Experts: ambtenaar moet met allerlei soorten 'bazen' kunnen werken
DEN HAAG (ANP) - Het is prematuur als (rijks)ambtenaren nu al openlijk ageren tegen een mogelijk kabinet met de PVV, vindt hoogleraar bestuurskunde Zeger van der Wal. Zo is het nog niet bekend hoe een regeerakkoord eruit gaat zien en of de nieuwe kabinetsplannen indruisen tegen de Grondwet of andere wetten. Los daarvan hoort het bij het "ambtelijk werk dat je met allerlei soorten bazen moet kunnen werken", zegt Van der Wal. Daar sluit Thijs Jansen, directeur van de Stichting Beroepseer, zich bij aan.
In het verkiezingsprogramma van de PVV staan voorstellen die lijnrecht tegenover de Grondwet staan, zoals het verbod op islamitische scholen. Ook wil de PVV een asielstop.
Op de verkiezingen van vorige week is niets aan te merken, die zijn democratisch verlopen, zegt Van der Wal. "Als privépersoon kun je wat van de uitslag vinden, maar als ambtenaar moet je je niet op voorhand activistisch opstellen. Als ambtenaar moet je je loyaal gedragen naar je baas, ongeacht de politieke kleur", zegt de hoogleraar.
Kritisch adviseren
Als een nieuw kabinet straks met voorstellen komt die (grond)wettelijk niet kunnen, moeten ambtenaren wél kritisch adviseren en tegenwicht geven, benadrukt de hoogleraar. De ambtelijke en politieke top moet die ruimte geven. Als er niets met dat advies wordt gedaan en de ambtenaar heeft moeite met het uiteindelijke besluit, dan moet de ambtenaar opstappen of om een andere functie vragen, vindt hij.
Stevig adviseren moet, maar als dat advies wordt genegeerd en "je blijft zeggen dat je er niet achterstaat, dan kun je beter vragen om een andere functie", vindt ook Jansen. "Als ambtenaar kun je ook niet weigeren om te werken voor een kabinet met een bepaalde politieke signatuur. Als je dat niet wilt, moet je weg."
Tegengas
Volgens Jansen is de ruimte voor ambtenaren om tegengas te geven de laatste jaren "in beweging gekomen". In de Ambtenarenwet staat dat de vrijheid van meningsuiting van ambtenaren aan voorwaarden is gebonden. "Zij moeten daarom wel opletten wat ze naar buiten brengen", zegt hij.
Er is volgens Jansen een grijs gebied dat de laatste jaren is gegroeid. Want na het toeslagenschandaal wordt van ambtenaren nadrukkelijk verwacht dat ze niet 'blind' beleid (blijven) uitvoeren, als ze weten dat dit voor burgers verkeerd uitpakt. Het Rijk heeft diverse programma's en een nieuwe ambtseed in het leven geroepen om ambtenaren nadrukkelijk aan te moedigen de ruimte die er is, te pakken. Volgens hem is nu "de opgave voor ambtenaren om te balanceren tussen verplichtingen aan de politiek en die aan burgers."
Meer uit Binnenland
BILTHOVEN (ANP) - Nederlanders werken steeds langer door en doen dat meestal in goede gezondheid, wijst onderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) uit. De meeste mensen zijn ook op latere leeftijd lichamelijk en mentaal in staat om hun werk uit te voeren.
31 minuten geleden
BRUSSEL (ANP/BELGA) - In Brussel wordt al 541 dagen onderhandeld over een nieuwe regering en evenaart daarmee het Belgische formatierecord. De Belgische hoofdstad valt onder het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de coalitieonderhandelingen daar zitten muurvast.
32 minuten geleden
PARAMARIBO (ANP) - Koning Willem-Alexander heeft maandagavond tijdens het staatsbanket op de eerste dag van zijn staatsbezoek aan Suriname de "Surinaamse weerbaarheid en verzetsstrijd door de eeuwen heen" geëerd. Hij deed dit in een toespraak tijdens het banket in Paramaribo, dat werd aangeboden door president Jennifer Geerlings-Simons.
3 uur geleden
VENLO (ANP) - Tussen Venlo en de Duitse plaats Mönchengladbach rijden dinsdagochtend geen treinen, meldt de NS in de reisplanner. Dat komt volgens de NS door een koperdiefstal. De verwachting is dat de problemen rond 12.00 uur zijn verholpen.
6 uur geleden
MIDDELBURG (ANP) - Inwoners van de Meanderhof in Middelburg hebben in de nacht van maandag op dinsdag melding gemaakt van schoten op hun woning. Agenten constateerden ter plaatse "vermoedelijk kogelgaten" in een ruit, meldt de politie Zeeland op X.
8 uur geleden
HILVERSUM (ANP) - De vergiffenis die koning Willem-Alexander maandag kreeg in Suriname markeert een "nieuw begin", volgens cabaretier Jörgen Raymann. "Dit geeft wel aan dat er een nieuw tijdperk aanbreekt", vertelde Raymann maandag in RTL Tonight.
12 uur geleden
PARAMARIBO (ANP) - Het Nationaal instituut Nederlands slavernijverleden en erfenis (NiNsee) spreekt van "buitengewone bewondering" voor koning Willem-Alexander vanwege zijn houding tegenover het Nederlandse slavernijverleden. "Deze koning is van ongekend niveau en een grote leider die in staat is om te doen wat andere monarchen en leiders van republieken nalaten", zegt voorzitter Dave Ensberg-Kleijkers.
13 uur geleden