Flinke daling aandeel lokale partijen op stembiljet grote steden
DEN HAAG (ANP) - Het aantal lokale partijen dat meedoet aan de gemeenteraadsverkiezingen in de grote steden lijkt op zijn retour. In de tien grootste gemeenten in Nederland is het aandeel lokale lijsten sinds 2014 sterk gedaald. Lag dat destijds op 53 procent, dit jaar is slechts een op de drie lijsten lokaal. Dat blijkt uit een analyse van ANP/LocalFocus van de kieslijsten voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2010, 2014, 2018 en 2022. Herindelingsverkiezingen zijn hierbij buiten beschouwing gelaten.
Opvallend is dat de vijf grootste gemeenten, Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht en Eindhoven, nog minder lokaal georiënteerd zijn. Het percentage lokale partijen dat meedoet aan de gemeenteraadsverkiezingen, waaronder ook de afsplitsingen en combinaties van landelijke fracties vallen, is in die steden sinds 2010 niet zo laag geweest. Een verklaring voor deze afname is volgens Julien van Ostaaijen, onderzoeker van Tilburg University, moeilijk te geven. "Maar het kan zijn dat doordat er in die gemeenten zoveel landelijke partijen meedoen, zij als het ware de wind uit de zeilen halen van lokale partijen. Het aanbod is al zo groot, dat mensen wellicht minder de behoefte voelen zelf een partij op te richten. Ze kunnen zich al vinden in het huidige aanbod."
In kleinere gemeenten is het beeld anders. Daar is het aandeel lokale partijen dat meedoet aan de gemeenteraadsverkiezingen over de jaren heen stabieler. In de tien kleinste gemeenten bijvoorbeeld, ligt het percentage sinds 2010 tussen de 50 en 60 procent. Landelijk is het aantal lokale partijen dit jaar iets toegenomen ten opzichte van vorige verkiezingen. Ging het in 2018 nog om gemiddeld 38,2 procent van het totale aantal kieslijsten, deze keer is dat licht gestegen naar 39,1 procent. In de jaren daarvoor ging het om gemiddeld 33,3 procent (2010) en 37,4 procent (2014).
De sterke toename tussen 2010 en 2014 van het percentage lokale partijen is mogelijk te verklaren door het aantreden van Rutte II in 2012. Dat stelt Gerrit Voerman, hoogleraar Ontwikkeling en functioneren van het Nederlandse en Europese partijstelsel bij de Rijksuniversiteit Groningen. "In dat jaar werd de decentralisatie van bijvoorbeeld de jeugdzorg aangekondigd in het regeerakkoord en kregen gemeenten meer te zeggen", zegt Voerman. "Het is mogelijk dat dat een stimulans voor mensen is geweest om met een lokale partij uit te komen."
Aan de gemeenteraadsverkiezingen van 16 maart doen 334 van de 345 gemeenten mee. In elf gemeenten wordt dus nu niet gestemd. In acht daarvan zijn vanwege herindelingen in de afgelopen jaren al raadsverkiezingen geweest, en in drie gemeenten volgt de stembusgang vanwege een fusie op een later moment.
Meer uit Politiek
VENRAY (ANP) - Net als in 2023 is de PVV de grootste partij geworden in Venray, de laatste gemeente die de verkiezingsuitslag nog bekend moest maken. De partij van Geert Wilders leverde 7,8 procentpunt in ten opzichte van vorige keer en eindigde op 20,1 procent. Grote winnaar, ook in de Limburgse gemeente, was D66. Die partij steeg van 5,6 procent van de stemmen in 2023 naar 15,7 procent nu. Na het tellen van de stemmen van alle Nederlandse gemeenten staat D66 nog altijd bovenaan.
9 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - De Kiesraad meldt dat bij hen bekend is dat er ongeldige stemmen zijn geconstateerd in de gemeenten Stein en Westerwolde. "In het algemeen geldt dat dergelijke bijzonderheden terechtkomen in het proces-verbaal van het gemeentelijk stembureau", schrijft de Kiesraad op X. "De komende week onderzoekt de Kiesraad de processen-verbaal uit de gemeenten."
9 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - D66 heeft de verkiezingen gewonnen. De partij kan niet meer worden ingehaald door de PVV. Dat blijkt uit een analyse van de ANP Verkiezingsdienst, op basis van de uitslagen van de gemeenten. De kans is volgens de Verkiezingsdienst aanwezig dat de partij van lijsttrekker Rob Jetten ook een restzetel krijgt en daarmee op zetels groter wordt dan de partij van Geert Wilders.
16 uur geleden
VENRAY (ANP) - In Venray zijn medewerkers van de Limburgse gemeente vrijdagochtend nog druk bezig met het tellen van de stemmen. Bij het tellen is gebleken dat de stemmen van een van de grotere stembureaus herteld moeten worden. "Dat gaat naar verwachting twee tot drie uur duren", zegt een woordvoerder van de gemeente.
16 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Het is het demissionaire kabinet niet gelukt een bedrijf te vinden dat zonder subsidie een groot windmolenpark voor de kust van Texel wil bouwen. Dat komt doordat de marktomstandigheden de afgelopen jaren sterk zijn verslechterd. Die situatie is "niet uniek voor Nederland", benadrukte klimaat- en energieminister Sophie Hermans voor aanvang van de ministerraad.
17 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Justitieminister Foort van Oosten (VVD) is van plan om binnenkort af te reizen naar West-Afrika, onder andere om druk uit te oefenen op Sierra Leone en omliggende landen om Jos Leijdekkers te helpen uitleveren. Nederland heeft Sierra Leone gevraagd om uitlevering van de voortvluchtige drugscrimineel die beter bekend is als Bolle Jos, maar krijgt tot nu toe geen gehoor.
18 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - D66-leider Rob Jetten wacht een "ingewikkelde klus" om na zijn waarschijnlijke overwinning bij de Tweede Kamerverkiezingen een nieuwe regeringscoalitie te smeden. Dat heeft demissionair minister-president Dick Schoof gezegd voor aanvang van de ministerraad. "Ik verwacht dat ik met kerst nog gewoon premier ben", zei hij.
19 uur geleden