Experts: ambtenaar moet met allerlei soorten 'bazen' kunnen werken
DEN HAAG (ANP) - Het is prematuur als (rijks)ambtenaren nu al openlijk ageren tegen een mogelijk kabinet met de PVV, vindt hoogleraar bestuurskunde Zeger van der Wal. Zo is het nog niet bekend hoe een regeerakkoord eruit gaat zien en of de nieuwe kabinetsplannen indruisen tegen de Grondwet of andere wetten. Los daarvan hoort het bij het "ambtelijk werk dat je met allerlei soorten bazen moet kunnen werken", zegt Van der Wal. Daar sluit Thijs Jansen, directeur van de Stichting Beroepseer, zich bij aan.
In het verkiezingsprogramma van de PVV staan voorstellen die lijnrecht tegenover de Grondwet staan, zoals het verbod op islamitische scholen. Ook wil de PVV een asielstop.
Op de verkiezingen van vorige week is niets aan te merken, die zijn democratisch verlopen, zegt Van der Wal. "Als privépersoon kun je wat van de uitslag vinden, maar als ambtenaar moet je je niet op voorhand activistisch opstellen. Als ambtenaar moet je je loyaal gedragen naar je baas, ongeacht de politieke kleur", zegt de hoogleraar.
Kritisch adviseren
Als een nieuw kabinet straks met voorstellen komt die (grond)wettelijk niet kunnen, moeten ambtenaren wél kritisch adviseren en tegenwicht geven, benadrukt de hoogleraar. De ambtelijke en politieke top moet die ruimte geven. Als er niets met dat advies wordt gedaan en de ambtenaar heeft moeite met het uiteindelijke besluit, dan moet de ambtenaar opstappen of om een andere functie vragen, vindt hij.
Stevig adviseren moet, maar als dat advies wordt genegeerd en "je blijft zeggen dat je er niet achterstaat, dan kun je beter vragen om een andere functie", vindt ook Jansen. "Als ambtenaar kun je ook niet weigeren om te werken voor een kabinet met een bepaalde politieke signatuur. Als je dat niet wilt, moet je weg."
Tegengas
Volgens Jansen is de ruimte voor ambtenaren om tegengas te geven de laatste jaren "in beweging gekomen". In de Ambtenarenwet staat dat de vrijheid van meningsuiting van ambtenaren aan voorwaarden is gebonden. "Zij moeten daarom wel opletten wat ze naar buiten brengen", zegt hij.
Er is volgens Jansen een grijs gebied dat de laatste jaren is gegroeid. Want na het toeslagenschandaal wordt van ambtenaren nadrukkelijk verwacht dat ze niet 'blind' beleid (blijven) uitvoeren, als ze weten dat dit voor burgers verkeerd uitpakt. Het Rijk heeft diverse programma's en een nieuwe ambtseed in het leven geroepen om ambtenaren nadrukkelijk aan te moedigen de ruimte die er is, te pakken. Volgens hem is nu "de opgave voor ambtenaren om te balanceren tussen verplichtingen aan de politiek en die aan burgers."
Meer uit Binnenland
DEN HAAG (ANP) - Reizigers in Den Haag zouden tijdens de NAVO-top eind juni gratis gebruik moeten kunnen maken van bijvoorbeeld bus en tram. Het kabinet moet regelen dat het openbaar vervoer tijdelijk kosteloos beschikbaar is "als gebaar naar Hagenaars", vindt de Haagse gemeenteraad unaniem. De partijen willen dat er daarom een verzoek naar de overheid gaat.
2 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Als het aan de gemeenteraad van Den Haag ligt, worden beelden van de jongeren die vorige week deelnamen aan rellen in Scheveningen zo snel mogelijk online gezet. De meeste fracties steunden in een raadsvergadering donderdagavond een motie daarvoor. Ze willen dat burgemeester Jan van Zanen bij het Openbaar Ministerie en de politie aandringt op publicatie van de beelden.
2 uur geleden
WAGENINGEN (ANP) - Veel bijen hebben de afgelopen winter niet overleefd. Ongeveer 22 procent van de bijenvolken is overleden, iets meer dan de winter ervoor. Volgens de universiteit in Wageningen is het de derde winter op rij dat meer dan 20 procent van de bijenvolken niet door de winter komt.
7 uur geleden
OSLO (ANP) - Het compromisvoorstel van NAVO-topman Mark Rutte voor een hoger defensiebudget van de NAVO-landen zou weleens kansrijk kunnen zijn, denkt premier Dick Schoof. Hij rekent er voorzichtig op dat de Verenigde Staten, die volgens velen een onhaalbaar hoge eis stelden, met Ruttes plan zouden kunnen leven. Maar Schoofs eigen kabinet is nog niet zover, tekent hij aan.
8 uur geleden
WARSCHAU (ANP) - EU-ministers van Buitenlandse Zaken, onder wie Caspar Veldkamp, vinden dat de druk op Rusland moet worden opgevoerd om een einde te maken aan de oorlog in Oekraïne. "We zien dat Rusland nog geen serieuze plannen heeft tot vrede", zei Veldkamp tegen het ANP, na afloop van een bijeenkomst met de ministers in Warschau. "Ze blijven letterlijk en figuurlijk ook burgerdoelen beschieten."
10 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - De gemeente Den Haag en de politie hadden geen signalen vooraf dat er vorige week rellen konden uitbreken in Den Haag. Dat heeft burgemeester Jan van Zanen donderdag gezegd. De gemeenteraad vroeg hem om opheldering over de aanpak van de ongeregeldheden.
10 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - In verschillende regio's wordt positief gereageerd op de uitkomst van de stemming in het Europees Parlement waardoor de wolf minder strikt wordt beschermd. "Goed nieuws!", aldus BBB Noord-Holland op X. De provincie Utrecht noemt het een belangrijke eerste stap, maar ziet het niet als oplossing voor de wolf die afgelopen zomer voor problemen zorgde op de Utrechtse Heuvelrug. Drenthe en Gelderland zijn blij met het besluit.
12 uur geleden