Enquêtecommissie: belangen Groningers stelselmatig genegeerd
ZEERIJP (ANP) - De oliemaatschappijen en de Staat hebben de belangen van inwoners van het bevingsgebied in Groningen structureel en stelselmatig genegeerd. Decennialang was vooral de opbrengst van het gas in de Groninger bodem doorslaggevend. Tot die harde conclusies komt de parlementaire enquêtecommissie die de aardgaswinning in Groningen onderzocht.
In het langverwachte enquêterapport staat dat Nederland een ereschuld heeft aan Groningers. Het land heeft jarenlang geprofiteerd van het gasveld onder de provincie, maar Groningers zitten met de lasten en de kosten. Een lange reeks missers en volgens de commissie verkeerde prioriteiten hebben uiteindelijk geleid tot "rampzalig" leed in de regio.
Er moet langetermijnperspectief komen voor de regio, waar het leef- en vestigingsklimaat verbeterd moeten worden, adviseert de commissie in het bijna 2000 pagina tellende rapport, dat de titel ‘Groningers boven Gas’ meekreeg.
Een rookgordijn
De gaswinning was zo "succesvol en lucratief" voor zowel de overheid als de oliebedrijven Shell en ExxonMobil, dat er voor de nadelige effecten en risico’s voor de Groningers "amper oog" was. In plaats van de grote financiële belangen werd ten onrechte steeds het belang van de leveringszekerheid van gas benadrukt, "terwijl dit met actief beleid is te beïnvloeden". De commissie spreekt van "een rookgordijn" en noemt dat "zeer kwalijk".
Maar die financiële belangen waren jarenlang expliciet doorslaggevend, terwijl het belang van veiligheid consequent ondergeschikt werd gemaakt. Pas na een uitspraak van de hoogste rechter in 2017 passen de verantwoordelijke partijen "enige vorm van het voorzorgsbeginsel" toe.
Onacceptabel lange onveiligheid
Vooral de recordwinning in 2013, "zo kort na de zware aardbeving bij Huizinge in 2012", laat zien dat de veiligheid nooit voorop stond. De overheid en de oliemaatschappijen zijn vooral bang "om in te grijpen terwijl dat in hun ogen niet strikt noodzakelijk is". Het beleid van oud-minister Henk Kamp dat tot de recordwinning leidde, wordt in Groningen als uiterst pijnlijk ervaren. Maar de betrokken partijen, waaronder de Staat en de oliemaatschappijen, waren juist "uiterst tevreden over de koers die in 2013 is gevaren".
Uiteindelijk duurde de onveiligheid "onacceptabel lang", en werd pas in 2018 besloten om de gaswinning helemaal af te bouwen. Dat besluit was op zijn minst deels ook ingegeven door financiële motieven, stelt de commissie. Het kabinet deed dat "mede vanuit de veronderstelling dat de kostbare versterkingsoperatie daarmee veel kleiner gehouden kan worden.
Leven in de wacht
De commissie erkent dat er in recente jaren is geprobeerd om de problemen van Groningers op te lossen, maar die pogingen hebben nauwelijks tot verbeteringen geleid. Met een "leven in de wacht" voor veel inwoners.
De NAM en aandeelhouders Shell en ExxonMobil pogen steeds om de vergoedingen beperkt te houden, maar zijn wél "structureel bereid geld te investeren in het weerleggen van de claims, zelfs als de schadeclaim lager is dan de kosten die gemaakt moeten worden om de vorderingen te weerleggen".
Leed en onzekerheid
Ook de "zwalkende versterkingsaanpak" is funest voor Groningers, en leidt niet alleen tot "leed en onzekerheid" bij gedupeerden, maar ook tot wantrouwen jegens de overheid.
Meer uit Politiek
DEN HAAG (ANP) - De daling van het aantal studenten dat een studie is begonnen aan een hogeschool of universiteit baart ook demissionair onderwijsminister Gouke Moes zorgen. "Om onze samenleving draaiende te houden, is het cruciaal dat er voldoende goed opgeleide (vak)mensen in de essentiële sectoren zijn", laat de BBB-bewindsman via een woordvoerder weten.
2 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - De Eerste Kamer is belangrijk voor een nieuwe coalitie, schrijft verkenner Wouter Koolmees (D66) in zijn verslag. Hij ziet dat partijen "ambitieuze plannen" hebben waarvoor "grote wetswijzigingen" moeten worden gedaan. Bovendien maken beoogde investeringen, bijvoorbeeld in defensie, het nodig om te bezuinigen. Dat alles lukt volgens de verkenner alleen als in de Eerste Kamer meerderheden worden gevonden voor die plannen.
13 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Jesse Klaver noemt het advies van verkenner Wouter Koolmees om CDA en D66 het voortouw te laten nemen "verstandig". De fractieleider van GroenLinks-PvdA "vertrouwt erop dat het Jetten en Bontenbal lukt inhoudelijk een goede stap vooruit te zetten". Dat schrijft hij op X na het verschijnen van het verslag van de D66-verkenner.
15 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - VVD-leider Dilan Yeşilgöz "waakt voor tijdrovende tussenstappen" in de formatie, schrijft ze op X naar aanleiding van het verslag van verkenner Wouter Koolmees. Ze licht niet toe wat ze daarmee precies bedoelt. Koolmees heeft aanbevolen dat D66 en CDA drie weken met elkaar gaan onderhandelen over een eerste aanzet van een coalitieakkoord. De VVD had daar graag bij aangesloten, schrijft de verkenner in zijn verslag.
15 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - CDA-leider Henri Bontenbal staat naar eigen zeggen te "popelen" om met D66 "naar de inhoud te gaan". De reden waarom verkenner Wouter Koolmees (D66) aanbeveelt dat alleen deze twee partijen beginnen met onderhandelen voor een aanzet van een coalitieakkoord kan de christendemocraat "goed volgen".
15 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - D66-leider Rob Jetten gaat graag met het CDA aan de slag om te kijken "welke stappen we kunnen zetten" om een positieve agenda te maken. Maar hij ziet wel dat er "een risico" is in deze opzet, omdat niet duidelijk is of de voorstellen op een meerderheid kunnen gaan rekenen. Dat zei Jetten nadat D66-verkenner Wouter Koolmees dinsdagavond zijn advies had gepresenteerd.
15 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Verkenner Wouter Koolmees adviseert dat D66 en CDA drie weken gaan onderhandelen over een "positieve agenda". Daarna kunnen andere partijen een inschatting maken of zij voldoende aanknopingspunten zien om met deze twee partijen verder te praten over een mogelijke coalitie. De verkenner zei dinsdagavond bij de presentatie van zijn verslag dat hij blij is dat D66 en CDA hebben aangegeven bereid te zijn deze gesprekken aan te gaan.
17 uur geleden