Beginselen rechtstaat geschonden in toeslagenaffaire
DEN HAAG (ANP) - Het kabinet, de Tweede Kamer, de Belastingdienst én de rechtsspraak hebben ervoor gezorgd dat de grondbeginselen van de rechtstaat zijn geschonden in de affaire met de kinderopvangtoeslag. Dat staat in een explosief rapport van de ondervragingscommissie van Kamerleden die het overheidsschandaal heeft onderzocht. Daarin werden tal van ouders "ten onrechte gebrandmerkt als opzettelijke fraudeurs".
Bewindspersonen en topambtenaren tuigden na politieke druk een harde fraudeaanpak op. Signalen dat deze aanpak voor sommige ouders ernstige en onterechte gevolgen had, werden jarenlang door de volledige politieke top gemist. De Belastingdienst ging ook in de fout. De commissie concludeert dat de fiscus de fraudejacht als "massaproces" aanvloog, zonder oog voor individuele gevallen.
Oud-staatssecretarissen Frans Weekers en Eric Wiebes (beiden VVD), voormalig minister Lodewijk Asscher (PvdA-leider) en premier Mark Rutte (VVD) worden specifiek genoemd als grondleggers van de fraudeaanpak. Zij sloegen allemaal onvoldoende aan op de signalen die naar boven kwamen. Ook voormalig staatssecretaris Menno Snel, vanaf oktober 2017 staatssecretaris op Financiën, vroeg niet genoeg door na berichten die hij hierover ontving. De commissie oordeelt bovendien snoeihard over de informatievoorziening vanuit het ministerie van Financiën.
Fraudeur
Zo kon het gebeuren dat duizenden ouders onterecht als fraudeur bestempeld en behandeld werden. De meesten moesten grote bedragen aan toeslagen in korte tijd terugbetalen, soms omdat de Belastingdienst een gastouderbureau of kinderopvangbedrijf indirect in de portemonnee wilde raken.
"Ongekend onrecht", heet het rapport van de ondervragingscommissie, naar de gevolgen van de affaire voor de slachtoffers. De groepsgewijze aanpak waarmee de Belastingdienst fraudeurs te lijf wilde gaan, heeft "grove inbreuk gemaakt op het rechtstatelijke principe dat optimaal recht gedaan moet worden aan individuele situaties van mensen", zegt de commissie. Die ruimte voor individuele gevallen ontbrak ook in wetgeving, vastgesteld door beide Kamers en de kabinetten onder leiding van premier Mark Rutte.
Machteloos
De rechtspraak heeft op zijn beurt de harde invulling van de wet in stand gehouden door verschillende uitspraken. "Daarmee heeft de bestuursrechtspraak zijn belangrijke functie van (rechts)bescherming van individuele burgers veronachtzaamd."
De slachtoffers van deze aanpak, de toeslagenouders, "stonden machteloos tegenover machtige instituten van de rechtstaat, die hen niet de bescherming boden die zij verdienden". De manier waarop ouders zijn behandeld stond in geen verhouding tot "wat hen - veelal onterecht - door de Belastingdienst werd verweten". Het aangedane onrecht wordt nu meer onderkend, ziet de commissie. "Maar is nog niet rechtgezet. Excuses zijn gemaakt. Nu het herstel nog." Van de vele duizenden gedupeerden in beeld bij de Belastingdienst, is slechts een handjevol ouders gecompenseerd.
Meer uit Politiek
DEN HAAG (ANP) - Lidewij de Vos van Forum voor Democratie wil dat de Tweede Kamer eerst over grote thema's stemt, om vervolgens ministers te zoeken die die wensen gaan uitwerken. Dat idee legt De Vos ook voor aan verkenner Wouter Koolmees (D66), zei ze voordat ze met hem in gesprek ging.
6 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Laurens Dassen houdt met zijn partij Volt naar alle waarschijnlijkheid nog maar één zetel over en wil daarmee een "progressief kompas" worden in de oppositie. Voorafgaand aan zijn gesprek met verkenner Wouter Koolmees (D66) zei hij te hopen op een "breed meerderheidskabinet" van D66, VVD, CDA en GroenLinks-PvdA.
7 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - 50PLUS zal zich als kleine partij bescheiden opstellen in de formatie, zei fractievoorzitter Jan Struijs voor zijn gesprek met verkenner Wouter Koolmees (D66). Maar hij zegt ook dat de twee zetels waarmee 50PLUS in de Tweede Kamer komt "belangrijke zetels" kunnen zijn. Coalitiedeelname sluit hij ook niet uit.
8 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Het kabinet bepaalt het buitenlandbeleid, concludeert demissionair minister David van Weel (Buitenlandse Zaken, VVD) op X na een uitspraak van het gerechtshof Den Haag. De Palestijnse mensenrechtenorganisatie Al-Haq en negen andere organisaties eisten in een hoger beroep dat de Staat meer moest doen om genocide in Gaza te voorkomen. Maar de rechter gaf hen daarin geen gelijk.
9 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren wil het met verkenner Wouter Koolmees vooral hebben over de manier waarop partijen zich verhouden tot de democratische rechtsstaat. "Daar heeft de VVD behoorlijk wat huiswerk te doen", zei Ouwehand voordat ze donderdag met de D66-verkenner in gesprek ging.
9 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - SGP-leider Chris Stoffer vindt het niet logisch om met verkiezingswinnaar D66 het kabinet in te gaan. Voorafgaand aan zijn gesprek met verkenner Wouter Koolmees (D66) zei hij dat het niet voor de hand ligt om als vijfde partij aan te sluiten bij een kabinet met D66, VVD, CDA en JA21.
10 uur geleden
DEN HAAG (ANP) - De SP wil niet in het volgende kabinet. "Een partij die niet gewonnen heeft zoals de mijne past bescheidenheid", zei partijleider Jimmy Dijk voorafgaand aan zijn gesprek met verkenner Wouter Koolmees (D66). De SP verloor twee zetels bij de verkiezingen en houdt er drie over.
12 uur geleden