Columns VO-Raad

Cijfercultuur

“Ze doen het alleen nog maar voor een cijfer…” verzucht een docent. Eigenlijk vinden we zo’n cijfercultuur ongewenst. Een zwaktebod. Een goede leraar krijgt leerlingen toch in beweging zonder de dreiging van een onvoldoende? We kennen het verschil tussen intrinsieke en extrinsieke motivatie. We weten hoe het eigenlijk hoort. We willen actief bezig zijn met onderwijsontwikkeling in plaats van reactief ten opzichte van de cijfers vanuit Den Haag. We vinden kwaliteit belangrijker dan kwantiteit, kwaliteit veel méér dan rendement. Tegelijk gaan we vanuit de politieke en maatschappelijke realiteit mee in het toezichtkader van de Inspectie. We zijn als alle Nederlanders gek op ‘lijstjes’, van de tussenstand bij The Voice, via Elsevier en Trouw tot de Pisa-lijsten. We gaan behoorlijk mee in de door ons zo verfoeide cijfercultuur.

De meest pregnante vorm van externe motivatie zit in de pecunia. We werken niet mee aan onverantwoorde bezuinigingen, maar lijken wel bereid om in het kader van ‘vereenvoudiging van de bekostiging’ een aantal kleine, brede scholengemeenschappen met een unilocatie op te offeren om nog grotere ‘herverdelingseffecten’ te voorkomen. De VO-raad en haar eigen Sophie’s Choice. Geld stuurt. Tot over de grenzen van wat een sectororganisatie aan kan heen.

Tenslotte is er nog het misverstand van het salaris. ‘If you pay peanuts you get monkeys.’ Sommige politici willen graag geloven dat beter betaalde leraren vanzelf zorgen voor beter onderwijs. Terwijl deze vorm van extrinsieke motivatie volgens onderzoek zelfs averechts kan werken, wanneer ze niet gepaard gaat met een sterke visie. Doet u uzelf, wanneer u het nog niet kent tenminste, een groot plezier en bekijkt u op You Tube eens het RSA animatiefilmpje ‘the surprising truth about what motivates us’. Deze politici, die het op zich goed met onze sector voor lijken te hebben, hebben het over ‘meer investeren in onderwijs’ wanneer ze spreken over het loslaten van de nullijn voor leraren of het vrijgeven van de tweede tranche van de Functiemix. Docenten mogen straks met een paar honderd euro meer in scholen met een volledig uitgeklede ondersteuning in klassen van zesendertig leerlingen passend onderwijs geven.

We moeten ergens een grens trekken. Voorkomen dat het water van visieloze ratio de wijn van het onderwijs onherkenbaar smakeloos maakt. Dat het een sector overspoelt en een jonge sectororganisatie daarbij. Terug naar wat ons intrinsiek motiveert. Visie tegenover cijfercultuur. 

Back to Basic

Tijdens een strategische discussie vlogen scenario’s, risico’s, kansen en bedreigingen door de vergaderzaal. Een wat ingedut bestuurslid zag ineens het licht, schraapte de keel en kwam met dit gewichtige statement. “Wat ik mij afvraag: wat gaan onze leerlingen daar morgen van merken?” Terug naar de Basis.

Het viel niet mee met de meerjarenbegroting. Ze moesten kritisch kijken naar de extra activiteiten die ze buiten de lessen ontplooiden. Ook de ondersteuning lag onder het vergrootglas: de helpdesk, de mediathecaris, de counselors en de absentencontrole. De stemming was somber, vanwege het verlies van de krenten in de educatieve pap. Toen zag iemand weer het halfvolle glas: “Is het wel zo erg, dat we teruggeworpen worden op onze core business? We zijn tenslotte een school…” Terug naar de basis.

Met genoegen las het Hoofd Personeelszaken het Regeerakkoord. Eindelijk ging zijn eigen generatie van energieke veertigers een einde maken aan die anachronistische heilige huisjes in de sector. Goed, de buikriem werd aangetrokken, maar dat bood wel mooi de gelegenheid om eindelijk het kaf van het koren te scheiden. Ze waren binnenkort van die onbetaalbare Bapo af en kregen nog een premie toe. Door de modernisering van de arbeidsvoorwaarden hoefden ze niet bang te zijn voor de gevolgen van het opschuiven van de pensioenleeftijd. Wie zei het ook al weer? “De enige redding van het onderwijs is de versoepeling van het ontslagrecht.”  Terug naar de basis.

Eigenlijk was hij meer positief dan kritisch… Het regeerakkoord stond immers vol goed nieuws! Het terugdringen van regeldruk was een van de speerpunten. Welke school zat niet te wachten op het terugdringen van de bureaucratie en controlitis die Den Haag onophoudelijk leek uit te spugen? Neem nu Passend Onderwijs. Hoeveel zou er te bezuinigen zijn door alleen al het schrappen van de volstrekt overbodige Regionale Verwijzingscommissie? Goed overigens, dat er met die 50 miljoen weer een prikkel kwam om ook in de leerlingenzorg orde op zaken te stellen; om echt te gaan samenwerken en ontschotten. Dan krijgt Ome Roon uiteindelijk toch zijn zin, en komen docenten weer toe aan waar ze voor zijn opgeleid: lesgeven. Back to Basic.

Met een Commodore 64 op mijn zolderkamer: het echte werk. Ik programmeerde in Basic,  apentrots dat ik twee balkjes een stipje kon laten pingpongen. Velen mijmeren soms hoe het zou zijn, terug naar die tijd, zonder internet, sociale media. Terug naar Basic.