Bijzonder document te zien op expo over christendom en slavernij
UTRECHT (ANP) - Museum Catharijneconvent in Utrecht kan eind deze maand een zeer bijzonder stuk tonen: een heel vroeg voorbeeld van de emancipatie van tot slaaf gemaakten. Het is een brief uit 1739, geschreven namens 650 tot slaaf gemaakten. Die werd opgesteld op het Caraïbische eiland Saint Thomas, waar Nederlandse kolonisten waren opgevolgd door Denen.
De afzenders vroegen, in creools-Nederlands, aan de Deense koning om te regelen dat de zendelingen van de Evangelische Broedergemeente, die hen veel steun boden, op Saint Thomas konden blijven. "Hieruit blijkt dat tot slaaf gemaakten lezen en schrijven leerden en dat ze voor zichzelf opkwamen", aldus Madelon Grant van het Catharijneconvent. Ze is een van de samenstellers van de expositie Christendom en slavernij, die vanaf 29 juni te zien is. Het museum toont de brief in een kopie die de Broedergemeente er in 1739 zelf van maakte.
Het verhaal over slavernij, christendom en Bijbel kent vele kanten. Christenen die vonden dat slavernij geoorloofd was, wezen volgens Grant nogal eens op het Bijbelverhaal over de 'vloek van Cham'. Chams vader Noach vervloekte de zoon van Cham, Kanaän: "Een knecht der knechten zal hij zijn voor zijn broeders". In de Bijbel is er geen directe oorzaak voor te vinden, maar mensen begonnen in het verhaal toch een verband tussen Cham en Kanaän en zwart Afrika te zien en misbruikten het als rechtvaardiging voor slavernij.
Praktijk
Het verhaal Exodus, over de uittocht van de Joden uit Egypte waar ze in slavernij leefden, werd juist weer volop gebruikt als tegenargument. Sommige christelijke voorgangers verzetten zich nadrukkelijk tegen "mensendieverij", maar anderen lieten het op zijn beloop, legt Grant uit. Het was nu eenmaal de praktijk en er zaten immers ook slavenhandelaren en -eigenaren in de kerk. "Kerken hadden zelf ook wel plantages en geld dat in de koloniën met tot slaaf gemaakten was verdiend, werd soms geschonken aan de kerk om in Nederland liefdadigheid mee te bekostigen".
Grant vindt het belangrijk om helder te maken "dat voor en tegen niet fifty-fifty was. De soms zwijgende meerderheid ging mee in het systeem van slavernij".
Het museum heeft kunstenaars gevraagd de expositie aan te vullen. Zo maakte Kenneth Aidoo een portret van Leonora, die zich op een boot in de haven van Curaçao verstopte en naar Middelburg wist te komen, waar ze werk vond. Haar eigenaar wilde haar terug, maar Middelburgers verzetten zich daartegen en de tot het christendom bekeerde Leonora mocht blijven.
Meer uit Binnenland
DEN HAAG (ANP) - Volkszanger René Karst is op 59-jarige leeftijd overleden. Dat heeft zijn management via Instagram bekendgemaakt. Karst scoorde grote hits met nummers als Atje Voor De Sfeer en Liever Te Dik In De Kist.
2 uur geleden
OEGSTGEEST (ANP) - Acteur en regisseur Paul van Gorcum is op 91-jarige leeftijd overleden. Dat heeft zijn secretariaat aan het ANP laten weten. Van Gorcum, vooral bekend van zijn rol als Baron van Neemweggen in de televisieserie Bassie en Adriaan, overleed in Oegstgeest.
2 uur geleden
AMSTERDAM (ANP) - Meerdere pleegkinderen zijn zo'n vier jaar geleden al weggehaald uit een gezinshuis in het noorden van het land, omdat ze er verkeerd werden behandeld. Het huis kwam deze week in het nieuws doordat twee kinderen van negen en tien jaar oud er jarenlang ernstig werden verwaarloosd en mishandeld.
3 uur geleden
ROTTERDAM (ANP) - De rechtbank in Rotterdam behandelt vrijdag een zitting over de vergismoord op GGZ-directeur Rob Zweekhorst (44) achter gesloten deuren. De rechtbank wilde zonder pers en publiek in de zaal een getuige horen. "Gelet op zijn veiligheid zullen we de deuren sluiten", zei de voorzitter.
4 uur geleden
TER APEL (ANP) - In het aanmeldcentrum in Ter Apel zitten voor het eerst sinds begin november minder dan 2000 asielzoekers. Omdat het aantal onder die afgesproken grens blijft, hoeft opvangorgaan COA geen nieuwe dwangsom van 50.000 euro te betalen. Het centrum zit wel nog behoorlijk vol.
4 uur geleden
HOUTEN (ANP) - Het heeft voor de eerste keer dit winterseizoen matig gevroren. Vrijdagochtend daalde de temperatuur in het Groningse Eelde naar -5,4 graden. De eerste matige vorst is dit seizoen wat eerder dan normaal. Gemiddeld gebeurt dat volgens Weeronline rond 1 december.
5 uur geleden
AMSTERDAM (ANP) - Neuropsycholoog Erik Scherder van de Vrije Universiteit in Amsterdam gaat aangifte doen van deepfakevideo's waarin hij het gebruik van bepaalde medicijnen zou aanraden. Dat laat de hoogleraar donderdag weten aan het ANP. Scherder reageert op een uitzending van Pointer Checkt over dit onderwerp, die zondag op YouTube verschijnt.
15 uur geleden