Free Press Unlimited: juridische druk op journalistiek onderschat
AMSTERDAM (ANP) - De impact van juridische druk op de Nederlandse journalistiek wordt onderschat en Nederlandse media hebben zelfcensuur toegepast als reactie op deze druk. Dat concludeert de organisatie Free Press Unlimited uit een eigen onderzoek, gebaseerd op gesprekken met onder meer vijftig journalisten, hoofd- en eindredacteuren, media-advocaten en juristen. Ook zijn gerechtelijke uitspraken, publieke documentatie en andere secundaire bronnen gebruikt.
De onderzoekers vonden achttien voorbeelden van zelfcensuur als gevolg van juridische druk. Media stopten met verder onderzoek naar een bepaald onderwerp om het risico op procedures. Of ze lieten preventief namen weg, ook als ze genoeg bewijsmateriaal hadden.
"In die gevallen komen belangrijke voorwaarden voor journalistiek en nieuwsgaring onder druk te staan, zoals financiële middelen en medewerking van bronnen en deskundigen. In enkele gevallen viel juridische druk samen met (angst voor) fysieke of online-intimidatie, en werd zelfcensuur (ook) om die reden toegepast", schrijven de onderzoekers.
Aantijgingen
NRC-journalist Joep Dohmen kreeg volgens de onderzoekers bijvoorbeeld te maken met een "meldpunt en aantijgingen van (oud)-politici" nadat hij had geschreven over vermeende integriteitsschandalen in Limburg. Journalisten van EenVandaag werden gedagvaard door een fabrikant van injectienaalden en hoofdelijk aansprakelijk gesteld voor schade geschat op 4,5 miljoen euro.
De onderzoekers waarschuwen voor een zogeheten chilling effect op persvrijheid: zelfcensuur door druk, waardoor de toegang van burgers tot informatie beperkt wordt. Journalisten zijn dan minder goed in staat om hun controlerende taak uit te voeren, stellen ze.
Intimideren
De zwaarste en zorgwekkendste vorm van juridische druk zijn zogeheten SLAPPs: Strategic Lawsuits Against Public Participation, schrijven de onderzoekers. "Deze rechtszaken worden ingesteld door rijke en machtige actoren tegen journalisten, mensenrechtenverdedigers en maatschappelijke organisaties, met als voornaamste doel hen te intimideren." Volgens Free Press Unlimited tekenen de Europese Raad en het Europese parlement deze week een richtlijn om journalisten hiertegen te beschermen. Ook de Nederlandse overheid moet hiermee aan de slag, aldus de onderzoekers.
De studie van Free Press Unlimited is in lijn met onderzoek uit 2023 van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), waaruit bleek dat bijna 50 procent van de deelnemende journalisten en meer dan 90 procent van de Nederlandse hoofdredacties weleens te maken had met dreiging met juridische stappen naar aanleiding van een publicatie.
Meer uit Binnenland
WINTERSWIJK (ANP) - Voorzitter Auke Spijkstra van de Winterswijkse IJsvereniging is tevreden met de eerste marathon op natuurijs die dit jaar werd gehouden op de schaatsbaan De Witte Poorte. "Het is hartstikke goed gegaan, iedereen is heel blij", zei hij bij de finish van de schaatsbaan in Winterswijk, waar de marathon van de mannen net was afgelopen.
2 uur geleden
AMSTERDAM (ANP) - De kerstdagen zijn sinds het begin van de metingen nog nooit zo zonnig verlopen als dit jaar. Volgens Weeronline scheen de zon op beide kerstdagen 6,7 uur in De Bilt. Tegelijkertijd is het de koudste kerst sinds het jaar 2000.
6 uur geleden
AMSTERDAM (ANP) - De kerstdagen zijn sinds het begin van de metingen nog nooit zo zonnig verlopen als dit jaar. Weeronline becijfert dat de zon op beide kerstdagen 6,7 uur scheen in De Bilt. Tegelijkertijd is het volgens de weersite de koudste kerst sinds het jaar 2000, met een gemiddelde temperatuur van 1,5 graden.
6 uur geleden
LICHTENVOORDE (ANP) - Vijftig huizen aan het Marishof in Lichtenvoorde (Gelderland) zijn tweede kerstdag enkele uren ontruimd geweest na de vondst van explosief materiaal in een woning. De Explosieven Opruimingsdienst Defensie heeft de explosieven buiten Lichtenvoorde tot ontploffing gebracht, meldde veiligheidsregio Noord- en Oost-Gelderland. De bewoners konden daarna weer terug naar huis.
6 uur geleden
TILBURG (ANP) - Tilburgse jongeren hebben woensdagavond hulpverleners en een geparkeerde politieauto beschoten met vuurwerk. Dat meldt de politie vrijdag. Drie minderjarigen zijn aangehouden en vanaf het politiebureau zijn hun ouders gebeld. De jongeren worden doorverwezen naar HALT en hebben tot na oud en nieuw een gebiedsverbod gekregen.
9 uur geleden
EDE (ANP) - De man die ervan wordt verdacht op eerste kerstdag in Ede op een ruziënde groep mensen te zijn ingereden, is een 64-jarige man uit de Gelderse plaats. De drie mensen die gewond raakten, zijn bekenden van hem. Het gaat om mannen van 30, 40 en 51 jaar, eveneens uit Ede. Over de precieze relatie tussen de mensen doet de politie geen uitspraken.
10 uur geleden
WENEN (ANP) - In de Oostenrijkse hoofdstad Wenen is een 23-jarige Nederlander aangehouden tegen wie een Europees arrestatiebevel liep. De man werd gezocht voor ontvoering, gijzeling en roof en moet daarvoor in Nederland nog een gevangenisstraf van twaalf jaar uitzitten.
10 uur geleden