'Formatie nu muurvast voor Rutte'
DEN HAAG (ANP) - Hoewel het speculeren is hoe een toekomstig kabinet eruit zal zien, is duidelijk dat "de formatie nu muurvast zit voor Rutte", zegt politicoloog Tom van der Meer (UvA) vrijdag, kort na het zinderende debat dat VVD'er Mark Rutte ternauwernood politiek overleefde. Daarin gaf hij toe gesproken te hebben over de positie van het kritische CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt, maar was hij dat eerst vergeten.
Een motie van wantrouwen kreeg geen meerderheid, maar een motie van afkeuring wel. Deze werd zelfs ingediend door beoogd coalitiegenoten CDA (Wopke Hoekstra) en D66 (Sigrid Kaag). Van der Meer: "Kaag gaf daarbij nog het signaal richting Rutte: als mij dit was overkomen, dan was ik niet blijven zitten."
Dat linkse partijen en centrumrechtse partijen de motie van wantrouwen steunden, maakt het niet waarschijnlijk dat ze aanschuiven in een kabinet onder leiding van Rutte, denkt Van der Meer. "Dan blijven er vier partijen over, dezelfde die het huidige demissionaire kabinet vormen. Staatsrechtelijk staat niets hen in de weg, maar in de praktijk is het door de gebeurtenissen een wankele basis."
Motie van afkeuring
Politicoloog André Krouwel (VU) is minder pessimistisch over de positie van Rutte. "Hij is nog steeds de machtigste politicus in Nederland, hij zal straks gewoon een centrumrechts kabinet leiden", aldus Krouwel. De rol die Kaag en Hoekstra aannamen in het debat noemt hij hypocriet. "Dat er zo over Omtzigt is gesproken, is natuurlijk schandalig. Aan de andere kant is het logisch dat over de stabiliteit van fracties gesproken wordt tijdens een formatie. En daar zullen Kaag en Hoekstra ook gewoon aan hebben meegedaan. Ze hebben allemaal boter op hun hoofd en dat zal de kiezer ook vermoeden."
De motie van afkeuring van Kaag kwam op Krouwel dan ook bevreemdend over. "Van het CDA kon ik me dat nog voorstellen, want de discussie gaat over iemand uit hun partij. Maar D66 is toch medeschuldig? Het was toch een verkenner van die partij die met die papieren onder de arm liep? Bij D66 zijn ze niet zo onschuldig als ze zich voordoen. Ik vond het maar een rare stijlfiguur."
Nieuwe verkenner
De onhandigheid van een ambtenaar om gevoelige zaken zo onthullend in notulen vast te leggen, vindt Krouwel niet zo zwaar wegen dat Rutte erom moet opstappen. "Wat bereik je ermee alleen hem hiervan de schuld te geven?"
Bij het aanwijzen van een nieuwe verkenner denkt de politicoloog aan "iemand met gezag, een expert, iemand van buitenaf met kennis van politieke verhoudingen". Hij denkt dan bijvoorbeeld aan Thom de Graaf, de vice-president van de Raad van State en oud-minister voor D66. "Of aan iemand als oud-CDA-premier Jan Peter Balkenende. Misschien een goede stap om het CDA, na alles wat er gebeurd is, toch aan boord te krijgen in een coalitie."
Koning
De regie in de formatie teruggeven aan de koning, iets waar in 2012 afscheid van werd genomen, is volgens Tom van der Meer niet iets wat te verwachten valt. "Het is in de Tweede Kamer nog zoeken naar hoe het gaat en wat er beter kan. Er was sprake van een grote misser die tot groot wantrouwen onderling heeft geleid. Maar niet dusdanig dat het proces fundamenteel hoeft te worden omgegooid."
Daar is Krouwel het mee eens. "Het lijkt me niet dat ze het weer terugdraaien op basis van één stomme fout. Die rol aan de koning geven, is feitelijk teruggaan naar een situatie met het 'geheim van het paleis'. Dat leidt per saldo tot minder transparantie, terwijl in deze tijden juist meer transparantie wordt gevraagd."
Meer uit Politiek
DEN HAAG (ANP) - Het demissionaire kabinet wil het aantal overheidswebsites verminderen om informatie makkelijker vindbaar te maken. De overheid heeft zeker ruim 8800 websites en apps, waarvan bijna de helft niet voldoet aan de regels voor digitale toegankelijkheid. Staatssecretaris Eddie van Marum heeft dinsdag het nationaal actieplan webbeleid naar de Tweede Kamer gestuurd.
1 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - De Tweede Kamer wil dat statushouders niet langer met voorrang kans maken op een sociale huurwoning. Een voorstel van de PVV om dat in de wet aan te passen, is dinsdag aangenomen. SGP, VVD, BBB, FVD en JA21 stemden voor het PVV-amendement, goed voor 75 zetels. Niet alle Kamerleden waren aanwezig, de hoofdelijke stemming kwam uit op 72 voor en 69 tegen.
1 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Zie af van de bezuinigingen op regionaal openbaar vervoer, vraagt de Tweede Kamer aan het demissionaire kabinet. Een motie van Habtamu de Hoop (GroenLinks-PvdA), Pieter Grinwis (ChristenUnie) en Bart van Kent (SP) kreeg dinsdag steun van een meerderheid. De partijen willen dat er in de begroting van volgend jaar een oplossing komt maar zeggen in de motie niet waar het geld vandaan moet komen.
2 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - PVV en CDA wilden dinsdag na de stemmingen over aanpassingen aan twee strenge asielwetten nog niets loslaten over hun steun voor die wetten. "U zult tot donderdag moeten wachten", zei PVV-leider Geert Wilders. Dan stemt de Tweede Kamer over de twee wetten in hun geheel.
2 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - De Tweede Kamer heeft dinsdag het plan van het CDA verworpen om het tweestatusstelsel waar het kabinet aan werkt pas in juni 2026 in te voeren. Daardoor is de steun van de christendemocraten onzeker, als er donderdag wordt gestemd over het volledige wetsvoorstel. Vooral in de Eerste Kamer is de steun van het CDA belangrijk.
3 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - De Tweede Kamer heeft ingestemd met het langer begeleiden van oud-leerlingen nadat ze het mbo hebben verlaten. De scholen kunnen tot een jaar na het vertrek van school, met of zonder diploma, leerlingen begeleiden op weg naar een baan of een andere opleiding.
3 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Twee voorstellen die de PVV wil doorvoeren om een nieuwe asielwet verder aan te scherpen zijn verworpen door de Tweede Kamer. Het gaat om plannen om asielzoekers bij binnenkomst een verklaring te laten tekenen tegen de sharia, islamitisch gewoonterecht, en om de spreidingswet sneller in te trekken. Voor het wijzigingsvoorstel van de PVV om illegaal verblijf in Nederland strafbaar te stellen, was wel voldoende steun.
3 uur geleden