Experts: ambtenaar moet met allerlei soorten 'bazen' kunnen werken
DEN HAAG (ANP) - Het is prematuur als (rijks)ambtenaren nu al openlijk ageren tegen een mogelijk kabinet met de PVV, vindt hoogleraar bestuurskunde Zeger van der Wal. Zo is het nog niet bekend hoe een regeerakkoord eruit gaat zien en of de nieuwe kabinetsplannen indruisen tegen de Grondwet of andere wetten. Los daarvan hoort het bij het "ambtelijk werk dat je met allerlei soorten bazen moet kunnen werken", zegt Van der Wal. Daar sluit Thijs Jansen, directeur van de Stichting Beroepseer, zich bij aan.
In het verkiezingsprogramma van de PVV staan voorstellen die lijnrecht tegenover de Grondwet staan, zoals het verbod op islamitische scholen. Ook wil de PVV een asielstop.
Op de verkiezingen van vorige week is niets aan te merken, die zijn democratisch verlopen, zegt Van der Wal. "Als privépersoon kun je wat van de uitslag vinden, maar als ambtenaar moet je je niet op voorhand activistisch opstellen. Als ambtenaar moet je je loyaal gedragen naar je baas, ongeacht de politieke kleur", zegt de hoogleraar.
Kritisch adviseren
Als een nieuw kabinet straks met voorstellen komt die (grond)wettelijk niet kunnen, moeten ambtenaren wél kritisch adviseren en tegenwicht geven, benadrukt de hoogleraar. De ambtelijke en politieke top moet die ruimte geven. Als er niets met dat advies wordt gedaan en de ambtenaar heeft moeite met het uiteindelijke besluit, dan moet de ambtenaar opstappen of om een andere functie vragen, vindt hij.
Stevig adviseren moet, maar als dat advies wordt genegeerd en "je blijft zeggen dat je er niet achterstaat, dan kun je beter vragen om een andere functie", vindt ook Jansen. "Als ambtenaar kun je ook niet weigeren om te werken voor een kabinet met een bepaalde politieke signatuur. Als je dat niet wilt, moet je weg."
Tegengas
Volgens Jansen is de ruimte voor ambtenaren om tegengas te geven de laatste jaren "in beweging gekomen". In de Ambtenarenwet staat dat de vrijheid van meningsuiting van ambtenaren aan voorwaarden is gebonden. "Zij moeten daarom wel opletten wat ze naar buiten brengen", zegt hij.
Er is volgens Jansen een grijs gebied dat de laatste jaren is gegroeid. Want na het toeslagenschandaal wordt van ambtenaren nadrukkelijk verwacht dat ze niet 'blind' beleid (blijven) uitvoeren, als ze weten dat dit voor burgers verkeerd uitpakt. Het Rijk heeft diverse programma's en een nieuwe ambtseed in het leven geroepen om ambtenaren nadrukkelijk aan te moedigen de ruimte die er is, te pakken. Volgens hem is nu "de opgave voor ambtenaren om te balanceren tussen verplichtingen aan de politiek en die aan burgers."
Meer uit Binnenland
UTRECHT (ANP) - Ziekenhuizen willen dat de politiek maatregelen neemt tegen privéklinieken. Een deel daarvan werkt "met een op productie en winst gericht verdienmodel, met behulp van een agressieve mediacampagne", stelt de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ).
3 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - In twee jaar tijd zijn 15,4 miljoen mensen in Turkije en Syrië geholpen met het door Giro555 opgehaalde geld na de aardbevingen in februari 2023. Meer dan 50.000 mensen kwamen toen om het leven. In Nederland werd nadien ruim 128 miljoen euro opgehaald, wat inmiddels allemaal is uitgegeven, meldt Giro555.
3 uur geleden
PHILIPSBURG (ANP) - Sint-Maarten heeft Nederland formeel om financiële steun gevraagd om problemen bij de politiefaciliteiten op het eiland aan te pakken, zo is zondag bekendgemaakt. Volgens minister-president Luc Mercelina is daarvoor 6,5 miljoen dollar (ongeveer 5,6 miljoen euro) nodig.
7 uur geleden
HOUTEN (ANP) - Het is zondag de warmste 7 december ooit gemeten, meldt Weeronline. Om 21.20 uur was het volgens het weerbureau in De Bilt 14,0 graden. "Het oude record was 13,8 graden en werd in 2007 gemeten. Mogelijk stijgt de temperatuur nog een paar tienden van een graad verder", aldus Weeronline.
7 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Omwonenden van een geitenstal hebben vaker een longontsteking, bevestigen ingewijden na berichtgeving van de NOS. Dat zou blijken uit een onderzoek dat de Gezondheidsraad heeft uitgevoerd in opdracht van het kabinet en deze week wordt gepresenteerd. Wie binnen een straal van 500 meter van een geitenhouderij woont, heeft 73 procent meer kans op een longontsteking dan andere Nederlanders.
8 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Na de herdenking van de fatale explosie aan de Tarwekamp in Den Haag zei burgemeester Jan van Zanen dat hij maatwerk blijft leveren aan alle getroffenen van de aanslag. "Wij laten niemand los, totdat die op eigen benen kan staan." Van Zanen zegt geen "generieke maatregelen" te willen inzetten.
11 uur geleden
VOLKEL (ANP) - Een drone is de reden dat de Koninklijke Luchtmacht zondagochtend twee gevechtsvliegtuigen heeft laten opstijgen vanaf de militaire vliegbasis in Volkel. De drone heeft het luchtruim weer verlaten en vormde geen directe dreiging, meldt het ministerie van Defensie. De F-35's zijn weer teruggekeerd naar de vliegbasis.
12 uur geleden