiging met juridische stappen naar aanleiding van een publicatie.
Meer uit Binnenland
DEN HAAG (ANP) - Voordat een enkelband als hoofdstraf opgelegd kan worden, moet het wetsvoorstel hierover nog op verschillende punten worden bijgesteld. De Raad van State (RvS) ziet in het voorstel een rechtvaardige en effectieve vorm van bestraffing, maar wijst onder meer op risico's voor de privacy.
27 minuten geleden
AMSTERDAM (ANP) - Een paar honderd mensen hebben maandagochtend gebruikgemaakt van de mogelijkheid om de vorige week overleden Hans van Manen een laatste groet te brengen. Dat gebeurde in de Nationale Opera & Ballet in Amsterdam.
46 minuten geleden
DEN HAAG (ANP) - De Raad van State is zeer kritisch over een voorstel van demissionair landbouwminister Femke Wiersma (BBB) om de huidige norm voor stikstofneerslag in kwetsbare natuurgebieden te vervangen door een wettelijk doel om de uitstoot te verminderen. Het natuurherstel waartoe Nederland verplicht is, kan daardoor in gevaar komen, waarschuwt de belangrijkste adviseur van het kabinet op het gebied van wetgeving in een advies.
1 uur geleden
ANTWERPEN (ANP/BELGA) - Het Openbaar Ministerie in België eist 1,5 jaar cel, 4400 euro boete en drie maanden rijverbod voor de Nederlandse sterrenchef Nick Bril. De rechtszaak begon maandag in Antwerpen.
1 uur geleden
ANTWERPEN (ANP/BELGA) - De Nederlandse sterrenchef Nick Bril (41) en zijn advocaat zijn maandagochtend bij de rechtbank in Antwerpen aangekomen voor de behandeling van het zware ongeluk bij restaurant The Jane in januari 2024.
2 uur geleden
AMSTERDAM (ANP) - Natuurorganisaties Comité Schone Lucht en Biofuelwatch doen aangifte tegen energiebedrijf RWE om mogelijke fraude en valsheid in geschrifte. Ze wijzen op de miljoenen euro's aan subsidies die het bedrijf krijgt voor het importeren en verbranden van houtpellets in zijn energiecentrales. Dit moet aan Nederlandse duurzaamheidseisen voldoen, maar volgens de organisaties is dat niet het geval.
10 uur geleden
DEN BOSCH (ANP) - De actie Serious Request van NPO 3FM heeft na drie dagen 7.423.618 euro opgeleverd. Dat werd zondagavond bekendgemaakt. Dit jaar staat Serious Request in het teken van Spieren voor Spieren, een stichting die zich inzet voor kinderen met een spierziekte.
15 uur geleden