Free Press Unlimited: juridische druk op journalistiek onderschat
AMSTERDAM (ANP) - De impact van juridische druk op de Nederlandse journalistiek wordt onderschat en Nederlandse media hebben zelfcensuur toegepast als reactie op deze druk. Dat concludeert de organisatie Free Press Unlimited uit een eigen onderzoek, gebaseerd op gesprekken met onder meer vijftig journalisten, hoofd- en eindredacteuren, media-advocaten en juristen. Ook zijn gerechtelijke uitspraken, publieke documentatie en andere secundaire bronnen gebruikt.
De onderzoekers vonden achttien voorbeelden van zelfcensuur als gevolg van juridische druk. Media stopten met verder onderzoek naar een bepaald onderwerp om het risico op procedures. Of ze lieten preventief namen weg, ook als ze genoeg bewijsmateriaal hadden.
"In die gevallen komen belangrijke voorwaarden voor journalistiek en nieuwsgaring onder druk te staan, zoals financiële middelen en medewerking van bronnen en deskundigen. In enkele gevallen viel juridische druk samen met (angst voor) fysieke of online-intimidatie, en werd zelfcensuur (ook) om die reden toegepast", schrijven de onderzoekers.
Aantijgingen
NRC-journalist Joep Dohmen kreeg volgens de onderzoekers bijvoorbeeld te maken met een "meldpunt en aantijgingen van (oud)-politici" nadat hij had geschreven over vermeende integriteitsschandalen in Limburg. Journalisten van EenVandaag werden gedagvaard door een fabrikant van injectienaalden en hoofdelijk aansprakelijk gesteld voor schade geschat op 4,5 miljoen euro.
De onderzoekers waarschuwen voor een zogeheten chilling effect op persvrijheid: zelfcensuur door druk, waardoor de toegang van burgers tot informatie beperkt wordt. Journalisten zijn dan minder goed in staat om hun controlerende taak uit te voeren, stellen ze.
Intimideren
De zwaarste en zorgwekkendste vorm van juridische druk zijn zogeheten SLAPPs: Strategic Lawsuits Against Public Participation, schrijven de onderzoekers. "Deze rechtszaken worden ingesteld door rijke en machtige actoren tegen journalisten, mensenrechtenverdedigers en maatschappelijke organisaties, met als voornaamste doel hen te intimideren." Volgens Free Press Unlimited tekenen de Europese Raad en het Europese parlement deze week een richtlijn om journalisten hiertegen te beschermen. Ook de Nederlandse overheid moet hiermee aan de slag, aldus de onderzoekers.
De studie van Free Press Unlimited is in lijn met onderzoek uit 2023 van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), waaruit bleek dat bijna 50 procent van de deelnemende journalisten en meer dan 90 procent van de Nederlandse hoofdredacties weleens te maken had met dreiging met juridische stappen naar aanleiding van een publicatie.
Meer uit Binnenland
DEN HAAG (ANP) - Asielminister Mona Keijzer (BBB) wil dat Oekraïense vluchtelingen met een baan huur en premie voor de ziektekostenverzekering gaan betalen, bevestigen ingewijden na berichtgeving van RTL Nieuws. Ook krijgen zij een speciale vluchtelingenstatus die erop gericht is dat ze terugkeren naar hun moederland als daar vrede is. Dat moet de Europese regeling voor deze groep vervangen, die in maart 2027 verloopt.
15 minuten geleden
DEN HAAG (ANP) - De avondspits van donderdag is volgens de ANWB de drukste spits van het jaar. Op het hoogtepunt, rond 17.30 uur, stond 1218 kilometer file. Het is vooral druk op de A27 tussen Utrecht en Breda en op de wegen rond Rotterdam.
16 minuten geleden
DEN HAAG (ANP) - De NAM moet honderden miljoenen bijdragen aan de schadeafhandeling en versterkingsoperatie in Groningen. Dat heeft de rechter beslist in een tussenuitspraak, in de rechtszaak die het gaswinningsbedrijf begon om de heffingen aan te vechten. Energieminister Sophie Hermans (VVD) en staatssecretaris Eddie van Marum (Groningen, BBB) hebben de vonnissen in de rechtszaken hierover donderdag naar de Tweede Kamer verstuurd.
24 minuten geleden
ROTTERDAM (ANP) - Het Openbaar Ministerie gaat in hoger beroep in de zaak over het Vlaardingse pleegmeisje. Na strafeisen van elf jaar cel en tbs met dwangverpleging legde de rechtbank in Rotterdam acht jaar cel op aan de pleegouders Johnny van den B. en Daisy W., omdat ze het meisje sloegen en opsloten in een kooi.
1 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Premier Dick Schoof heeft donderdag telefonisch overlegd met president Volodymyr Zelensky van Oekraïne over het vredesplan dat op tafel ligt. "De gesprekken rondom het vredesplan voor Oekraïne volgen elkaar snel op. Er zijn positieve stappen gezet", liet Schoof na afloop op X weten.
2 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Een meerderheid in de Tweede Kamer schaart zich achter een motie van GroenLinks-PvdA om 2 miljard euro extra volgend jaar voor Oekraïne vrij te maken. De motie wordt donderdag tijdens een debat met premier Dick Schoof over de oorlog in Oekraïne ingediend.
2 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Om problemen met de inzameling van flesjes en blikjes tegen te gaan, moeten er veel meer inzamelpunten komen en klanten moeten een beloning kunnen winnen als zij inleveren. Dat zijn een paar van de nieuwe plannen van stichting Verpact, namens de drankensector verantwoordelijk voor het statiegeldsysteem. Dat meldt het ministerie van Infrastructuur. De sector moet zelf zorgen dat minstens 90 procent van de flesjes en blikjes worden ingezameld, maar dat doel wordt al jaren niet gehaald. Met het pakket wil de stichting voorkomen dat zij een dwangsom moet betalen.
2 uur geleden