Free Press Unlimited: juridische druk op journalistiek onderschat
AMSTERDAM (ANP) - De impact van juridische druk op de Nederlandse journalistiek wordt onderschat en Nederlandse media hebben zelfcensuur toegepast als reactie op deze druk. Dat concludeert de organisatie Free Press Unlimited uit een eigen onderzoek, gebaseerd op gesprekken met onder meer vijftig journalisten, hoofd- en eindredacteuren, media-advocaten en juristen. Ook zijn gerechtelijke uitspraken, publieke documentatie en andere secundaire bronnen gebruikt.
De onderzoekers vonden achttien voorbeelden van zelfcensuur als gevolg van juridische druk. Media stopten met verder onderzoek naar een bepaald onderwerp om het risico op procedures. Of ze lieten preventief namen weg, ook als ze genoeg bewijsmateriaal hadden.
"In die gevallen komen belangrijke voorwaarden voor journalistiek en nieuwsgaring onder druk te staan, zoals financiële middelen en medewerking van bronnen en deskundigen. In enkele gevallen viel juridische druk samen met (angst voor) fysieke of online-intimidatie, en werd zelfcensuur (ook) om die reden toegepast", schrijven de onderzoekers.
Aantijgingen
NRC-journalist Joep Dohmen kreeg volgens de onderzoekers bijvoorbeeld te maken met een "meldpunt en aantijgingen van (oud)-politici" nadat hij had geschreven over vermeende integriteitsschandalen in Limburg. Journalisten van EenVandaag werden gedagvaard door een fabrikant van injectienaalden en hoofdelijk aansprakelijk gesteld voor schade geschat op 4,5 miljoen euro.
De onderzoekers waarschuwen voor een zogeheten chilling effect op persvrijheid: zelfcensuur door druk, waardoor de toegang van burgers tot informatie beperkt wordt. Journalisten zijn dan minder goed in staat om hun controlerende taak uit te voeren, stellen ze.
Intimideren
De zwaarste en zorgwekkendste vorm van juridische druk zijn zogeheten SLAPPs: Strategic Lawsuits Against Public Participation, schrijven de onderzoekers. "Deze rechtszaken worden ingesteld door rijke en machtige actoren tegen journalisten, mensenrechtenverdedigers en maatschappelijke organisaties, met als voornaamste doel hen te intimideren." Volgens Free Press Unlimited tekenen de Europese Raad en het Europese parlement deze week een richtlijn om journalisten hiertegen te beschermen. Ook de Nederlandse overheid moet hiermee aan de slag, aldus de onderzoekers.
De studie van Free Press Unlimited is in lijn met onderzoek uit 2023 van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), waaruit bleek dat bijna 50 procent van de deelnemende journalisten en meer dan 90 procent van de Nederlandse hoofdredacties weleens te maken had met dreiging met juridische stappen naar aanleiding van een publicatie.
Meer uit Binnenland
DEN HAAG (ANP) - De Dierenbescherming ziet dit jaar een "enorme stijging" van het aantal meldingen van vermoedelijke vogelgriep. Het gaat om bijna vijf keer zoveel meldingen als een jaar geleden, meldt de organisatie woensdag.
23 minuten geleden
DEN HAAG (ANP) - Nederlandse wetenschappers moeten steeds vaker naar het buitenland om hun onderzoek te kunnen doen. Dat komt omdat er te weinig wordt geïnvesteerd in de huidige Nederlandse digitale infrastructuur, stellen de Nederlandse ICT-organisatie van onderwijs- en onderzoeksinstellingen SURF en de Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) in een woensdag verschenen onderzoeksrapport.
55 minuten geleden
DEN HAAG (ANP) - De kosten van gemeenten voor bijvoorbeeld jeugdzorg, vluchtelingenopvang, bijstand en bestuur zijn vorig jaar met bijna 8 procent gestegen tot 80,9 miljard euro. Dat meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Dat komt volgens het CBS neer op een kostenstijging van 5,8 miljard euro in vergelijking met 2023.
2 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - De afname van de broeikasgasuitstoot stagneert opnieuw. Volgens CBS-cijfers lag de totale uitstoot in het derde kwartaal van dit jaar ongeveer op hetzelfde niveau als een jaar eerder. Terwijl de industrie en het verkeer minder CO2 en andere broeikasgassen de lucht in lieten gaan, stegen de emissies van de elektriciteitssector met 20 procent. Dat kwam doordat meer steenkool werd verbruikt.
3 uur geleden
AMSTERDAM (ANP) - Eneco en Energie VanOns hebben consumenten 'CO2-gecompenseerd gas' verkocht zonder die claim deugdelijk te onderbouwen. Daarmee hebben ze de reclamecode overtreden, oordeelt de Reclame Code Commissie (RCC). Eisers Fossielvrij NL en Reclamejagers zijn blij met de uitspraak, maar vinden het ook tijd dat de Autoriteit Consument en Markt (ACM) harder ingrijpt bij bedrijven die met CO2-compensatie schermen.
3 uur geleden
AMSTERDAM (ANP) - De videoclip van het lied Echte liefde is te koop van Samuel Welten was dit jaar de best bekeken muziekvideo op YouTube in Nederland. Het lied, dat in maart werd geüpload, kreeg ruim 5,1 miljoen views. YouTube meldt niet hoeveel daarvan uit Nederland kwamen.
11 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - De SGP doet samen met VVD, CDA, BBB en ChristenUnie een nieuwe poging om de koning weer een rol te geven in het formatieproces. Aanleiding is het gedoe dat opnieuw is ontstaan rond een door de Tweede Kamer aangestelde informateur. D66'er Hans Wijers stapte op nadat een privébericht was uitgelekt waarin hij VVD-leider Dilan Yeşilgöz een feeks noemde.
12 uur geleden