Experts: ambtenaar moet met allerlei soorten 'bazen' kunnen werken
DEN HAAG (ANP) - Het is prematuur als (rijks)ambtenaren nu al openlijk ageren tegen een mogelijk kabinet met de PVV, vindt hoogleraar bestuurskunde Zeger van der Wal. Zo is het nog niet bekend hoe een regeerakkoord eruit gaat zien en of de nieuwe kabinetsplannen indruisen tegen de Grondwet of andere wetten. Los daarvan hoort het bij het "ambtelijk werk dat je met allerlei soorten bazen moet kunnen werken", zegt Van der Wal. Daar sluit Thijs Jansen, directeur van de Stichting Beroepseer, zich bij aan.
In het verkiezingsprogramma van de PVV staan voorstellen die lijnrecht tegenover de Grondwet staan, zoals het verbod op islamitische scholen. Ook wil de PVV een asielstop.
Op de verkiezingen van vorige week is niets aan te merken, die zijn democratisch verlopen, zegt Van der Wal. "Als privépersoon kun je wat van de uitslag vinden, maar als ambtenaar moet je je niet op voorhand activistisch opstellen. Als ambtenaar moet je je loyaal gedragen naar je baas, ongeacht de politieke kleur", zegt de hoogleraar.
Kritisch adviseren
Als een nieuw kabinet straks met voorstellen komt die (grond)wettelijk niet kunnen, moeten ambtenaren wél kritisch adviseren en tegenwicht geven, benadrukt de hoogleraar. De ambtelijke en politieke top moet die ruimte geven. Als er niets met dat advies wordt gedaan en de ambtenaar heeft moeite met het uiteindelijke besluit, dan moet de ambtenaar opstappen of om een andere functie vragen, vindt hij.
Stevig adviseren moet, maar als dat advies wordt genegeerd en "je blijft zeggen dat je er niet achterstaat, dan kun je beter vragen om een andere functie", vindt ook Jansen. "Als ambtenaar kun je ook niet weigeren om te werken voor een kabinet met een bepaalde politieke signatuur. Als je dat niet wilt, moet je weg."
Tegengas
Volgens Jansen is de ruimte voor ambtenaren om tegengas te geven de laatste jaren "in beweging gekomen". In de Ambtenarenwet staat dat de vrijheid van meningsuiting van ambtenaren aan voorwaarden is gebonden. "Zij moeten daarom wel opletten wat ze naar buiten brengen", zegt hij.
Er is volgens Jansen een grijs gebied dat de laatste jaren is gegroeid. Want na het toeslagenschandaal wordt van ambtenaren nadrukkelijk verwacht dat ze niet 'blind' beleid (blijven) uitvoeren, als ze weten dat dit voor burgers verkeerd uitpakt. Het Rijk heeft diverse programma's en een nieuwe ambtseed in het leven geroepen om ambtenaren nadrukkelijk aan te moedigen de ruimte die er is, te pakken. Volgens hem is nu "de opgave voor ambtenaren om te balanceren tussen verplichtingen aan de politiek en die aan burgers."
Meer uit Binnenland
DEN HAAG (ANP) - De Raad van State is zeer kritisch over een voorstel van demissionair landbouwminister Femke Wiersma (BBB) om de huidige norm voor stikstofneerslag in kwetsbare natuurgebieden te vervangen door een wettelijk doel om de uitstoot te verminderen. Het natuurherstel waartoe Nederland verplicht is, kan daardoor in gevaar komen, waarschuwt de belangrijkste adviseur van het kabinet op het gebied van wetgeving in een advies.
24 minuten geleden
ANTWERPEN (ANP/BELGA) - Het Openbaar Ministerie in België eist 1,5 jaar cel, 4400 euro boete en drie maanden rijverbod voor de Nederlandse sterrenchef Nick Bril. De rechtszaak begon maandag in Antwerpen.
43 minuten geleden
ANTWERPEN (ANP/BELGA) - De Nederlandse sterrenchef Nick Bril (41) en zijn advocaat zijn maandagochtend bij de rechtbank in Antwerpen aangekomen voor de behandeling van het zware ongeluk bij restaurant The Jane in januari 2024.
1 uur geleden
AMSTERDAM (ANP) - Natuurorganisaties Comité Schone Lucht en Biofuelwatch doen aangifte tegen energiebedrijf RWE om mogelijke fraude en valsheid in geschrifte. Ze wijzen op de miljoenen euro's aan subsidies die het bedrijf krijgt voor het importeren en verbranden van houtpellets in zijn energiecentrales. Dit moet aan Nederlandse duurzaamheidseisen voldoen, maar volgens de organisaties is dat niet het geval.
9 uur geleden
DEN BOSCH (ANP) - De actie Serious Request van NPO 3FM heeft na drie dagen 7.423.618 euro opgeleverd. Dat werd zondagavond bekendgemaakt. Dit jaar staat Serious Request in het teken van Spieren voor Spieren, een stichting die zich inzet voor kinderen met een spierziekte.
15 uur geleden
ZUIDOOST-POLEN (ANP) - De Nederlandse militairen die sinds anderhalve week het Poolse luchtruim bewaken, moesten al meermaals in actie komen. Het was wel steeds loos alarm, zegt de leiding van de missie. Het herhaalde alarm zette wel meteen "iedereen op scherp" en "maakt duidelijk hoe tastbaar de dreiging is", zegt commandant Wesley Dijkshoorn.
17 uur geleden
AMSTERDAM (ANP) - Enkele honderden mensen hebben zondag op de Dam in Amsterdam het joodse feest Chanoeka gevierd. Tijdens de nationale chanoekaviering werd de achtste kaars van de chanoekia, een speciale negenarmige kandelaar, aangestoken. Er waren speeches van onder anderen demissionair vicepremier Mona Keijzer, waarnemend burgemeester van Tilburg Onno Hoes en rabbijn Shimon Evers. De viering verliep rustig.
17 uur geleden