Free Press Unlimited: juridische druk op journalistiek onderschat
AMSTERDAM (ANP) - De impact van juridische druk op de Nederlandse journalistiek wordt onderschat en Nederlandse media hebben zelfcensuur toegepast als reactie op deze druk. Dat concludeert de organisatie Free Press Unlimited uit een eigen onderzoek, gebaseerd op gesprekken met onder meer vijftig journalisten, hoofd- en eindredacteuren, media-advocaten en juristen. Ook zijn gerechtelijke uitspraken, publieke documentatie en andere secundaire bronnen gebruikt.
De onderzoekers vonden achttien voorbeelden van zelfcensuur als gevolg van juridische druk. Media stopten met verder onderzoek naar een bepaald onderwerp om het risico op procedures. Of ze lieten preventief namen weg, ook als ze genoeg bewijsmateriaal hadden.
"In die gevallen komen belangrijke voorwaarden voor journalistiek en nieuwsgaring onder druk te staan, zoals financiële middelen en medewerking van bronnen en deskundigen. In enkele gevallen viel juridische druk samen met (angst voor) fysieke of online-intimidatie, en werd zelfcensuur (ook) om die reden toegepast", schrijven de onderzoekers.
Aantijgingen
NRC-journalist Joep Dohmen kreeg volgens de onderzoekers bijvoorbeeld te maken met een "meldpunt en aantijgingen van (oud)-politici" nadat hij had geschreven over vermeende integriteitsschandalen in Limburg. Journalisten van EenVandaag werden gedagvaard door een fabrikant van injectienaalden en hoofdelijk aansprakelijk gesteld voor schade geschat op 4,5 miljoen euro.
De onderzoekers waarschuwen voor een zogeheten chilling effect op persvrijheid: zelfcensuur door druk, waardoor de toegang van burgers tot informatie beperkt wordt. Journalisten zijn dan minder goed in staat om hun controlerende taak uit te voeren, stellen ze.
Intimideren
De zwaarste en zorgwekkendste vorm van juridische druk zijn zogeheten SLAPPs: Strategic Lawsuits Against Public Participation, schrijven de onderzoekers. "Deze rechtszaken worden ingesteld door rijke en machtige actoren tegen journalisten, mensenrechtenverdedigers en maatschappelijke organisaties, met als voornaamste doel hen te intimideren." Volgens Free Press Unlimited tekenen de Europese Raad en het Europese parlement deze week een richtlijn om journalisten hiertegen te beschermen. Ook de Nederlandse overheid moet hiermee aan de slag, aldus de onderzoekers.
De studie van Free Press Unlimited is in lijn met onderzoek uit 2023 van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), waaruit bleek dat bijna 50 procent van de deelnemende journalisten en meer dan 90 procent van de Nederlandse hoofdredacties weleens te maken had met dreiging met juridische stappen naar aanleiding van een publicatie.
Meer uit Binnenland
BIDDINGHUIZEN (ANP) - De politie heeft afgelopen weekend een persoon aangehouden tijdens het festival Lowlands dat van vrijdag tot en met zondag werd gehouden in Biddinghuizen. Het is onbekend waar de arrestant van wordt verdacht.
6 minuten geleden
ZANDVOORT (ANP) - Henk Poort zingt dit jaar het volkslied voorafgaand aan de Grote Prijs van Nederland. Ook Yves Berendse, Outsiders en Gerard Joling treden eind deze maand op tijdens het Formule 1-weekend in Zandvoort.
1 uur geleden
ROTTERDAM (ANP) - Een meisje is slachtoffer geworden van een zedenmisdrijf in het Zuiderpark in Rotterdam, meldt de politie. Ze was vorige week dinsdag in de middag met haar moeder in het park. Nadat ze een paar minuten uit het zicht was verdwenen, zei ze tegen haar moeder dat een man in de bosjes aan haar had gezeten.
1 uur geleden
KATWIJK (ANP) - Zes mensen zijn maandagmiddag in een woonwijk in Katwijk in aanraking gekomen met een bestrijdingsmiddel voor insecten. Een bedrijf was met het middel aan het werk aan de Nieuwe Duinweg, toen het vat waar het spul in zat lek raakte. Omwonenden moeten voorlopig binnenblijven en deuren en ramen dichtdoen.
1 uur geleden
SOLNA (ANP) - In Nederland is zeker één persoon besmet geraakt met de listeriabacterie na het eten van een zachte kaas. Een overzicht van de Europese gezondheidsdienst (ECDC) maakt dat duidelijk. In Frankrijk zijn de afgelopen maanden 21 mensen ziek geworden en twee mensen overleden door de bacterie. Ze hadden kaas gegeten van een specifieke leverancier die problemen bleek te hebben met de bacterie.
3 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Nederland heeft zondag en maandag weer meegedaan aan het droppen van hulpgoederen boven de Gazastrook, meldt de coördinerende organisatie COGAT. Zondag werden 161 pallets met hulpgoederen uit vliegtuigen gegooid en maandag 180.
3 uur geleden
HILVERSUM (ANP) - Ook presentator Art Rooijakkers stopt per direct bij het programma Nieuws van de Dag. Dat heeft Talpa Network maandag bekendgemaakt. Een week geleden stapte de andere vaste presentator, Malou Petter, al op. Zij stelde dat de "inhoudelijke koers" van het programma toch niet bij haar paste.
3 uur geleden