Free Press Unlimited: juridische druk op journalistiek onderschat
AMSTERDAM (ANP) - De impact van juridische druk op de Nederlandse journalistiek wordt onderschat en Nederlandse media hebben zelfcensuur toegepast als reactie op deze druk. Dat concludeert de organisatie Free Press Unlimited uit een eigen onderzoek, gebaseerd op gesprekken met onder meer vijftig journalisten, hoofd- en eindredacteuren, media-advocaten en juristen. Ook zijn gerechtelijke uitspraken, publieke documentatie en andere secundaire bronnen gebruikt.
De onderzoekers vonden achttien voorbeelden van zelfcensuur als gevolg van juridische druk. Media stopten met verder onderzoek naar een bepaald onderwerp om het risico op procedures. Of ze lieten preventief namen weg, ook als ze genoeg bewijsmateriaal hadden.
"In die gevallen komen belangrijke voorwaarden voor journalistiek en nieuwsgaring onder druk te staan, zoals financiële middelen en medewerking van bronnen en deskundigen. In enkele gevallen viel juridische druk samen met (angst voor) fysieke of online-intimidatie, en werd zelfcensuur (ook) om die reden toegepast", schrijven de onderzoekers.
Aantijgingen
NRC-journalist Joep Dohmen kreeg volgens de onderzoekers bijvoorbeeld te maken met een "meldpunt en aantijgingen van (oud)-politici" nadat hij had geschreven over vermeende integriteitsschandalen in Limburg. Journalisten van EenVandaag werden gedagvaard door een fabrikant van injectienaalden en hoofdelijk aansprakelijk gesteld voor schade geschat op 4,5 miljoen euro.
De onderzoekers waarschuwen voor een zogeheten chilling effect op persvrijheid: zelfcensuur door druk, waardoor de toegang van burgers tot informatie beperkt wordt. Journalisten zijn dan minder goed in staat om hun controlerende taak uit te voeren, stellen ze.
Intimideren
De zwaarste en zorgwekkendste vorm van juridische druk zijn zogeheten SLAPPs: Strategic Lawsuits Against Public Participation, schrijven de onderzoekers. "Deze rechtszaken worden ingesteld door rijke en machtige actoren tegen journalisten, mensenrechtenverdedigers en maatschappelijke organisaties, met als voornaamste doel hen te intimideren." Volgens Free Press Unlimited tekenen de Europese Raad en het Europese parlement deze week een richtlijn om journalisten hiertegen te beschermen. Ook de Nederlandse overheid moet hiermee aan de slag, aldus de onderzoekers.
De studie van Free Press Unlimited is in lijn met onderzoek uit 2023 van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), waaruit bleek dat bijna 50 procent van de deelnemende journalisten en meer dan 90 procent van de Nederlandse hoofdredacties weleens te maken had met dreiging met juridische stappen naar aanleiding van een publicatie.
Meer uit Binnenland
NOORDWIJK (ANP) - De Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij (KNRM) heeft tijdens haar jaarlijkse benefietgala in Noordwijk 1.848.000 euro opgehaald. Dat is ruim 30.000 euro meer dan vorig jaar en daarmee een nieuw recordbedrag. Het was de negentiende keer dat het benefietgala werd georganiseerd. Er schoven 650 gasten aan.
45 minuten geleden
Het televisieprogramma Even tot hier heeft naast de Amerikaanse militaire begraafplaats Margraten de twee panelen teruggeplaatst die eerder deze maand door de Amerikaanse beheerder werden verwijderd. De panelen belichten de rol van 'zwarte bevrijders' in de Tweede Wereldoorlog. Ook maakten presentatoren Niels van der Laan en Jeroen Woe zaterdag aan het einde van hun uitzending bekend dat zij rondom de teruggeplaatste panelen ook een aanvullende "tentoonstelling" laten bouwen.
46 minuten geleden
DEN HAAG (ANP) - Het vliegverkeer van en naar Eindhoven is zaterdagavond stilgelegd, nadat bij het vliegveld meerdere drones waren gesignaleerd. Het vliegveld van Eindhoven is niet alleen een luchthaven, maar op het terrein zit ook een luchtmachtbasis. Daarom is zowel het civiele als het militaire vliegverkeer opgeschort, laat demissionair minister Ruben Brekelmans (Defensie) weten.
4 uur geleden
JOHANNESBURG (ANP) - Demissionair premier Dick Schoof heeft zorgen over de beperkingen van het Oekraïense leger die in het zogenoemde 28-puntenplan staan, want "als het gaat over de veiligheid van Oekraïne, gaat het immers ook om de veiligheid van Europa." Dat zegt hij tegen het ANP nadat hij heeft gebeld met Oekraïense president Volodymyr Zelensky. Schoof wil "elk initiatief dat vrede dichterbij kan brengen serieus nemen."
10 uur geleden
DEURNE (ANP) - Frank van Pamelen heeft zaterdag bij de prominenten Het Groot Dictee der Nederlandse Taal gewonnen. De schrijver, dichter, cabaretier en columnist deed het met slechts vijf fouten beter dan de andere bekende deelnemers, onder wie cabaretier Katinka Polderman en zangeres Leoni Jansen.
10 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Tientallen jongeren demonstreren zaterdagmiddag op de Koekamp in Den Haag omdat zij als volwaardige slachtoffers van het toeslagenschandaal erkend willen worden, met dezelfde rechten als hun ouders. Dat meldt een woordvoerder van het Onafhankelijk Jongerenpanel Toeslagen (OJPT). Zij legt uit dat de jongeren eerder te horen kregen dat er geen politiek draagvlak is voor hun eisen en "daarom creëren we dat draagvlak zelf".
11 uur geleden
DE BILT (ANP) - In de noordelijke provincies Friesland, Groningen en Drenthe geldt vanaf zondagmiddag 16.00 uur code geel omdat het glad kan worden door sneeuw, meldt het KNMI zaterdag. De weerswaarschuwing is tot 21.00 uur van kracht.
11 uur geleden