Free Press Unlimited: juridische druk op journalistiek onderschat
AMSTERDAM (ANP) - De impact van juridische druk op de Nederlandse journalistiek wordt onderschat en Nederlandse media hebben zelfcensuur toegepast als reactie op deze druk. Dat concludeert de organisatie Free Press Unlimited uit een eigen onderzoek, gebaseerd op gesprekken met onder meer vijftig journalisten, hoofd- en eindredacteuren, media-advocaten en juristen. Ook zijn gerechtelijke uitspraken, publieke documentatie en andere secundaire bronnen gebruikt.
De onderzoekers vonden achttien voorbeelden van zelfcensuur als gevolg van juridische druk. Media stopten met verder onderzoek naar een bepaald onderwerp om het risico op procedures. Of ze lieten preventief namen weg, ook als ze genoeg bewijsmateriaal hadden.
"In die gevallen komen belangrijke voorwaarden voor journalistiek en nieuwsgaring onder druk te staan, zoals financiële middelen en medewerking van bronnen en deskundigen. In enkele gevallen viel juridische druk samen met (angst voor) fysieke of online-intimidatie, en werd zelfcensuur (ook) om die reden toegepast", schrijven de onderzoekers.
Aantijgingen
NRC-journalist Joep Dohmen kreeg volgens de onderzoekers bijvoorbeeld te maken met een "meldpunt en aantijgingen van (oud)-politici" nadat hij had geschreven over vermeende integriteitsschandalen in Limburg. Journalisten van EenVandaag werden gedagvaard door een fabrikant van injectienaalden en hoofdelijk aansprakelijk gesteld voor schade geschat op 4,5 miljoen euro.
De onderzoekers waarschuwen voor een zogeheten chilling effect op persvrijheid: zelfcensuur door druk, waardoor de toegang van burgers tot informatie beperkt wordt. Journalisten zijn dan minder goed in staat om hun controlerende taak uit te voeren, stellen ze.
Intimideren
De zwaarste en zorgwekkendste vorm van juridische druk zijn zogeheten SLAPPs: Strategic Lawsuits Against Public Participation, schrijven de onderzoekers. "Deze rechtszaken worden ingesteld door rijke en machtige actoren tegen journalisten, mensenrechtenverdedigers en maatschappelijke organisaties, met als voornaamste doel hen te intimideren." Volgens Free Press Unlimited tekenen de Europese Raad en het Europese parlement deze week een richtlijn om journalisten hiertegen te beschermen. Ook de Nederlandse overheid moet hiermee aan de slag, aldus de onderzoekers.
De studie van Free Press Unlimited is in lijn met onderzoek uit 2023 van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), waaruit bleek dat bijna 50 procent van de deelnemende journalisten en meer dan 90 procent van de Nederlandse hoofdredacties weleens te maken had met dreiging met juridische stappen naar aanleiding van een publicatie.
Meer uit Binnenland
DEN BOSCH (ANP) - De opbrengst van 3FM Serious Request is met nog een dag te gaan al bijna recordhoog. Na vijf dagen hebben dj's Barend van Deelen, Sophie Hijlkema en Mart Meijer in het Glazen Huis in Den Bosch 12.288.653 euro voor Spieren voor Spieren opgehaald, is dinsdag op NPO 3FM bekendgemaakt.
5 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - De Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EOD) heeft dit jaar 3438 explosieven onschadelijk gemaakt, veel meer dan de 2455 van het jaar ervoor. In de meeste gevallen ging het om bommen en granaten uit de Tweede Wereldoorlog die niet ontploft waren.
8 uur geleden
NUNSPEET (ANP) - De 56-jarige bestuurster die maandagavond met haar auto inreed op een groep mensen in Nunspeet, was niet onder invloed van drugs of alcohol. Dat meldt de politie dinsdagmiddag.
8 uur geleden
UTRECHT (ANP) - De Domtoren in Utrecht heeft afgelopen zondag de 100.000e bezoeker van dit jaar verwelkomd en daarmee is het record uit 2017 verbroken: in dat jaar beklommen 92.000 mensen de toren. Dat meldt Utrecht Marketing, die de Domtoren exploiteert.
9 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Nederlandse boeren hoeven niet te rekenen op een nieuwe uitzondering op de Europese mestregels. Demissionair landbouwminister Femke Wiersma had daartoe een verzoek ingediend bij Eurocommissaris Jessika Roswall (Milieu), maar dat is afgewezen. Dat meldt de BBB-bewindsvrouw aan de Tweede Kamer. "Ik vind dit besluit van de Europese Commissie zeer teleurstellend", schrijft zij.
10 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Zowel op maandag als op dinsdag zijn er vernielingen geweest bij de Britse ambassade in Den Haag, meldt de politie. Maandag rond 06.00 uur is een steen door een ruit aan de Lange Voorhout gegooid en is graffiti op het gebouw gespoten. Daarvoor is een 38-jarige man uit Den Haag aangehouden. Dinsdag zijn de deur en gevel met rode vloeistof beklad.
11 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - De vier grote steden hebben sinds maandagavond extra opvangplekken voor dak- en thuislozen geopend, omdat de temperatuur de komende dagen flink daalt. In de nachten gaat het vriezen en overdag ligt de gevoelstemperatuur rond het vriespunt.
11 uur geleden