Free Press Unlimited: juridische druk op journalistiek onderschat
AMSTERDAM (ANP) - De impact van juridische druk op de Nederlandse journalistiek wordt onderschat en Nederlandse media hebben zelfcensuur toegepast als reactie op deze druk. Dat concludeert de organisatie Free Press Unlimited uit een eigen onderzoek, gebaseerd op gesprekken met onder meer vijftig journalisten, hoofd- en eindredacteuren, media-advocaten en juristen. Ook zijn gerechtelijke uitspraken, publieke documentatie en andere secundaire bronnen gebruikt.
De onderzoekers vonden achttien voorbeelden van zelfcensuur als gevolg van juridische druk. Media stopten met verder onderzoek naar een bepaald onderwerp om het risico op procedures. Of ze lieten preventief namen weg, ook als ze genoeg bewijsmateriaal hadden.
"In die gevallen komen belangrijke voorwaarden voor journalistiek en nieuwsgaring onder druk te staan, zoals financiële middelen en medewerking van bronnen en deskundigen. In enkele gevallen viel juridische druk samen met (angst voor) fysieke of online-intimidatie, en werd zelfcensuur (ook) om die reden toegepast", schrijven de onderzoekers.
Aantijgingen
NRC-journalist Joep Dohmen kreeg volgens de onderzoekers bijvoorbeeld te maken met een "meldpunt en aantijgingen van (oud)-politici" nadat hij had geschreven over vermeende integriteitsschandalen in Limburg. Journalisten van EenVandaag werden gedagvaard door een fabrikant van injectienaalden en hoofdelijk aansprakelijk gesteld voor schade geschat op 4,5 miljoen euro.
De onderzoekers waarschuwen voor een zogeheten chilling effect op persvrijheid: zelfcensuur door druk, waardoor de toegang van burgers tot informatie beperkt wordt. Journalisten zijn dan minder goed in staat om hun controlerende taak uit te voeren, stellen ze.
Intimideren
De zwaarste en zorgwekkendste vorm van juridische druk zijn zogeheten SLAPPs: Strategic Lawsuits Against Public Participation, schrijven de onderzoekers. "Deze rechtszaken worden ingesteld door rijke en machtige actoren tegen journalisten, mensenrechtenverdedigers en maatschappelijke organisaties, met als voornaamste doel hen te intimideren." Volgens Free Press Unlimited tekenen de Europese Raad en het Europese parlement deze week een richtlijn om journalisten hiertegen te beschermen. Ook de Nederlandse overheid moet hiermee aan de slag, aldus de onderzoekers.
De studie van Free Press Unlimited is in lijn met onderzoek uit 2023 van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), waaruit bleek dat bijna 50 procent van de deelnemende journalisten en meer dan 90 procent van de Nederlandse hoofdredacties weleens te maken had met dreiging met juridische stappen naar aanleiding van een publicatie.
Meer uit Binnenland
DEN HAAG (ANP) - De 27e editie van de NPO Radio 2 Top 2000 is van start gegaan. Radio-dj's Annemieke Schollaardt en Jan-Willem Roodbeen telden woensdagavond in de openingsshow af naar middernacht, het moment waarop het eerste nummer van de jaarlijkse hitlijst werd opgezet. Dat was het nummer Run Like Hell van Pink Floyd.
2 uur geleden
DEN BOSCH (ANP) - 3FM Serious Request heeft met het eindbedrag van de actie een uitzonderlijk hoog bedrag bereikt. Na zes dagen actievoeren is in het Glazen Huis in Den Bosch 18.423.566 euro opgehaald voor Spieren voor Spieren, zo maakte NPO 3FM woensdag bekend. Nog nooit eerder kwam het eindbedrag tijdens het slot van Serious Request op kerstavond zo hoog uit.
6 uur geleden
ROTTERDAM (ANP) - De 41-jarige Eritreeër Kidane H. die het Openbaar Ministerie (OM) wil vervolgen voor onder meer mensensmokkel, is vanuit de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) uitgeleverd aan Nederland. De man is woensdagavond geland op Schiphol en begeleid door de marechaussee, meldt het OM.
7 uur geleden
DEN BOSCH (ANP) - 3FM Serious Request heeft bij de laatste tussenstand van de actie een recordbedrag opgehaald. De teller stond woensdag op 15.163.447 euro, met nog ongeveer anderhalf uur te gaan in het Glazen Huis in Den Bosch. Daarmee is het oude record uit 2012 definitief verbroken, is dinsdag op NPO 3FM bekendgemaakt.
8 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Nederland keurt het visumverbod af dat de Amerikaanse regering heeft ingesteld tegen onder anderen voormalig Eurocommissaris Thierry Breton, om zijn betrokkenheid bij Europese wetgeving tegen de verspreiding van desinformatie via bijvoorbeeld social media. Dat laat demissionair minister David van Weel (Buitenlandse Zaken, VVD) via een woordvoerder weten.
8 uur geleden
NUNSPEET (ANP) - Een van de zwaargewonde slachtoffers die betrokken waren bij het ongeval in Nunspeet afgelopen maandag is overleden, meldt de politie woensdag. Van het dodelijke slachtoffer worden geen leeftijd en woonplaats gedeeld "in verband met herleidbaarheid", aldus de politie.
9 uur geleden
NUNSPEET (ANP) - Nog vijf mensen liggen in het ziekenhuis na de aanrijding in Nunspeet van afgelopen maandag, meldt burgemeester Céline Blom bij een bijeenkomst voor omstanders van het ongeval. Onder hen is ook de 56-jarige bestuurster die op de groep mensen inreed. Blom meldt ook dat alle gewonde kinderen weer thuis zijn. Zij weet niet precies hoeveel kinderen er in het ziekenhuis lagen, maar ze spreekt van "enkelen".
10 uur geleden