Free Press Unlimited: juridische druk op journalistiek onderschat
AMSTERDAM (ANP) - De impact van juridische druk op de Nederlandse journalistiek wordt onderschat en Nederlandse media hebben zelfcensuur toegepast als reactie op deze druk. Dat concludeert de organisatie Free Press Unlimited uit een eigen onderzoek, gebaseerd op gesprekken met onder meer vijftig journalisten, hoofd- en eindredacteuren, media-advocaten en juristen. Ook zijn gerechtelijke uitspraken, publieke documentatie en andere secundaire bronnen gebruikt.
De onderzoekers vonden achttien voorbeelden van zelfcensuur als gevolg van juridische druk. Media stopten met verder onderzoek naar een bepaald onderwerp om het risico op procedures. Of ze lieten preventief namen weg, ook als ze genoeg bewijsmateriaal hadden.
"In die gevallen komen belangrijke voorwaarden voor journalistiek en nieuwsgaring onder druk te staan, zoals financiële middelen en medewerking van bronnen en deskundigen. In enkele gevallen viel juridische druk samen met (angst voor) fysieke of online-intimidatie, en werd zelfcensuur (ook) om die reden toegepast", schrijven de onderzoekers.
Aantijgingen
NRC-journalist Joep Dohmen kreeg volgens de onderzoekers bijvoorbeeld te maken met een "meldpunt en aantijgingen van (oud)-politici" nadat hij had geschreven over vermeende integriteitsschandalen in Limburg. Journalisten van EenVandaag werden gedagvaard door een fabrikant van injectienaalden en hoofdelijk aansprakelijk gesteld voor schade geschat op 4,5 miljoen euro.
De onderzoekers waarschuwen voor een zogeheten chilling effect op persvrijheid: zelfcensuur door druk, waardoor de toegang van burgers tot informatie beperkt wordt. Journalisten zijn dan minder goed in staat om hun controlerende taak uit te voeren, stellen ze.
Intimideren
De zwaarste en zorgwekkendste vorm van juridische druk zijn zogeheten SLAPPs: Strategic Lawsuits Against Public Participation, schrijven de onderzoekers. "Deze rechtszaken worden ingesteld door rijke en machtige actoren tegen journalisten, mensenrechtenverdedigers en maatschappelijke organisaties, met als voornaamste doel hen te intimideren." Volgens Free Press Unlimited tekenen de Europese Raad en het Europese parlement deze week een richtlijn om journalisten hiertegen te beschermen. Ook de Nederlandse overheid moet hiermee aan de slag, aldus de onderzoekers.
De studie van Free Press Unlimited is in lijn met onderzoek uit 2023 van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), waaruit bleek dat bijna 50 procent van de deelnemende journalisten en meer dan 90 procent van de Nederlandse hoofdredacties weleens te maken had met dreiging met juridische stappen naar aanleiding van een publicatie.
Meer uit Binnenland
AMSTERDAM (ANP) - Bij de pro-Israëlmanifestatie op de Dam zijn woensdagavond vier personen aangehouden, meldt de politie. Ze zijn aangehouden voor het verstoren van de demonstratie en het afsteken van een "rookpot", aldus een woordvoerder. De personen zitten vast.
2 uur geleden
AMSTERDAM (ANP) - Choreograaf Hans van Manen is op 93-jarige leeftijd overleden. Dat laat het Nationale Opera & Ballet weten aan het ANP. Van Manen stierf woensdagavond in zijn huis in Amsterdam een natuurlijke dood. De details over de uitvaart worden op een later moment bekendgemaakt.
2 uur geleden
AMSTERDAM (ANP) - Onder Amsterdamse studenten gaat een seksistisch sinterklaasgedicht rond waarin respectloos en met naam en toenaam wordt gerijmd over vrouwelijke leden van de corporale studentenvereniging ASC/AVSV. De verantwoordelijke leden zijn daarvoor geschorst, laat rector Quirine Postma van ASC/AVSV woensdagavond weten.
3 uur geleden
AMSTERDAM (ANP) - Op de Dam in Amsterdam waar om 19.30 uur een pro-Israëlmanifestatie is begonnen, is veel politie aanwezig. Volgens een agent zijn er zo'n 2000 mensen aanwezig. Zij dragen Israëlische vlaggen bij zich en hebben zich om een podium verzameld waar onder meer SGP-leider Chris Stoffer en opperrabijn Binyomin Jacobs spreken. Veel aanwezigen hebben een Israëlische vlag bij zich.
3 uur geleden
HILVERSUM (ANP) - Cornald Maas verzorgt volgend jaar niet het commentaar tijdens het Eurovisie Songfestival. Omdat AVROTROS zich uit het evenement heeft teruggetrokken, vindt de omroep het "niet passend" om dat door een gezicht van de omroep te laten doen.
8 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Het demissionaire kabinet volgt de wens van de Tweede Kamer en laat een besluit over de opening van Lelystad Airport voor passagiersvluchten aan zijn opvolger. Op de luchthaven worden wel F-35-gevechtsvliegtuigen gestationeerd. Dat besluit ligt vrijdag voor in de ministerraad, bevestigen Haagse bronnen na een bericht van De Telegraaf.
9 uur geleden
UTRECHT (ANP) - Op NS-stations is momenteel geen of verkeerde roisinformatie te zien op de borden. Dat komt door een technische storing. Ook komen vertragingen en wijzigingen niet goed door in de NS-reisplanner-app.
10 uur geleden