Free Press Unlimited: juridische druk op journalistiek onderschat
AMSTERDAM (ANP) - De impact van juridische druk op de Nederlandse journalistiek wordt onderschat en Nederlandse media hebben zelfcensuur toegepast als reactie op deze druk. Dat concludeert de organisatie Free Press Unlimited uit een eigen onderzoek, gebaseerd op gesprekken met onder meer vijftig journalisten, hoofd- en eindredacteuren, media-advocaten en juristen. Ook zijn gerechtelijke uitspraken, publieke documentatie en andere secundaire bronnen gebruikt.
De onderzoekers vonden achttien voorbeelden van zelfcensuur als gevolg van juridische druk. Media stopten met verder onderzoek naar een bepaald onderwerp om het risico op procedures. Of ze lieten preventief namen weg, ook als ze genoeg bewijsmateriaal hadden.
"In die gevallen komen belangrijke voorwaarden voor journalistiek en nieuwsgaring onder druk te staan, zoals financiële middelen en medewerking van bronnen en deskundigen. In enkele gevallen viel juridische druk samen met (angst voor) fysieke of online-intimidatie, en werd zelfcensuur (ook) om die reden toegepast", schrijven de onderzoekers.
Aantijgingen
NRC-journalist Joep Dohmen kreeg volgens de onderzoekers bijvoorbeeld te maken met een "meldpunt en aantijgingen van (oud)-politici" nadat hij had geschreven over vermeende integriteitsschandalen in Limburg. Journalisten van EenVandaag werden gedagvaard door een fabrikant van injectienaalden en hoofdelijk aansprakelijk gesteld voor schade geschat op 4,5 miljoen euro.
De onderzoekers waarschuwen voor een zogeheten chilling effect op persvrijheid: zelfcensuur door druk, waardoor de toegang van burgers tot informatie beperkt wordt. Journalisten zijn dan minder goed in staat om hun controlerende taak uit te voeren, stellen ze.
Intimideren
De zwaarste en zorgwekkendste vorm van juridische druk zijn zogeheten SLAPPs: Strategic Lawsuits Against Public Participation, schrijven de onderzoekers. "Deze rechtszaken worden ingesteld door rijke en machtige actoren tegen journalisten, mensenrechtenverdedigers en maatschappelijke organisaties, met als voornaamste doel hen te intimideren." Volgens Free Press Unlimited tekenen de Europese Raad en het Europese parlement deze week een richtlijn om journalisten hiertegen te beschermen. Ook de Nederlandse overheid moet hiermee aan de slag, aldus de onderzoekers.
De studie van Free Press Unlimited is in lijn met onderzoek uit 2023 van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), waaruit bleek dat bijna 50 procent van de deelnemende journalisten en meer dan 90 procent van de Nederlandse hoofdredacties weleens te maken had met dreiging met juridische stappen naar aanleiding van een publicatie.
Meer uit Binnenland
AMSTERDAM (ANP) - Ruim 200.000 mensen hebben zaterdag een bezoek gebracht aan het Festival op de Ring in Amsterdam, dat volgens de organisatie zonder grote incidenten lijkt te zijn verlopen. "Op de meeste plekken was het druk maar beheersbaar", aldus een woordvoerder. Alleen de "highway rave" van Audio Obscura werd tijdelijk stilgelegd, omdat het daar zo druk werd dat mensen over de hekken klommen.
7 uur geleden
AMSTERDAM (ANP) - Het optreden op het Festival op de Ring in Amsterdam dat was stilgelegd omdat er bezoekers over de hekken waren geklommen, kan het laatste halfuur van het festival alsnog doorgaan. "We hebben extra maatregelen getroffen bij Audio Obscura", laat een woordvoerder van de organisatie weten. "Door politie en beveiliging samen is een veilige situatie gecreëerd, waardoor Audio Obscura het laatste halfuur weer open kan."
8 uur geleden
LAGOS (ANP) - Nederland heeft zaterdag de zogeheten Benin Bronzen officieel teruggegeven aan Nigeria. Het gaat om 119 kunstvoorwerpen die in 1897 door Engeland zijn geroofd uit het toenmalige koninkrijk Benin in het westen van Afrika en die later in Nederland terechtkwamen. In het Nationaal Museum in Lagos ondertekenden Nigeriaanse en Nederlandse vertegenwoordigers de overdracht.
9 uur geleden
AMSTERDAM (ANP) - Het is zaterdagavond erg druk op het Festival op de Ring in Amsterdam. Lokale media melden dat tientallen mensen over de hekken langs de snelweg klimmen. Stadszender AT5 zegt meerdere berichten te hebben ontvangen van bezoekers die weg willen omdat het te druk is op het festivalterrein op de A10 en volgens Het Parool is de sfeer in de buurt van een van de podia "bij vlagen grimmig".
9 uur geleden
OCHTEN (ANP) - Een man is zaterdagmiddag verdronken in een grindgat van de Waal aan de Waalbandijk in het Gelderse Ochten. Het gaat om een 29-jarige man uit het Brabantse dorp Fijnaart. Hij kwam in de problemen tijdens het zwemmen, meldt de politie.
10 uur geleden
WILLEMSTAD (ANP) - De Centrale Bank van Curaçao en Sint Maarten heeft zaterdag officieel gewaarschuwd voor "een aanzienlijke toename van valse biljetten van 100 Naf" op Curaçao. De bank adviseert het publiek geen biljetten van de oude Antilliaanse gulden meer te accepteren.
12 uur geleden
AMSTERDAM (ANP) - Quincy Promes blijft voorlopig vastzitten. De raadkamer van het gerechtshof in Amsterdam heeft besloten de hechtenis van de 33-jarige voetballer te verlengen. Promes kwam vrijdagavond aan in Nederland, waar hij door de rechtbank bij verstek is veroordeeld voor cocaïnesmokkel en het neersteken van zijn neef.
13 uur geleden