Free Press Unlimited: juridische druk op journalistiek onderschat
AMSTERDAM (ANP) - De impact van juridische druk op de Nederlandse journalistiek wordt onderschat en Nederlandse media hebben zelfcensuur toegepast als reactie op deze druk. Dat concludeert de organisatie Free Press Unlimited uit een eigen onderzoek, gebaseerd op gesprekken met onder meer vijftig journalisten, hoofd- en eindredacteuren, media-advocaten en juristen. Ook zijn gerechtelijke uitspraken, publieke documentatie en andere secundaire bronnen gebruikt.
De onderzoekers vonden achttien voorbeelden van zelfcensuur als gevolg van juridische druk. Media stopten met verder onderzoek naar een bepaald onderwerp om het risico op procedures. Of ze lieten preventief namen weg, ook als ze genoeg bewijsmateriaal hadden.
"In die gevallen komen belangrijke voorwaarden voor journalistiek en nieuwsgaring onder druk te staan, zoals financiële middelen en medewerking van bronnen en deskundigen. In enkele gevallen viel juridische druk samen met (angst voor) fysieke of online-intimidatie, en werd zelfcensuur (ook) om die reden toegepast", schrijven de onderzoekers.
Aantijgingen
NRC-journalist Joep Dohmen kreeg volgens de onderzoekers bijvoorbeeld te maken met een "meldpunt en aantijgingen van (oud)-politici" nadat hij had geschreven over vermeende integriteitsschandalen in Limburg. Journalisten van EenVandaag werden gedagvaard door een fabrikant van injectienaalden en hoofdelijk aansprakelijk gesteld voor schade geschat op 4,5 miljoen euro.
De onderzoekers waarschuwen voor een zogeheten chilling effect op persvrijheid: zelfcensuur door druk, waardoor de toegang van burgers tot informatie beperkt wordt. Journalisten zijn dan minder goed in staat om hun controlerende taak uit te voeren, stellen ze.
Intimideren
De zwaarste en zorgwekkendste vorm van juridische druk zijn zogeheten SLAPPs: Strategic Lawsuits Against Public Participation, schrijven de onderzoekers. "Deze rechtszaken worden ingesteld door rijke en machtige actoren tegen journalisten, mensenrechtenverdedigers en maatschappelijke organisaties, met als voornaamste doel hen te intimideren." Volgens Free Press Unlimited tekenen de Europese Raad en het Europese parlement deze week een richtlijn om journalisten hiertegen te beschermen. Ook de Nederlandse overheid moet hiermee aan de slag, aldus de onderzoekers.
De studie van Free Press Unlimited is in lijn met onderzoek uit 2023 van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), waaruit bleek dat bijna 50 procent van de deelnemende journalisten en meer dan 90 procent van de Nederlandse hoofdredacties weleens te maken had met dreiging met juridische stappen naar aanleiding van een publicatie.
Meer uit Binnenland
DEN BOSCH (ANP) - Het Openbaar Ministerie heeft maandag zes jaar celstraf geëist tegen de ouders van een overleden baby uit Helvoirt (Noord-Brabant). Het jongetje, 17 dagen oud, overleed door ondervoeding. Volgens het OM kreeg hij onvoldoende geschikt voedsel van zijn ouders. Hun dieet bestond voornamelijk uit paddenstoelen.
9 minuten geleden
ARNHEM (ANP) - Het concert van Bob Vylan maandagavond in poppodium Doornroosje in Nijmegen mag doorgaan. Dat is de uitkomst van een kort geding in de rechtbank in Arnhem maandagmiddag.
31 minuten geleden
BEVERWIJK (ANP) - De politie heeft opnieuw een verdachte aangehouden in het onderzoek naar twee rivaliserende groepen in Heemskerk, Beverwijk en Haarlem. Deze persoon, van wie de identiteit niet is bekendgemaakt, is maandagmiddag opgepakt. De politie verdenkt hem van "betrokkenheid bij de ernstige mishandeling in het conflict tussen de jeugdgroepen".
32 minuten geleden
AMSTERDAM (ANP) - De ouders van de omgebrachte Sara hebben nog steeds veel vragen bij de dood van hun dochter, wier lichaam eind november 2023 werd gevonden in het IJ in Amsterdam. "Alsjeblieft, als je echt spijt hebt, vertel ons dan wat er op die avond echt is gebeurd. Als je dat doet, zal je vrede vinden", zei de moeder van het 33-jarige slachtoffer maandag in de rechtbank tegen verdachte Bas W. (41) uit Zwanenburg.
48 minuten geleden
AMSTERDAM (ANP) - Een agent is zondagavond zwaar mishandeld bij het festival Parels van de Stad. Een 25-jarige man uit Alkmaar is aangehouden. De politie is op zoek naar getuigen en beelden van de mishandeling.
50 minuten geleden
DEN HAAG (ANP) - Verschillende veiligheidsregio's hebben het door de harde wind drukker dan normaal. Onder meer in Noord- en Oost-Nederland, Groningen, Brabant-Noord en Rotterdam-Rijnmond komen veel meldingen binnen. Het gaat voornamelijk om omgewaaide bomen.
1 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Nederland en België geven hun zeven mijnenjagers aan Bulgarije inclusief reservedelen en simulator. Later dit jaar krijgt Defensie nieuwe mijnenbestrijdingsvaartuigen. De drie Nederlandse mijnenjagers worden in 2027 en 2028 overgedragen aan de Bulgaren die al eerder twee Nederlandse mijnenjagers van de Alkmaarklasse overnamen.
1 uur geleden