Free Press Unlimited: juridische druk op journalistiek onderschat
AMSTERDAM (ANP) - De impact van juridische druk op de Nederlandse journalistiek wordt onderschat en Nederlandse media hebben zelfcensuur toegepast als reactie op deze druk. Dat concludeert de organisatie Free Press Unlimited uit een eigen onderzoek, gebaseerd op gesprekken met onder meer vijftig journalisten, hoofd- en eindredacteuren, media-advocaten en juristen. Ook zijn gerechtelijke uitspraken, publieke documentatie en andere secundaire bronnen gebruikt.
De onderzoekers vonden achttien voorbeelden van zelfcensuur als gevolg van juridische druk. Media stopten met verder onderzoek naar een bepaald onderwerp om het risico op procedures. Of ze lieten preventief namen weg, ook als ze genoeg bewijsmateriaal hadden.
"In die gevallen komen belangrijke voorwaarden voor journalistiek en nieuwsgaring onder druk te staan, zoals financiële middelen en medewerking van bronnen en deskundigen. In enkele gevallen viel juridische druk samen met (angst voor) fysieke of online-intimidatie, en werd zelfcensuur (ook) om die reden toegepast", schrijven de onderzoekers.
Aantijgingen
NRC-journalist Joep Dohmen kreeg volgens de onderzoekers bijvoorbeeld te maken met een "meldpunt en aantijgingen van (oud)-politici" nadat hij had geschreven over vermeende integriteitsschandalen in Limburg. Journalisten van EenVandaag werden gedagvaard door een fabrikant van injectienaalden en hoofdelijk aansprakelijk gesteld voor schade geschat op 4,5 miljoen euro.
De onderzoekers waarschuwen voor een zogeheten chilling effect op persvrijheid: zelfcensuur door druk, waardoor de toegang van burgers tot informatie beperkt wordt. Journalisten zijn dan minder goed in staat om hun controlerende taak uit te voeren, stellen ze.
Intimideren
De zwaarste en zorgwekkendste vorm van juridische druk zijn zogeheten SLAPPs: Strategic Lawsuits Against Public Participation, schrijven de onderzoekers. "Deze rechtszaken worden ingesteld door rijke en machtige actoren tegen journalisten, mensenrechtenverdedigers en maatschappelijke organisaties, met als voornaamste doel hen te intimideren." Volgens Free Press Unlimited tekenen de Europese Raad en het Europese parlement deze week een richtlijn om journalisten hiertegen te beschermen. Ook de Nederlandse overheid moet hiermee aan de slag, aldus de onderzoekers.
De studie van Free Press Unlimited is in lijn met onderzoek uit 2023 van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), waaruit bleek dat bijna 50 procent van de deelnemende journalisten en meer dan 90 procent van de Nederlandse hoofdredacties weleens te maken had met dreiging met juridische stappen naar aanleiding van een publicatie.
Meer uit Binnenland
AMSTERDAM (ANP) - Mobilisation for the Environment (MOB), SchipholWatch en Greenpeace Nederland willen dat de bouw van de nieuwe A-pier van Schiphol wordt stilgelegd. Volgens de organisaties vinden de werkzaamheden plaats zonder de juiste natuurvergunning. Daarom hebben ze vrijdag een handhavingsverzoek ingediend tegen de Royal Schiphol Group.
54 minuten geleden
DEN HAAG (ANP) - Het aantal meldingen van minderjarige slachtoffers van mensenhandel is vorig jaar sterk gestegen. Het gaat vooral om slachtoffers van criminele uitbuiting, waarbij jongeren bijvoorbeeld hun pinpas ter beschikking stellen voor criminele doeleinden, explosieven plaatsen of worden ingezet voor vervoer of verkoop van drugs. In 2024 zijn er 79 minderjarige slachtoffers gemeld, een stijging van 52 procent vergeleken met het jaar daarvoor.
1 uur geleden
GRONINGEN (ANP) - Bij een steekincident in de Asingastraat in Groningen is een persoon gewond geraakt en per ambulance naar het ziekenhuis gebracht. Dat meldt de politie Groningen. Het is niet bekend hoe ernstig gewond het slachtoffer is.
4 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - De politieke partijen beloven in hun verkiezingsprogramma's actie op thema's als wonen, zorg en migratie, maar veel van hun voorstellen zijn niet gericht op de lange termijn, stelt het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). Ook ontbreekt het aan concrete plannen voor de bescherming van de democratische rechtsstaat en hebben niet alle partijen ideeën over hoe verschillende groepen in Nederland op een goede manier met elkaar samen kunnen leven.
6 uur geleden
AMSTERDAM (ANP) - Wilfred Genee, Johan Derksen en René van der Gijp hebben donderdagavond voor de tweede keer de Gouden Televizier-Ring gewonnen. De mannen wonnen met 74 procent van de stemmen de belangrijkste Nederlandse televisieprijs met hun programma Vandaag Inside. In 2011 wonnen zij de Ring al eerder, toen met hun programma Voetbal International.
9 uur geleden
AMSTERDAM (ANP) - Martijn Krabbé is de winnaar van de Televizier-Ring Presentator. Krabbé kreeg de prijs in Koninklijk Theater Carré, waar het Gouden Televizier-Ring Gala plaatsvindt. De 57-jarige presentator maakte in januari bekend dat hij uitgezaaide longkanker heeft en niet meer beter wordt.
9 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Het ministerie van Landbouw stelt per direct een landelijke ophok- en afschermplicht in voor pluimvee. Vorige week werd op een kippenboerderij in het Drentse Gasselternijveenschemond vogelgriep geconstateerd. Deskundigen hebben deze week geconstateerd dat het risico op vogelgriep is toegenomen. Daarom heeft het ministerie nu besloten dat pluimveehouders hun dieren binnen moeten houden.
15 uur geleden