EU-regels aangenomen tegen juridisch afdreigen van actievoerders

De wet is het antwoord op een nieuwe trend, waarbij kritische burgers of actievoerders door hun werkgevers of overheden rechtszaken worden aangedaan met onware aanklachten. De kans dat de beschuldigden vervolgens hun kritische werk opgeven is groot als ze de rechtsgang niet kunnen betalen of als die te veel tijd en energie opslorpt. De methode van zulke SLAPP's (Strategic Lawsuits Against Public Participation) wordt in Europa vooral tegen journalisten gebruikt. Zoals tegen de bekende Maltese journaliste Daphne Caruana Galizia, die onderzoek deed naar corruptiezaken. Zij was in tientallen van dergelijke zaken verwikkeld voordat ze in 2017 werd vermoord.

De nieuwe EU-regels gelden voor grensoverschrijdende gevallen van juridische intimidatie. De wet geldt niet als de zaak slechts voor één EU-land relevant is. De wet regelt onder meer dat snel moet worden onderzocht of aantijgingen kloppen. Ook kan de aanklagende partij gedwongen worden op voorhand de geschatte proceskosten voor te schieten, ook voor de beschuldigde. Als de zaak wordt geseponeerd kan de laatste een schadevergoeding krijgen. Verder moeten de EU-landen voortaan alle definitieve uitspraken in SLAPP-zaken publiceren en er gedetailleerde gegevens over verzamelen.

Over deze EU-wet was in november al een principe-akkoord gevonden met de EU-lidstaten. Die hebben nu twee jaar de tijd om de regelgeving in te passen in hun nationale wetgeving. De wet kwam tot stand nadat burgerpanels voor de zogenaamde Conferentie over de Toekomst van Europa (van april 2021 tot mei 2022) vroegen om meer bescherming tegen juridische intimidatie en voor meer vrijheid en veiligheid voor de media.