Experts: ambtenaar moet met allerlei soorten 'bazen' kunnen werken
DEN HAAG (ANP) - Het is prematuur als (rijks)ambtenaren nu al openlijk ageren tegen een mogelijk kabinet met de PVV, vindt hoogleraar bestuurskunde Zeger van der Wal. Zo is het nog niet bekend hoe een regeerakkoord eruit gaat zien en of de nieuwe kabinetsplannen indruisen tegen de Grondwet of andere wetten. Los daarvan hoort het bij het "ambtelijk werk dat je met allerlei soorten bazen moet kunnen werken", zegt Van der Wal. Daar sluit Thijs Jansen, directeur van de Stichting Beroepseer, zich bij aan.
In het verkiezingsprogramma van de PVV staan voorstellen die lijnrecht tegenover de Grondwet staan, zoals het verbod op islamitische scholen. Ook wil de PVV een asielstop.
Op de verkiezingen van vorige week is niets aan te merken, die zijn democratisch verlopen, zegt Van der Wal. "Als privépersoon kun je wat van de uitslag vinden, maar als ambtenaar moet je je niet op voorhand activistisch opstellen. Als ambtenaar moet je je loyaal gedragen naar je baas, ongeacht de politieke kleur", zegt de hoogleraar.
Kritisch adviseren
Als een nieuw kabinet straks met voorstellen komt die (grond)wettelijk niet kunnen, moeten ambtenaren wél kritisch adviseren en tegenwicht geven, benadrukt de hoogleraar. De ambtelijke en politieke top moet die ruimte geven. Als er niets met dat advies wordt gedaan en de ambtenaar heeft moeite met het uiteindelijke besluit, dan moet de ambtenaar opstappen of om een andere functie vragen, vindt hij.
Stevig adviseren moet, maar als dat advies wordt genegeerd en "je blijft zeggen dat je er niet achterstaat, dan kun je beter vragen om een andere functie", vindt ook Jansen. "Als ambtenaar kun je ook niet weigeren om te werken voor een kabinet met een bepaalde politieke signatuur. Als je dat niet wilt, moet je weg."
Tegengas
Volgens Jansen is de ruimte voor ambtenaren om tegengas te geven de laatste jaren "in beweging gekomen". In de Ambtenarenwet staat dat de vrijheid van meningsuiting van ambtenaren aan voorwaarden is gebonden. "Zij moeten daarom wel opletten wat ze naar buiten brengen", zegt hij.
Er is volgens Jansen een grijs gebied dat de laatste jaren is gegroeid. Want na het toeslagenschandaal wordt van ambtenaren nadrukkelijk verwacht dat ze niet 'blind' beleid (blijven) uitvoeren, als ze weten dat dit voor burgers verkeerd uitpakt. Het Rijk heeft diverse programma's en een nieuwe ambtseed in het leven geroepen om ambtenaren nadrukkelijk aan te moedigen de ruimte die er is, te pakken. Volgens hem is nu "de opgave voor ambtenaren om te balanceren tussen verplichtingen aan de politiek en die aan burgers."
Meer uit Binnenland
DEN HAAG (ANP) - Het gerechtshof doet op 6 november uitspraak in de zaak tegen de Nederlandse Staat, waarin organisaties eisen dat Nederland meer moet doen om een genocide in de Gazastrook te voorkomen. Eerder had het hof nog gezegd dat er 8 oktober een uitspraak zou komen.
1 uur geleden
ROTTERDAM (ANP) - Demissionair premier Dick Schoof is als getuige gehoord in een strafzaak tegen een voormalig medewerker van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) die wordt verdacht van het doorspelen van staatsgeheimen aan Marokkaanse inlichtingendiensten. Schoof was voorheen hoofd van de NCTV.
2 uur geleden
DE BILT (ANP) - Toen begin 2023 een asteroïde uiteenviel in de lucht boven Frankrijk, was dat in Nederland te horen. Niet door mensen, maar wel door gevoelige detectoren. Die hebben het onhoorbare geluid opgepikt. Volgens het KNMI is het de eerste keer dat de ondergang van een asteroïde zo uitgebreid is gevolgd, van de ontdekking in de ruimte tot het bergen van brokstukken achteraf.
2 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Steeds meer mensen stappen vanuit andere beroepen over naar een baan als docent in het middelbaar beroepsonderwijs (mbo). Het aantal zij-instromers is in tien jaar tijd verdubbeld tot ruim achthonderd per jaar, meldt de Inspectie van het Onderwijs. Die is positief over de toename, maar oordeelt ook dat de scholing en begeleiding van mensen die vanuit ander werk in het mbo aan de slag gaan beter moeten.
2 uur geleden
TER APEL (ANP) - In het aanmeldcentrum in het Groningse Ter Apel hebben afgelopen nacht 2015 asielzoekers geslapen. Dat is boven de 2000 mensen, de grens van een dwangsom.
3 uur geleden
AMSTERDAM (ANP) - Amsterdam maakt voor 2026 "forse bedragen vrij" voor onder meer jeugdzorg, de aanpak van armoede en dakloosheid, opvang en een goede verbinding over het IJ, het water tussen de binnenstad en stadsdeel Noord. Om dat te kunnen betalen, is onder meer een besparing voorzien op de eigen "ambtelijke organisatie". Dat maakte wethouder Hester van Buren (Financiën) donderdag bekend bij de presentatie van de Amsterdamse begroting van volgend jaar.
3 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Het Rode Kruis ziet dat het tekort aan opvangplekken voor Oekraïners tot steeds meer schrijnende situaties leidt. Steeds meer Oekraïners melden dat ze op straat of in een auto hebben geslapen. De hulporganisatie roept de overheid op om te zorgen voor genoeg opvangplekken. "Wat moet er nog gebeuren voordat de overheid in actie komt?", vraagt Suzanne Segaar, hoofd Nationale Hulp van het Rode Kruis, zich af.
6 uur geleden