Chili wijst nieuwe grondwet af in referendum

Kiezers gingen zondag massaal naar de stembus. Alle burgers van Chili waren dan ook verplicht om in het referendum hun stem uit te brengen. Bijna 80 procent van de Chilenen stemde in oktober 2020 nog voor het aanpassen van de bestaande grondwet, die stamt uit de tijd van dictator Augusto Pinochet. Die was van 1973 tot 1990 aan de macht.

Die stemming in 2020 kwam een jaar nadat meer dan een miljoen mensen de straat op waren gegaan in de hoofdstad Santiago, uit protest tegen een verhoging van de openbaarvervoertarieven. Bij de daaropvolgende sociale onrust tegen de enorme sociaaleconomische ongelijkheid in het Zuid-Amerikaanse land vielen dertig doden en duizenden gewonden. Een van de eisen van de betogers was een nieuwe grondwet.

Tegenvaller

De nieuwe tekst diende te worden opgesteld door burgers. Het land installeerde daartoe in juli 2021 een comité, bestaande uit 155 mensen. Onder de afgevaardigden waren onder anderen advocaten, docenten, wetenschappers en journalisten. De helft van het comité bestond uit vrouwen. Ook werden er zeventien inheemse afgevaardigden gekozen.

De nieuwe grondwet had de macht van de elite moeten verminderden en de welvaart eerlijker moeten verdelen over de inwoners van Chili. Ook had zij sociale rechten, het milieu, gendergelijkheid en inheemse rechten beter moeten waarborgen. Maar de Chileense kiezer was dus niet tevreden met de nieuw opgestelde tekst. De huidige grondwet biedt veel meer ruimte aan vrijemarktwerking, wat Chili tot een geliefd land voor buitenlandse investeerders maakt.

De uitkomst is een fikse tegenvaller voor de nieuwe linkse president Gabriel Boric. Hij rekende erop dat de nieuwe grondwet hem zou helpen de belasting-, pensioen- en arbeidsstelsels te kunnen hervormen. Hij zei in een reactie op de uitslag dat het volk heeft laten zien "dat het democratie wil en waardeert, en dat het daarop rekent bij het overwinnen van meningsverschillen en bij het boeken van vooruitgang". Vervolgens riep hij alle politieke krachten in Chili op om zo snel mogelijk met nieuwe afspraken te komen over de toekomst van het "nieuwe grondwettelijke proces" dat na de stemming in 2020 in gang werd gezet.